Eimreiðin - 01.05.1906, Page 8

88
Öllum sögum ber saman um, að á undan þessum miklu land-
farsóttum hafi alstaðar gengið margra ára óáran, svo sem hallæri,
landskjálftar, þurkar, rigningar og fúlar þokur. Ennfremur er sagt,
að halastjörnur, blóðregn, vígahnettir og ýms önnur tákn og stór-
merki hafi sést eins og fyrirboðar plágunnar. Svo var og á ís-
landi. Pað er óhætt að segja, að meiri hluti 14. aldar hafi verið
samanhangandi hallæri á Islandi vegna eldgosa, jarðskjálfta, hafísa,
harðinda og ýmsra landfarsótta, sem í sameiningu hjálpuðust til
að undirbúa jarðveginn fyrir Svartadauða.
Eigi vita menn með vissu, hvort sóttin kom hingað til lands
1401 eða 1402, og óljóst vitum vér hvaðan hún barst. — í Ár-
bókum Espólíns er sagt, að Hvaleinar Herjólfsson hafi flutt veik-
ina með sér á skipi sínu. »Par kom út í klæði — að því er sumir
sögðu — svo mikil bráðasótt, að menn lágu dauðir innan þriggja
nátta, þar til heitið var þremur lofmessum með sæmilegu bæna-
haldi og ljósbruna, þurraföstu fyrir Kyndilmessu og vatnsföstu
fyrir jólin; ennfremur Saltarasöngum, Maríusöngum og að gefa
hálfvætt silfurs til Hóla, til að búa skrín Guðmundar hins góða.
Er síðan mælt að flestir næðu að skriftast áður en dóu«. Um
aðrar sóttvarnarráðstafanir er hvergi talað, að hafi verið hugsað
um að koma í verk.
Plágan gekk um alt land í 2 ár 1402 —1403 og aleyddi fjölda
af bæjum og jafnvel heil héruð. Pykkvabæjarklaustur eyddist
þrisvar af fólki, og t nunnuklaustrinu í Kirkjubæ á Síðu dó svo
margt af fólki, að nunnurnar urðu sjálfar að mjólka ær og kýr
»og kunnu flestar lítt til sem von var«. »Tvö ungmenni lifðu
eftir í Aðalvík og Grunnavík — Ögmundur löðurkúfur og Helga
beinrófa, og giftust síðan. Aðeins 3 prestar lifðu eftir norðan-
lands, auk þess 3 djáknar og 1 munkur á Pingeyrum; allir aðrir
klerkar á Norðurlandi voru dánir, — Ekkert ber betur vott um,
hve sóttin var skæð, en þegar sagt er, að af 15 mönnum, sem
fóru með lík til grafar, hafi aðeins 3 eða 4 komist heim aftur.
Eigi má þó skilja það svo, að pestin hafi drepið menn svo skyndi-
lega, því svo skæð hefur veikin aldrei reynst, heldur verður að
skilja það svo, að flestir líkberarnir hafi sýkst á leiðinni og orðið
að leggjast fyrir þar sem þeir voru staddir. Pað eru dæmi til,
að menn hafi dáið eftir eins dags legu, en ætíð er sóttin vön að
gjöra vart við sig með töluverðum lasleika, áður en menn verða
rúmfastir. — Svo er talið, að á íslandi hafi dáið úr Svartadauða