Óðinn - 01.07.1935, Síða 15

Ó Ð 1 N N
63
Þingmaðurinn (stendur upp samtímis): Við
skulum útvarpa þessu evangelíum.
Kölski (reiðilega): Nei! ]eg hef enn þá einka-
rjettindi á útvarpinu.
B i s k u p i n n: Notið í þess stað talsímann, ritsímann,
hljóðritann, auðvaldsblöðin, kirkjublöðin og konur ykkar.
Borgarstjórinn og þingmaðurinn fara. Eldurinn bál-
ast upp á arninum og leikhúsið fyllist af brennisteins-
fýlu — eldtungurnar tepgja sig í áttina til biskupsins
eins og hlykkjóttir höggormar. Af eldrauðri birtu verður
alt í stofunni glóandi og þeir biskupinn og kölski virð-
ast jafnrauðir. Hárið, sem Kölski hefur greitt upp til
hliðanna, sýnist horn.
Kölski: Nú er jeg reiður. Veistu ekki, biskup,
að þú ert að fara hjer með óheyrilega lýgi? Hvernig
getur nokkrum dottið í hug að djöfullinn sje góður?
Síst hefði maður búist við því af þjer, æðsta manni
kirkjunnar.
Biskupinn (óttasleginn): Sannleikurinn er ekki
fullkominn; enginn sannleikur alger. Augu vor sjá alt
í gegn um þoku, en þokan er glýjað stækkunargler.
Þeir, sem hafa sjeð Guð — jeg er ekki einn af þeim
— hafa sjeð hann í gegn um þoku.
Kölski: Og þú, tvívígður umboðsmaður sannleik-
ans, sendir út þessa háttskipuðu embættismenn borg-
arinnar til að breiða út lýgina í þínu nafni.
Biskupinn: Já, þegar menn segja það, sem þeir
ekki vita, þótt hitti svo á, að það sje satt, eru þeir
samt að ljúga.
Kölski: Af því orðstír minn hvílir á því, að jeg
sje vondur, er það ærumeiðsli og móðgun fyrir mig
að segja að jeg, Kölski, sje góður. Þetta er sú lýgi,
sem ekki má eiga sjer stað. Og hið alvarlegasta í
þessu efni er, að þegar svo langt er gengið að segja
að jeg sje góður, verður það samkvæmt alsherjar-
lögum að vera satt, annars er úti um mig. Það eitt,
að jeg sje vondur, er sannleikur; sá sannleikur er
lifandi; hann er jeg! Þegar því er logið að jeg sje
góður, er bara einn vegur til að bjarga lífi mínu og
hann er sá, að láta það verða satt. Það er neyðar-
úrræði, en hvað gerir maður ekki til að bjarga lífi sínu.
Biskupinn: Það er afsakanlegt að bjarga lífi
sínu á heiðarlegan hátt.
Kölski: ]eg gat ekki stært mig af því að vera
ódauðlegur sannleikur, fremur en bræður mínir, menn-
irnir.
Ðiskupinn: Sennilega er enginn sannleikur
ódauðlegur, jafnvel ekki Guð sjálfur. Það sem er
sannleikur í dag, er ekki óhjákvæmilega lýgi á
morgun, heldur sannleikur úr sögunni.
Kölski: Nú í fyrsta skifti í heiminum gerðir þú
tilraun til að tortíma mjer sem sannleika. Alt fram á
þennan dag hafið þjer, þjónar kirkjunnar, haldið mjer
við sem sannleika, með þar til vel völdum orðum!
/Reiðilaust, næstum blíðlegaj. En jeg líð þjer ekki,
biskup minn, að drepa mig með lýginni. ]eg íklæðist
nýjum sannleika til varnar. ]eg get lifað með því móti
að halda áfram að vera sannleikur; það skal verða
sagt um mig með sanni, að jeg sje góður. (Eldurinn
á arninum fellur í fölskva — ilmur finst sem af
reykelsi. Alt breytist í stofunni — verður bjart sem
af dagsljósi. Kölski fær aftur sitt fyrra útlit). Og
þeir, sem alt af þurfa einhverju að Ijúga, mega ljúga
því að jeg sje vondur, því sú lýgi skaðar mig ekki;
í því er fólginn sigur hins góða.
Biskupinn: Og af þeirri einföldu ásfæðu að þú
ertgóður, er sú lýgi, að það sje Iýgi að þú sjert góður,
sama sem sannleikurinn.
Kölski (talar í útvarpið): í heyranda hljóði og
eigin persónu afsala jeg mjer hjeðan í frá öllum yfir-
ráðum, öllum einkarjettindum og öðrum rangindum.
Því, sem rænt hefur verið í skjóli laganna, skulu
peningastofnanir landsins skila aftur til hinna rjettu
eigenda; að því búnu er jeg að sjálfsögðu gjaldþrota.
(Hrópar). Skal rjettlætinu verða framgengt án fyrir-
stöðu af minnl hálfu.
Utan af strætinu heyrist húrraóp mikils mannfjölda.
Göngulag er leikið á sagir, Ijái, heykvíslar og skóflur
— „taktinn“ sleginn á steðja með stálhömium —
fer dvínandi. Þetta varir nokkra stund. Kölski hefur
verið að taka breytingum til batnaðar — er nú orð-
inn all-postullegur, með geislabaug upp af höfðinu.
Er nú óþægilega áberandi hve herra biskuyinn er
ólaglegri en Kölski.
Biskupinn (hrifinn): Það, sem jeg sagði ósatt,
að þú værir góður, er nú orðið satt, og að taka þá
lýgi til baka, væri að taka til baka sannleikann. En
að jeta ofan í sig beilagan sannleikann er hin megn-
asta óhollusta.
Kölski (setur viðtækið): Þótt jeg ætti einskis
annars úrkosta, til að bjarga lífi mínu, en að verða
affur vondur, mundi jeg ekki færa mjer það í nyt —-
svo kann jeg vel því ástandi sem jeg er í nú, og finn
að það eilt er mjer eðlilegt. En jeg tel mig ekki
góðan, þó jeg gefi rjettlætinu lausan tauminn og
standi ekki í vegi fyrir því. Jeg tel mig ekki góðan,
nema jeg geri heiminn að paradís fyrir mannkynið.
V i ð t æ k i ð: Menn eru lítt vanir rjettlæti, illa undir
það búnir, virðast því ekki vaxnir. Menn greinir á um
það, hvað er rjettlæti. Engum tveimur kemur^ásamt