Eimreiðin - 01.05.1906, Qupperneq 3

83
öðrum nöfnum. Svo er sagt, að þá hafi dáið um 25 miljónir
manna hér í Evrópu og ef til vill meira. Eftir þessa feiknaplágu
gaus pestin við og við upp í ýmsum borgum hér í álfu fram eftir
16., 17. og 18. öld og gjörði ákafan usla, t. d. í London 1665 og
Kaupmannahöfn 1711; en í lok 18. aldar hverfur pestin algjörlega
héðan úr álfu og hefur síðan aðeins gjört vart við sig einstaka
sinnum í hafnarbæjum, sem bein viðskifti hafa við Austurlönd;
en með duglegum sóttvarnarráðstöfunum hefur ætíð tekist að hefta
för hennar. Pannig barst hún til Oportó 1899 og Glasgów 1900,
en náði svo sem engri útbreiðslu. Flestum mun enn vera í fersku
minni sá felmtur, sem greip fólk, er það fréttist, að pestin gaus
upp á spítala í Vínarborg 1898. Sóttin hófst þannig, að einn af
spítalaþjónunum braut glas, er hafði að geyma kjötseyði með lif-
andi bakteríum, sem einn af læknunum hafði flutt með sér til at-
hugunar austan úr Asíu. þjónninn sýktist eftir fáa daga at skæðri
pest og sýkti frá sér aftur bæði hjúkrunarkonu þá, er stundaði
hann, og lækninn, sem stundaði hann, en öll þrjú dóu. Til allrar
hamingju tókst að hefta frekari útbreiðslu veikinnar, en þetta
kendi mönnum meiri varkárni en áður og sýndi, hve veikin getur
verið ákaflega sóttnæm.
Pestin orsakast af ofurlítilli plöntu eða bakteríu, sem franski
læknirinn Yersin og japanski læknirinn Kitasato fundu hvor í
sínu lagi, þegar veikin gekk í Honkong 1894. í líkama sjúkling-
anna, en einkum í bólgnum eitlum, úir og grúir af þessum agnar-
smáu sníkjugestum, sem fyrst er hægt að sjá með góðri smásjá,
er stækkar mörg hundruð sinnum. Til þess að lögun þeirra sjáist
betur, verður að lita þær með skærum bláum eða rauðum lit.
Aðferðin ér fólgin í því, að lítill blóð- eða graftardropi er látinn
þorna inn á glerplötu. Síðan er helt yfir hana nokkrum dropum
af bláu eða rauðu bleki og litast þá bakteríurnar og sjást sem
rauðir eða bláir dílar eða prik. — Eessi litla sóttkveikja berst nú
frá sjúklingunum til hinna heilbrigðu, er nærri þeim koma, með
liægu móti, því bæði getur hún borist út í andrúmsloftið frá
lungum sjúklingsins, þegar hann hóstar, og þaðan niður í lungu
heilbrigðra, og einnig beina leið til hörunds þeirra, er snerta sjúk-
lingana eða þá hluti, sem nærri þeim hafa komið. En í hörundinu
eru ætíð ýmsar smáskeinur, sem eru ósýnilegar berum augum,
en nógu stórar til þess, að bakteríurnar komist inn í líkamann.
6*