Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.10.1884, Side 35

227
un (t. d. Gisla saga Súrssonar, Egils saga, Eyrbyggja
saga o. fl.), en aptr eru aðrar færðar úr lagi og blandn-
ar ýkjum (t. d. Hávarðar saga ísfirðings, Svarfdæla
saga o. fl.), og sumar eru ósannar að mestu (t. d.
Finnboga saga hins ramma, Kjalnesinga saga o. fl.);
en þó munu fáar vera með öllu tilhæfulausar, eða
reglulegar lygasögur, búnar til af söguritaranum í því
skyni, að þær yrðu teknar trúanlegar af öðrum. En
um alt þetta er mikill vandi að dæma, og margt hlýtr
að vera óráðin gáta að svo komnu, en vert væri að
rannsaka það sem bezt.
Dr. Kr. Kálund hefir nýlega gefið út „Fljótsdælu
hina meiri“ eða öðru nafni „Droplaugarsona-sögu hina
lengri“, sem ekki hefir fyr verið gefin út, en er þó í
marga staði merkileg. Sagan er gefin út eptir hinu
elzta handriti, sem til er af henni (frá byrjun 17. ald-
aldar), og efast eg ekki um, að útgáfan sé nákvæm
og vel af hendi leyst. En það, sem eg ætla að gjöra
hér að umtalsefni, eru skoðanir þær, er útgefandinn
lætr í ljósi í formálanum um uppruna sögu þessarar.
Hann getr þess fyrst, að sagan hafi áðr verið í
miklum metum, en sé nú haldin skröksaga, rannsakar
siðan aldr hennar, og kemst að þeirri niðrstöðu, að
hún sé samin á 16. öld, líklega heldr fyrir en eptir
miðju aldarinnar. f>etta virðist mér mjög sennilegt,
en eg get ekki verið hinum heiðraða útgefanda sam-
dóma um það, hvernig sagan sé til orðin, eða hvað
höfundr hennar hafi haft fyrir sér, er hann reit hana.
Skoðun Drs. Kálunds er sú, að höfundrinn hafi tekið
sér fyrir hendr að steypa saman ýmsum eldri sögum
Austfirðinga, einkum Hrafnkels sÖgu, Brandkrossa þætti
Droplaugarsona sögu (hinni styttri) og Gunnars þætti
fiðrandabana (Njarðvíkinga sögu), en aukið þær svo
með hugsmíðum og skreytni sjálfs sín, til að gjöra
15*