Óðinn - 01.07.1935, Page 10

58
Ó Ð I N N
þennan líma til að læra eitthvað það, sem þær lang-
aði til, annaðhvort til munns eða handa. Öllu heim-
ilisfólki voru lögð til plögg, jafnt skólapiltum og öðr-
um, og hafði húsmóðirin þann sið, að skrifa upp,
hvað hver átti, er hann kom, til þess að víst væri
að þeir færu ekki með minna en þeir höfðu komið
með, og hygg jeg að sumir þeir, er lítið áttu, hafi
fengið talsvert fram yfir. Þannig var reglusemin á
öllum sviðum.
Þó sá væri siður Torfa, að fela einhverjum skóla-
pilti verkstjórn, þá var þó ætíð að sjálfsögðu, ef
Torfi var fjarverandi og ráða skyldi fram úr einhverju
vandamáli búinu viðkomandi, leitað eflir tillögum hús-
móðurinnar og hennar ráð tekin, enda var það óhætt,
því hún var bæði mjög verksjeð og úrræðagóð.
Öll þau 7 ár, sem jeg var vinnumaður í Ólafsdal,
og annaðist fjárgæslu á vetrum, úti í Belgsdal, var
jeg á sumrum heima, og sá þá oft um flutning til
heyskaparfólksins, sem lá við úti í Saurbæ, því Torfi
hafði heyskap á þremur jörðum, öðrum en Ólafsdal,
en allur matur var þá sendur vikulega að heiman
og annaðist húsmóðirin sjálf allar þessar sendingar.
Var það ekki lítil viðbót fyrir hana, auk alls þess,
sem hún hafði að hugsa um og annast heima fyrir.
Þó kom víst sjaldan fyrir að nokkuð gleymdist, það,
sem senda átti, enda ekki hætt við að hún væri þá
sein í snúningum, ef svo ætlaði til að takast. Eitt
sinn kom það fyrir að unglingspilíur, sem átti að færa
fólkinu þessa vikulegu sendingu, var búinn að binda
baggana þegar húsmóðirin kom út og sagði, að gleymst
hefði lítilræði, sem nauðsynlega þyrfti að komast í
annan baggann. Pilturinn, sem var nýlega kominn að
Ólafsdal, hafði umyrði um að þurfa að leysa upp
baggann og þóttist ekki mega vera að tefja tímann
með því. Snaraðist frú Guðlaug þá að bagganum,
leysti hann þegjandi og kom þar fyrir því, sem senda
átti; batt hann aftur, Ijet hann upp á hestinn og sagði
svo: »Ætli þú getir nú ekki rekið af stað niður
tröðina*. — Var þarna, sem oftar, að hún gat sjálf
framkvæmt flest þau verk, sem fyrir komu, og var
það sjálfsagt þess vegna, að allir lærðu fljóft að hlýða
fyrirskipunum hennar mótmælalaust, enda var öll fram-
koma hennar þannig, að allir hlutu að virða hana.
Oft var mannkvæmt í Ólafsdal og heimilisfólkið um
40 manns. Ólafsdalur er í þjóðbraut fyrir þá, sem
ferðast landleiðina milli Vestfjarða og Suðurlands, og
á þeim árum var ekki um aðra leið að gera, áður
en sfrandferðir hófust. Gestrisni þeirra hjóna var
annáluð um alt Vesturland, og þekti jeg það vel þau
26 ár, er jeg var í póstferðum milii Isafjarðar og
Hjarðarholts. Kom jeg þá ætíð að Ólafsdal báðar
leiðir, til gistingar, og var jafnan tekið sem kæmi jeg
í foreldrahús; sömuleiðis nutu allir samferðamenn
mínir þar hinnar ágætustu gestrisni.
]eg ætla að segja hjer frá hvernig á því stóð, að
Torfi sál. auglýsti eitt sinn greiðasölu. — A harðinda-
árunum milli 1882—’88, þegar hart varð manna á
milli vegna fjárfellis, sem orsakaðist af grasbresti og
óþurkum hafísáranna, kom það fyrir að ungt fólk,
sem hafði lítið við að vera heima, tók sig upp á út-
mánuðum og fór fótgangandi yfir nærsveitirnar, og
jafnvei lengra, og tjáði sig vera í kynnisför til vina
eða ættingja. Seltist það oft að á miðjum degi á
þeim bæjum, sem höfðu á sjer gestrisnisorð, og gerði
sjer erindi til tafa, og sannaðist þá máltækið: »Smá
gerast oft erindin á vorin*. Var það vor oftast ekki
færri en 8 — 10 slíkir gestir á nóttu hverri, í heilan
mánuð, í Ólafsdal, og svona var víðar á bæjum. Dá-
lítið minkaði flakkið, að minsta kosti í bili, eftir aug-
lýsinguna, en fáir hygg jeg hafi verið krafðir um
næturgreiða í Ólafsdal. — Þetta harða vor tóku þau
hjónin á heimilið mannaumingja, sem svo mjög var
máttfarinn að hann gat ekki gengið óstuddur. Heim-
ilið, sem hann hafði dvalið á, var mjólkurlaust af því
kýrnar höfðu brugðist vegna skemdra heyja. Hús-
móðirin annaðist sjálf þennan aumingja, sem svaf
mestallan sólarhringinn, nema hvað dreypt var á hann
nýmjólk eins og smábarn, og alla hirðu þurfti hann
sem slíkt. Smáhjarnaði hann svo við, og veit jeg að
hann bar jafnan síðan hlýjan þakklætishug til Ólafs-
dals-hjónanna. En haustið áður var það, að smáhvali
rak þar á fjörur og átti Torfi þær mestar. Sendi hann
þá í allar áttir, svo sem flestir gætu notið þess, að
afla sjer hlutar við björgunina; en hann gleymdi heldur
ekki hinum, sem ekki höfðu aðstæður til að vinna
sjer hlut. Þannig voru ætíð tillögur þeirra hjóna þær,
að ýta sem mest undir sjálfsbjargarviðleitni manna,
en gleyma heldur ekki þeim, sem ekki gátu bjargast
sjálfir.
Hvað frú Guðlaug ljet af hendi á þessum harðinda-
árum vita fáir, nema þeir sem nutu, hún var í því,
sem öðru, höfðingi, sem ekki kærði sig um að sýn-
ast, en hitt veit jeg, að góðan hug báru fátæklingar
til hjónanna í Ólafsdal.
]eg man aldrei eftir því, að frú Guðlaug kvartaði
um þreytu eða að sjer væri ofboðið með öllum þeim
áhyggjum og störfum, sem þetta umfangsmikla heim-
ili heimtaði af henni. Hún gaf sjer æfinlega tíma til
á degi hverjum að ganga út og líta eftir umgengni
allri, einkum þó ef húsbóndinn var að heiman eða í