Eimreiðin - 01.10.1919, Blaðsíða 37

EIMREIÐIN]
BISMARCK FURSTI
229
um stíl. Honum var ekki unt að ávinna sjálfum sér eingðngu
völd, sem gátu fullnægt prá hans. Prússland eitt út af fyrir sig
gat ekki einu sinni fullnægt hinum risavöxnu kröfum hans.
Eining pýsku pjóðarinnar varð að vera honum áhugamál til
pess, með tilstyrk hennar, að gera Prússland voldugt. Pjóðernis-
drauma hinna gömlu, frjálslyndu tima tók hann í pjónustu
valdaviljans og prússadæmisins. Honum pótti vænt um keisara
sinn, Wilhelm hinn fyrsta. Án hæfileika til persónulegrar vel-
vildar til stjórnandans hefði hann ómögulega, prátt fyrir alla
sína snilli, getað ráðið yfir vilja einvaldsherrans. Hann bar
höfuð og herðar yfir Wilhelm hinn fyrsta með risavaxinni met-
orðagirni sinni hans vegna. Hann práði mikilleik konungsins
með viljakrafti, sem skaraði langt fram úr vilja konungsins sjálfs.
Hann práði með viljakrafti, sem gerði konunginn að keisara!
Með pvi að vilja valdavöxt konungsins og keisarans, fekk hann
vald yfir konunginum og keisaranum. Konunginum sýndist, og
pað ekki að ástæðulausu, sem hann sæi sína eigin valdaprá i
risavaxinni stærð hjá pessum holla manni.
A svipaðan hátt var pað, að Bismarck fursti, pegar hann hafði
unnið konung og keisara, með timanum lagði undir sig pýsku
pjóðina. Pegar ítrekaðir kynjasigrar höfðu seitt fram valdaprá
hennar (pjóðarinnar) pá kannaðist hún við sinn eiginn vilja á
hæsta stigi hjá Bismarck. Hann varð brautryðjandi hins pýska
mikilleika, líkamleg ímynd sigurvilja pjóðarinnar, »Wille zum
Sieg«. Ungviðið, sem óx upp ár frá ári, fekk óafmáanleg afrit
af anda pessa eina manns. Pað (ungviðið) var markað undir
blóð- og járnkanslarans mark. Jafnvel pótt pýsk stjórnmálastefna
á dögum eftirmanna hans, sem minni voru fyrir sér, færi að
nokkru leyti inn á nýjar brautir og misti sjónar á varfærnis-
stefnu hans, pá var hreyfiaflið hin harða valdaprá, sem hann
hafði skapað með sigri á sigur ofan.
Jafnvel langt fyrir utan takmörk Pýskalands hefir lífsstarf og
persóna pessa eina manns um langan aldur valdið vaxandi inn-
blæstri, ómótstæðilegum vilja- og hugsanaflutningi. Pá fyrst mun
töfrunum lokið, pegar pað kemur á daginn, að valdaprá Bis-
marcks fursta fyrir hönd Prússlands og pýska ríkisins, var ekki
heppilegt tákn (repræsentant) œðslu metnaðargirndar pýsku pjóð-
arinnar. Utlit er fyrir, að sá tími muni koma, pegar pýska
pjóðin og allar aðrar pjóðir sjá, að æðsta markmið mikillar
pjóðar getur ekki verið »Deutschland uber alles, uber alles in
der Welt«, né neinnar einstakrar pjóðar veldi á annara kostnað;
heldur miklu fremur hitt, að hvers eins eigin pjóð leggi sem
mestan skerf að unt er til framfara alls mannkynsins. Ef úrslit
heimsstyrjaldarinnar verða Pýskalandi og hernaðaraðli pess mót-
dræg, pá mun pýska pjóðin sjá að metnaðargirnd Kants og Her-