Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.04.1883, Page 10

92
ur f brotunum, sem til jarðar falla ; brotin falla opt um
mikið svið. Ef loptsteinar eru mjög smáir og ljós
þeirra litið, kallast þeir stjörnuhröp; svo smáir steinar
koma mjög sjaldan heilir til jarðar, en leysast í dupt
og smáagnir í loptinu. Stjörnuhröp eru mjög tfð og
sjást nærri hverja nótt. Með.þvf að vígahnöttum og
stjörnuhröpum bregður svo ótt fyrir er þau falla, þá
er eigi gott að mæla, hve hátt þau eru yfir jörðu, er
þau sjást fyrst og er þau hverfa, til þess þarf og at-
hugun frá tveim stöðum. Vanalegast sjást stjörnuhröp
fyrst 15—25 mílur yfir jörðu og slokna 7—10 mflum
neðar. f>að er eðlilegt, þó meteorsteinarnir verði gff-
urlega heitir, er þeir falla með svo miklum hraða til
jarðarinnar. Menn hafa séð meteorsteina falla með
4—5 mílna hraða á sekúndu. í efstu loptlögunum er
mótstaðan reyndar lftil, þvf þar er loptið svo þunt, en
smátt og smátt breytist hreyfingin í hita, svo steinn-
inn verður loks hvftglóandi. Setjum svo, að meteor-
steinn félli, sem væri 4 ferhyrnings-þumlungar að þver-
máli, og færi með 4 mflna hraða á sekúndu; látum nú
loptið, er hann fer um, vera 10 þúsund sinnum þynnra
að meðaltali, en lopt við sjávarflötinn; þá mundi steinn-
inn hitna um 6400° C, og eigi þyrfti meir en fjórða
part af þeim hita til þess að gjöra hann hvítglóandi.
þessi geysilegi hiti gjörir það að verkum, að ljósglamp-
inn verður svo bjartur og snöggur, og að svo margir
loptsteinar springa f ótal agnir.
Menn hafa tekið eptir því, að flest stjörnuhröp
verða á vissum árstímum, mest milfi 12. og 14. nóv-
ember og svo á Lafranzmessu (10. ágúst). Alexander
Humboldt var hinn fyrsti, er tók eptir nóvember-stjörnu-
hröpunum sérstaklega. Nóttina milli 11. og 12. nóv-
ember 1799 sást í Cumana (f Venezuela) í Suðurame-
ríku fjarskalegt eldregn í 4 klukkustundir; vígabrand-
ar og stjörnuhröp þutu um loptið svo þúsundum skipti.