Lögrétta - 01.07.1932, Blaðsíða 44

375
LösGRJETTA
376
l’aðan var hann fluttur sofandi heim til
sín. — Það hafa verið makalaus skáld,
hessir sem gerðu þessi kvæði sem kend eru
við Hómer, þar sem hinn sanni verulegleiki
(Realitet) er svo fagurlega saman ofinn við
rómantíska fegurð, að það hefur verið fyr-
iimynd um allar aldir. Jeg skal taka einn
stað, lýsinguna á staðnum þar sem Feak-
arnir lentu með Odysseif (Od. XIII 96) : „I
1 þöku landi er vík nokkur kend við Forkunn,
gamlan sjávarguð. Þar ganga tveir sæbratt-
ir eyrar-oddar fram fyrir víkina, og taka úr
í hvassviðrum stórsjóinn að utan, en þar
fyrir innan geta þau þóptusterku skip legið
festarlaus, þegar þau eru komin upp í
lendinguna. Inn við víkurbotninn er við-
smjörsviðartrje með löngu laufi, og nálægt
trjenu er yndislegur hellir dimmur; hann er
helgaður þeim landvættum er kallast vatna-
gyðjur. I hellinum eru skaftker og brúsar
af steini, og hafa hunangsflugur þar í bu
sín; þar eru afarlangir vefjarrifir af steini,
og vefa vatnagyðjurnar þar forkunnar
fagran sjávarpurpura; þar eru og sí-renn-
andi vatnslindir. Tveir eru munnar á hell-
inum, annar móti norðri, og ganga menskir
rr.enn niður um þann munnann; annar
munninn veit móti suðri, sá er helgari en
hinn munninn; þar er inngangur hinna ó-
dauðlegu guða, og þar ganga aldrei menn
um“ — fegri náttúrulýsingu get jeg ekki
ímyndað mjer, og hún er fögur einmitt af
því hún er svo rómantísk. Þessi Rómantík
gengur í gegnum allan skáldskap Grikkja
og Rómverja, sem af öllum mönnum með
viti hefur verið tekinn sem fyrirmynd og
leiðarstjarna; af því smekkur þessara fornu
skálda var svo hreinn og skeikaði ekki, það
var eins og hinn guðlegi andi fegurðarinn-
ar væri yfir þeim og stýrði þeim, án þess
þeir vissu sjálfir. — Jeg hef ekkert tæki-
færi til að fara nákvæmlega út í þetta efni
og nefna til skáld á öllum tímum; jeg hef
áður minst á Shakespeare, sem venjulega
ekki er kallaður rómantískur, en hvað er
t. a. m. Macbeth annað en Rómantík? Spá-
nornirnar á heiðinni í stormi og skruggum
— jeg hef drepið á þetta hjer á undan, en
jeg bæti því hjer við, að í öllum leikjum
Shakespeare’s er Rómantík, og nú seinast
í fyrra var Othelle tekinn fyrir og snúið í
hárómantíska Operu af Verdi, og fór í sig-
urhrósi um alla Evrópu, l^rátt fyrir alla
Realista — þannig er hver Opera, þær eru
allar rómantískar. — Þessi fámenni Real-
ista-flokkur hefur einnig fengið nokkra
áhangendur í Noregi, og Henrik Jæger hef-
ur verið að hrósa Henrik Ibsen fyrir það,
að hann útrými Rómantíkinni, en það er
eintómt orðaglamur. í „Olaf Liliekrans“
segir Ibsen:
„Ilar dti aldrig hört om Haugkongens Skat,
der lyser sorn röden Guld hver Nat?
Men vil du með Hænder tage derpaa,
intet du finder uden Grus og Straa;
og hör nrig, Alfhild, det vel sig hænder
at Livet artcs paa samme Sæt:
kom dct ikke for nær, det træffer sig let
at Fingrene smaa du brænder" ...
(Hugmyndin er alls ekki ný; hjá Goethe er
hún t. a. m. í vísu sem heitir „Die Freu-
den“: ,Es flattert um die Welle“ o. s. frv.,
og sama hugsun kemur ótal sinnum fyrir)
— svo segir sá realistiski dómari: „Det er
som man ser den ibsenske Pessimisme, der
her træder frem for förste Gang og lader
Ligklokkerne ringe over Romantiken med
dens sværmeriske Optimisme“ (ó, hversu
hátíðlegt!) — og svo ýmislegt annað um
„Kampen mellen Romantik og Virkelighed“
o, s. frv. — en þetta eru tómir útúrsnún-
ingar, eða þá misskilningur; því hvorki Ib-
sen nje önnur skáld hafa trúað á „Roman-
tik“ sem „Virkelighed" (verulegleika), held-
ur hafa þær rómantísku hugmyndir ein-
ungis verið brúkaðar sem fegurð — annars
mætti líka bera upp á Goethe, að hann hafi
trúað fyrir alvöru að „der Erlkönig“ (álfakon-
ungurinn) væri til, og svo mætti segja um
fleiri; það getur verið að Schellings menn
sumir hafi trúað þessu, en hinir seinni hafa
;kki skoðað það öðruvísi en sem skáldlega
fegurð. Aftur á móti verður því ekki neit-
að, að það má misbrúka Rómantíkina, svo
hún verður alt of svæsin og ber alt ofur-
liði, eins og Richard Wagner (3) ber ljós-
astan vott um. Grundtvig gamli keyrir
miðaldar-Rómantík inn í nútíðina með
öðrum eins nöfnum og „Danmarks Krö-