Ársrit Hins íslenska fræðafjelags í Kaupmannahöfn - 01.01.1918, Page 26

26
t>orv. Thoroddsen
styrkt af ríkum fjelögum eða vísindasjóðum, þeir eru
margir til í öðrum löndum, en engir á Islaudi. Oft kosta
Hka ríkismenn útgáfu dýrra bóka, eða þá höfundarnir
sjálfir, ef þeir eru svo efnum búnir. Pannig varði Alex-
ander von Humboldt meira en hundrað þúsund krónum at
eigin fje tit þess að gefa út ferðarit sitt um Suður-Am-
eríku, og þó hlupu ýmsir bóksalar undir bagga með
honum, enda kostar eitt eintak af því riti um 9 þúsund
krónur. Enska stjórnin varði um tveim miljónum króna
til þess að prenta skýrslurnar um Challenger-leiðangurinn,
og svo mætti fleiri stór rit telja. Pað kemur nú aldrei til
mála, að íslendingar ráðist í þesskonar stórvirki, en vjer
ættum þó að geta gefið út sómasamlegar smábækur um
land vort og þjóð, bæði til þess að fræða aðra um land-
ið, og til þess að sýna, að vjer stöndum á því stigi menn-
ingarinnar, að vjer erum færir um að leggja eitthvað af
mörkum til framfara í alþjóðlegum vísindum. Alþingi ætti
að leggja fram fje til þess að gefa út vísindaleg rit og
fræðslurit fyrir alþýðu og láta hin vísindalegu fjelög hafa
það til umráða, mikið þyrfti það ekki að vera. fetta er
bráðnauðsynlegt, því nú er varla hægt að koma út veiga-
miklum ritum, sem eru til frambúðar, svo hætt er við að
ungir vísindamenn (þegar þeir eru til) trjenist upp og legg-
ist í leti og ómensku eða gefi sig að öðru, er þeir sjá, að
ómögulegt er að koma því út, er þeir rita. Bæði á þingi
og í blöðum vottar alloft fyrir þröngsýni í þessu efni, og
þó hefur þingið oft kastað út hundruðum þúsunda í ein-
tóman óþarfa og hjegóma. En eðlilega verður að gæta
allrar skynsemi og hagsýni við þessar fjárveitingar sem
aðrar.1)
*) Í’egar þing og stjórn á íslandi veitir einhvern styrk, er ekkeit
eftirlit haft með því, hvort honum er varið samkvæmt tilgangi. í öllum
öðrum löndum eru allir styrkþegar skyldir til árlega að senda stjórninni