Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.04.1883, Blaðsíða 4

86
fyrir sagt. Nú sjá menn halastjörnur árlega í sjónpíp-
um og reikna brautir þeirra. Sumar halastjörnur hafa
Qarska langan umferðartfma um sólu. Donatis hala-
stjarna sást t. d. 1858, og kemur aptur að 1900 árum
liðnum; halastjarnan er sást 1811 er 3000 ár á hring-
ferð sinni, halastjarnan 1780 yfir 70 þúsund ár o. s. frv.
Sumar hafa miklu styttri brautir, og eru hinar helztu
þeirra nefndar í almanakinu. Stjörnufræðingurinn Encke
(1791—1865) fann halastjörnu, sem eptir honum er nefnd;
hún hefir styzta braut af öllum, er menn þekkja, og
fer um sólina á hér um bil 1200 dögum. Hann sýndi
fram á, að umferðartfmi hennar í hvert skipti stytt-
ist hér um bil um % úr degi. þ>etta kemur af því, að
ljósvakinn (ether), sem fyllir allan geiminn, veitir þess-
um létta hnetti svo mikla mótstöðu, að gangur hans
breytist smátt og smátt.
Menn hafa stundum tekið eptir því, að halastjörn-
ur klofnuðu; í kínverskum annálum er getið um hala-
stjörnu 896 árum f. Kr., er klofnaði í tvent, og eins var
um halastjörnuna 1618, er Kepler ransakaði. Biela's
stjarnan hefir nærri 7 ára umferðartíma; hún skiptist
1845 f tvent. Maury sá hana fyrst í tvennu lagi, í
Washington 29 des. 1845, °g fitlu síðar sást hið sama
í Európu. D’Arrest í Kaupmannnhöfn reiknaði út
fjarlægðina milli kjarnanna.
14. jan. 1846 var hún 38390 mílur
24. — — — — 40420 —
3. febr. — — — 41529 —
13- — — — — 41822 —
23. — — — — 41572 —
5. marz — — — 41091 —
15- — — — — 39053 —
28. — — — — 37339 —;
lengst var á milli kjarnanna ísólnánd. 1856 sáststjarn-
an aptur; þá voru orðnar 352,342 mílur milli kjarnanna.