Eimreiðin - 01.05.1906, Page 10

9o
hlið, varin af vopnuðum hermönnum og vandlega lokuð að nóttu
til. Garðarnir voru sjaldan sniðnir borgunum við vöxt, en hins
vegar fjölgaði bæjarbúum óðum og varð því að byggja húsin í
þéttri þyrpingu. Með þessu móti urðu göturnar mjóar og krók-
óttar, svo að ljós og loft varð ónógt, en fyrir afrás alls óþverra
var lítið sem ekkert hugsað. Bæjarþrifnaðurinn var með öðrum
orðum ekki glæsilegri þá en nú gjörist í Austurlöndum; pestin
mætti því hér sama holla jarðveginum, sem hún enn þá finnur þar
eystra og dafnaði líka alt eins vel.
Pegar það varð hljóðbært, að pestin væri komin í einhverri
borg, féll íbúunum vanalega allur ketill í eld og þótti sem dauða-
dómur yfir sér kveðinn. Gamlir menn og lasburða létu sér það
lynda og álitu það vísdómslega ráðstöfun guðs, en unga fólkið,
sem hélt sér lengra lífs auðið, var á öðru máli og hélt, að skoll-
inn sjálfur stýrði þessum ósköpum. Allir, sem það gátu, reyndu
að komast burt með fjölskyldu sína til að umflýja sóttina; en það
var enginn hægðarleikur, því bæði var alt ferðalag erfitt og sein-
legt á þeim timum, og auk þess kostaði það ærið fé. Voru það
því einungis hinir betur efnuðu, sem áttu kost á að komast brott.
Peir, sem fremur öðrum gengu vel fram í því að komast burt,
voru læknarnir. Eftir lögunum voru þeir alls eigi skyldir að gegna
sjúkravitjunum til hinna pestveiku, og með þeirri afsökun sneru
flestir þeirra bakinu við bágindunum í borgintii og fóru út í sveit.
Jafnvel hinir frægustu læknar, svo sem Thomas Bartholin og Ole
Worm í Kaupmannahöfn og Sydenham í London, álitu það enga
hneisu að hafa sig á burt, Pegar pestin kom til Kaupmanna-
hafnar 1621 og 1654 flýði Ole Worm ásamt öllum öðrum pró-
fessorum háskólans til Hróarskeldu; en á undan höfðu þeir þó í
sameiningu skrifað alllangan bækling: »En kaart Undervisning,
hvorledes man sig forholde skal i denne farlige Tid« (Khöfn I654),
sem síðan var útbýtt meðal fólksins. Bæklingurinn byrjar með
þessu heilræði:
Tær sparlig
Tiden er farlig
Doden kommer snarlig.
Omvend dig snarlig
Bed Gud alvarlig
Vandre varlig
En því næst inniheldur hann eins og aðrar lækningabækur þeirra
tíma allskonar sæg af meðalaráðleggingum og ýmsum hindur-
vitnum. Pó voru til ýmsir góðir læknar, sem fórnuðu heilsu sinni
og kröftum við hið erfiða starf að stunda hina pestveiku, og hafa