Óðinn - 01.07.1935, Page 6

54
Ó Ð I N N
saman um að rjetta nú að heiðursgestinum til eignar
og minningar um virðingarverða prestsþjónustu. Um
það sagði ræðumaður svo: »Gjöfin er »Heimskringla«
Snorra Sturlusonar. Hún er ekki mikil að fyrirferð
eða peningagildi, en hún er samt mikil og merkileg.
Hún er gimsteinn íslenskra fornbókmenta og einhver
frægasta bókmentaperla Norðurlanda. Hún er skrifuð
af Snorra Sturlusyni, hinum ódauðlega ritsnilling, er
gaf með henni þá fyrirmynd hreinnar og fagurrar
frásagnar, sem dásömuð verður á meðan íslensk tunga
er töluð*. Ræðunni lauk hann með þessum orðum:
»Jeg sagði að gjöfin væri ekki mikil að fyrirferð eða
peningagildi, en hún er samt mikil og merkileg. Hún
innibindur, auk síns aðalefnis, sem jeg hef drepið á,
saman þjappaðar þakkir okkar allra samsætisgesta
fyrir virðingarvert æfistarf og ágæta samfylgd, og
óteljandi ánægjustundir í sorg og gleði á hinum langa
lífsins degi. — Hún er okkar allra samsætisgestanna
sameiginleg hjartans fórn á altari 40 ára virðulegrar
prestsþjónustu. Drjúpi af henni ánægja, heill og ham-
ingja heiðursgestinum til handa, um æfidaga hans alla*.
Að því búnu var bókin »Heimskring!a«, í skraut-
bandi, með gyltri áletrun til viðtakanda, afhjúpuð og
afhent heiðursgestinum af fyrverandi oddvita sveitar-
innar, hinum aldurhnigna og alkunna heiðursmanni
Sigurði Jónssyni í Brautarholti, sem ljet henni fylgja
nokkur vel valin þakkar- og árnaða-rorð til heiðurs-
gestsins. Eftir það stóð heiðursgesturinn upp, og hjelt
hugnæma og ágæta þakkarræðu, kvaðst ekki verð-
skulda þann mikla heiður, sem sóknarmenn sýndu
sjer, og eins mætti segja um ræðumann (V. G.) að
hann gæfi sjer heiður og hrós í ræðunni fram yfir
það, sem hann ætti skilið.
Varð nú um stund hlje á ræðuhöldum, þangað til
Jóhann Sigurðsson, óðalsbóndi á Löngumýri, talaði
fyrir minni sveitarinnar. Var það hin besta ræða.
Hann kom víða við. Minntist á fegurð hjeraðsins og
frjósemi og framtíðarskilyrði; minti menn á að ekki
mætti gefast upp, þó erfiðlega gengi nú með sveita-
lifið og dimt væri framundan; það hefði oft komið
fyrir áður og rofað til aftur. Talaði um flutning fólks-
ins úr sveitinni f kaupstaðina, og sagði ástæðulaust
fyrir það, að þyrpast á mölina, frá að mörgu leyti
betri lífsskilyrðum. í sveitinni væri nú mikið búið að
rækta, og ræktunarskilyrðin víða mikil og góð fyrir
þá, sem vildu leggja hönd á plóginn og nota sjer
þau. Minti svo á ýmsa ágæta menn af skagfiskri
ætt og uppruna, sem haldið hefðu fyr og síðar uppi
framþróun, heiðri og sóma sveitalífsins.
Leið nú skamt þar til Hjörtur Benediktsson, bú-
stjóri á Marbæli, gekk fram fyrir fólkið og hjelt ræðu,
sem hann byrjaði með því að segja, að hann hefði
sjerstaklega ætlað að skýra frá Glaumbæjarprestum
2 aldirnar síðustu. Byrjaði hann á Grímúlfi lllugasyni,
sem tók við Glaumbæjarstað 1726, og hjelt þar prest-
skapí 58 ár, eða til ársins 1784. En aðstoðarprest hafði
hann mörg árin síðustu. Sagði síðan frá 6 prestum í
Glaumbæ, til þess er sjera Hallgrímur tók við staðn-
um. Vjek svo ræðunni að heiðursgestinum, og lýsti
mjög vingjarnlega margra ára nágrannakynningu sinni
af honum, bæði sem preti og leikmanni. Var gerður
hinn besti rómur að ræðu Hjartar.
Þar næst tók Stefán Vagnsson til máls. Hann
kvað sjer jafnan Iroma í hug, er hann sæji sjera Hall-
grím, orð Haraldar Sigurðssonar konungs um Gissur
biskup, að úr honum hefði mátt gera 3 menn: vík-
ingahöfðingja. konung og biskup, og mundi hann hafa
verið til alls vel fallinn. Hann kvaðst ekki efa, að
hefði sra. Hallgrímur verið uppi á víkingaöldinni,
myndi hann ekki hafa skort karlmensku eða ráð-
kænsku til að vera víkingahöfðingi, viturleik og stjórn-
hæfileika til að vera góður konungur, en þó yrði
hann að álíta, eftir að hafa hlustað á sjera Hallgrím
flytja ræður eftir tvo látna frændur sína, að mest
hefði þó kveðið að honum sem prestinum. Var ræð-
an öll hin snjailasta. Kvaðst hann að lokum ætla að
flytja heiðursgestinum kvæði. Væri það þó hin mesta
dirfska, því það vissu aliir, að hann hefði manna
best vit á kveðskap. Flutti hann síðan kvæðið, sem
öllum þótti mikið til koma. En er Stefán Vagnsson
hafði flutt það, reis sjera Hallgrímur úr sæti sínu og
mælti á þessa leið: »Það má ei minna vera, en jeg
þakki hinu ágæta skáldi þessa ljómandi drápu. Finn
jeg þó vel. að jeg á ekki alt þetta mikla lof skilið.
Arla tókst alúðarvinátta með mjer og skáldinu, og
því er nú einhvernveginn, svo farið, að fornri vináttu
hættir tii, að sjá og skoða þann, er hún ann, í of-
birtu. Hinn hlýji vinarhugur sveipar vininn í eins-
konar helgiblæ og verpur á hann dýrðarljóma. Svo
er og hitt, að óðsnillingar hafa óbundnari hendur en
aðrir menn. Frá ómunatíð hafa þeir átt frelsi til, að
taka djúpt í árinni. Slíkt köllum vjer skáldaleyfi.
Meðan Stefán, vinur minn, flutti mjer heils hugar
kvæði sitt, því um það efast jeg ekki, rann mjer í
hug frásögn um atburð, sem rituð er í Noregskon-
ungasögum. Hann gjörðist á þeim árum, er þeir
Magnús konungur góði og Haraldur konungur harð-
ráði sátu að völdum í Noregi. Dag nokkurn gekk
íslendingur fyrir þá konungana, og kvaðst hafa kvæði
að flytja þeim. íslendingurinn var Arnór jarlaskáld.