Eimreiðin - 01.05.1906, Page 12

92
ast öllum fyrirskipunum og þeir heilbrigðu, sem kvíaðir voru inni
meðal hinna veiku, reyndu auðvitað tneð öllu móti að komast út
á bak við verðina, en með því móti fluttu þeir veikina með sér
út um bæinn.
fegar nú manndauðinn jókst, varð auðvitað mesta ekla á
læknum og rökurum, því mest dó af þeim, sem daglega voru í
sýkingarhættu. Sjúklingarnir fundu þó eigi sárt til þess, því trúin
á þá fór fljótt þverrandi, þar sem engar ráðleggingar þeirra virtust
koma að haldi, og menn kusu heldur að láta bólgueitlana grafa
sundur af sjálfu sér, en að láta rakarana skera í sig. Hvorttveggja
virtist jafn heilsusamlegt. Sænskur rithöfundur segir svo frá í bók
sinni: s>Beskrifning om Digerdöden«: »Snarere wardt sjukdomen
várre, sá snart en lákare blef kallat, som lade handen therwed«.
En eins og allir vita una sjúklingar eigi við að vera læknis-
lausir, og ef eigi er lækna að fá, þá eru skottulæknar. Á þeim
var heldur enginn skortur í þá daga. Hver af öðrum þóttist hafa
fundið upp óbrigðult meðal gegn pestinni, sem þeir síðan seldu
fólkinu dýrum dómum. Hvað eftir annað komu ýmsir óráðvandir
æfintýramenn úr öðrum löndum og buðu til kaups hin og þessi
húmbúgsmeðöl, sem þeir auglýstu með miklu glamri að væru
óyggjandi gegn veikinni; því hærra verð sem þeir áskildu sér,
því meira orð fór af þeim, og létu margir aleigu sína fyrir þess
konar gutl. — Daniel Defoe, sá er ritað hefur Robinson Crusoe,
var í London meðan pestin geysaði þar 1665 og hefur skrifað
fróðlega bók um pestina.1 Segir hann mjög frá ýmsum yfirgangi
þessara skottulækna, sem hlaut að hneyksla alla ráðvanda og
skynsama menn. Honum var það mikil huggun, að hann sá að
réttlæti guðs kom niður á þessum möntium, því hann segist hafa
veitt því nána eftirtekt, að enginn þeirra komst lifandi burt úr
bænum aftur, heldur sýktust allir og dóu. Betta var auðvitað
mjög eðlilegt, því fáir hafa verið í jafnmikilli sýkingarhættu og þeir.
Alls konar hindurvitni og kerlingabækur komu upp og breidd-
ust mann frá manni, því aumingja fólkið rétti út hendurnar eftir
hverju hálmstrái til hjálpar í vandræðum sínum. Oss finst nú
harla undarlegt margt af því, sem jafnvel skynsamt fólk fékst til
að trúa á um þær mundir. Um tíma var t. d. sunnanvindinum kent
um að flytja pestina, og þess vegna lokuðu allir sig vandlega inni,
1 Daniel Defoe: Journal of the plague year 1665. London 1884.