Ársrit Hins íslenska fræðafjelags í Kaupmannahöfn - 01.01.1918, Síða 132

132
Dansk-íslenskt fjela;
Til þess að ná tilgangi sínum hefur fjelagið þegar gefið
út fjórar bækur um Island og látið halda marga góða og
fróðlega fyrirlestra um Island, bæði í Kaupmannahöfn og í
öðrum bæjum.
Fyrsta bókin, sem fjelagið hefur gefið út, heitir »Island,
strejflys aver land og folkt, með 27 myndum, og er hún eftir
þá fimm, Gunnar Gunnarsson, Age Meyer Benedictsen, Arne
Möller, Finn Jónsson og Jóhann Sigurjónsson. Mest er eftir þá
Benedictsen og Möller, ágætlega fjörugar ritgjörðir um ástæð-
urnar á íslandi og hag manna, ljóðaskáldskap og trúarlíf.
Finnur Jónsson hefur ritað um hið andlega samband milli ís-
lands og annara landa á síðari öldum; er það efni mjög
merkur þáttur úr bókmentasögu vorri. Bókar þessarar hefur
verið getið svo rækilega í íslenskum blöðum, að eigi skal
fjölyrða meira um hana.
Pá hefur fjelag þetta gefið út þrjú smárit, og heitir hið
fyrsta »íslensk húsgerðarlist« eftir Alfred J. Rávad, annað
»Fra Islands dæmringstid« eftir dr. theol. Jón Helgason, og
hið þriðja »Overblik over det islandske folks historie« eftir
Áge Meyer Benedictsen.
Rávad byggingameistari hefur fundið upp nýjan húsastíl,
bæði bóndabæja stíl og kirkjustíl. í bókinni eru myndir af
stíl þessum, og ættu þeir menn, sem byggja bæi og kirkjur í
sveitum, að lesa þetta kver, sem er bæði á íslensku og dönsku,
og sjá sjálfir, hvort þeir geta ekki haft gagn af því. Bygg-
ingarlag þetta er miklu fegurra og haganlegar fyrirkomið en
alment er á íslandi.
Bók Jóns biskups Helgasonar er 117 bls. og því eigin-
lega ekki smárit. Það eru fyrirlestrar, sem hann hjelt fyrir
lýðháskólakennara o. fl. sumarið 1916 í Danmörku. Þeir eru
um nokkur meginatriði í sögu íslands og hina merkustu menn
á íslandi á 18. öld og framan af 19. öld. f’eir eru lipurt
samdir og fróðlegir bæði fyrir Dani og Islendinga. Bestur og
fróðlegastur er kaflinn um Tómas Sæmundsson, enda þekkir
höfundurinn hann best. En þá er jeg las það, sem segir af
Mtiller amtmanni, datt mjer í hug sú spurning, hvort hann
hefði verið lakari embættismaður en sumir af ráðherrum þeim,
sem sjálfstæðismennirnir hafa komið til valda á vorum dögum?
Hjer er eigi rúm til þess að leysa úr þessu, en til leiðbeiningar
fyrir þá, sem kunna að vilja íhuga þetta verkefni, skal þess
getið, að gæta verður að því, að Kristján Miiller var amtmaður
í 30 ár (1688—1718), en hinir ráðherrar að eins í eitt til tvö