Lögrétta - 01.07.1932, Síða 52

391
LÖGRJETTA
392
II.
Jeg er nú kominn fram að þeim tíma,
þegar jeg fór að hafa persónuleg kynni af
biaðamenskunni. Jeg kom heim frá háskól-
anum í Kaupmannahöfn sumarið 1896.
Ilafði á undanförnum árum verið töluvert
riðinn við Hafnar-Islendinga-blaðið „Sunn-
anfara“, hafði keypt það og gefið út um
hríð í Kaupmannahöfn, en flutti það nú
heim. Um tíma var jeg við ritstjórn „Dag-
skrár“, en stofnaði svo blaðið „ísland“. Það,
sem vakað hafði fyrir mjer í Kaupmanna-
höfn og fyrst eftir að jeg kom heim, var,
að Islendingar ættu að krefjast skilnaðar
frá Danmörku. En þær skoðanir fengu þá
ekki fylgi nema nokkurra ungra manna, og
þegar deilan skall yfir milli Valtýinga og
Heimastjórnarmanna druknuðu þær alveg.
Kynlegast var, að málgagn Benedikts
Sveissonar. „Dagskrá“, sem Einar skáld
Benediktsson þá stýrði, gerði sjer mest far
um að rífa þær niður og dæma sem barna-
skap og flónsku. En Benedikt sagði mjer
sjálfur, að ef hann yrði undir í deilunni við
Valtýinga, þá tæki hann upp skilnaðarkröf-
urnar. En þær komu ekki fram fyr en
iöngu síðar, og þá frá Landvarnarflokkn-
um.
Haustið 1907 var fyrst stofnað Blaða-
mannafjelag í Reykjavík, og bendir það á,
að blaðamönnunum sjálfum hafi, sumum að
minsta kosti, fundist þörf á, að þeir breyttu
eitthvað framkomu hver gegn öðrum og
gætu unnið saman, er um sameiginleg á-
bugamál væri að ræða. Forgönguna höfðu
þeir Jón Ólafsson og Björn Jónsson. Jón
gekk á milli og talaði fyrir málinu. Frú
Bríet Bjarnhjeðinsdóttir hefur síðar sagt
mjer, að upphaflega hafi hún vakið máls á
þessu við Björn. Það fór svo, að fjelagið
var stofnað. En tveir blaðamenn vildu ekki
í það ganga: Hannes Þorsteinsson og Einar
Benediktsson. Hannes kom þó á fyrsta fund-
inn. En þeim Birni samdi þar ekki um sam-
eiginlegan auglýsingataxta, og Hannes fór.
Fjelagsskapurinn gekk vel framanaf. Jón
var kosinn formaður, Björn gjaldkeri og
jeg skrifari. Aðrir í fjelaginu voru: hjónin
Valdimar og Bríet, Einar H. Kvaran og síð-
ar Jón Jacobson landsbókavörður. Frú Bríet
var þá útgefandi og ritstjóri Kvennablaðs-
ins, sem orðið var mjög útbreytt blað og
vinsælt hjá kvenþjóðinni. Jón Jacobson var
þar sem fulltrúi útgefenda „Nýju aldarinn-
ar“, en hún var nýtt blað, sem Jón ólafs-
son stýrði, stofnuð af forvígismönnum
kaupfjelaganna eftir þinglokin 1897 og er
fyrsta kaupfjelagablaðið hjer, en kaupfje-
lagaforkólfarnir á þingi fylgdu þá og lengi
síðan Heimastjómarflokknum að málum,
sem þá var að myndast í þinginu. Fundir
Blaðamannafjelagsins voru í fyrstu haldnir
í litlu herbergi í Iðnaðarmannahúsinu, uppi.
Við komum þar saman einu sinni í viku,
borðuðum þar stundum, að minsta kosti
Björn, Jón og jeg, drukkum ætíð kaffi og
spjölluðum saman, oft fram á nætur. Fyrir
kom það, er sölu var lokið í veitingahúsinu,
að þau hjónin Bríet og Valdimar buðu öll-
um heim til sín, og þá var sest þar að
kaffidrykkju. Stundum sátum við þrír eftir,
er aðrir fóru, Björn, Jón og jeg. Þeir voru
þá kátir og ljeku á als oddi og hafði jeg
mikið gaman af tali þeirra, Jón var óþreyt-
andi í því, að segja sögur af náunganum og
Björn var líka miklu meira fyrir það gef-
inn, en margur mun ætla. En góða sam-
komulagið stóð ekki lengi. Stafsetningar-
deilan mikla kom þá upp og er mjer það
enn með öllu óskiljanlegt, hve miklum hita
og heift hún gat hleypt í menn. Blaða-
mannafjelagið samþykti nokkrar breyting-
ar á stafsetningarreglum þeim, sem þá voru
tíðkaðar, en þær voru að minsta kosti
þrjár, vildi samrýma þær og tók sína rit-
venjuna úr hverri. Um þetta var rifist af
heift bæði í blöðum og á opinberum fund-
um. Og af því að jeg af vissum ástæðum
gat ekki fylgst með blaðamannafjelaginu í
þessu máli, þótt mjer væri í raun og veru
stafsetningarmálið ekkert kappsmál, var
jeg rekinn úr fjelaginu. Vera má þó, að
aðrar deilur hafi eins miklu ráðið um þetta,
þótt þessi væri höfð á oddinum. Annars
sýnist mjer nú eftir á, að blaðaerjur þær,
sem jeg átti í á þessum árum, hafi stund-
um verið eins mikið mjer að kenna og hinum.
Nokkru fyrir aldamótin hófst deilan milli
Valtýinga og Heimastjórnarmanna, og þá
fyrst fór að myndast hjer í landinu reglu-