Dagblaðið Vísir - DV - 26.10.1982, Blaðsíða 18

18
DV. ÞRIÐJUDAGUR 26. OKTOBER1982.
Grænland:
Stórtap við úrgöngu úr
bandalaginu
Samningaviöræður vegna úrgöngu
Grænlendinga úr Efnahagsbanda-
lagi Evrópu munu aö öllum líkindum
dragast á langinn og reynast sérlega
erfiöar. Aldrei fyrr hefur land dregiö
sig úr bandalaginu. Hvert aöildar-
land veröur að samþykkja
úrgönguna meö lagabreytingu. Þetta
þýðir aö ríkisstjórnimar verða aö
leggja hverja þá samninga sem
bandalagiö gerir viö Grænlendinga
til umræöu í þingi hvers lands.
Þjóöverjar eru aðalandstæðingar
Grænlendinga innan bandalagsins.
Þeir veiöa árlega um 75.000 tonn af
þorski viö Grænland og óttast að
missa jiennan spón úr aski sínum ef
Grænland segir sig úr bandalaginu.
Hinar fiskveiöiþjóöirnar hafa líka
hagsmuna aö gæta vegna þess aö ef
Þjóöverjar missa hin gjöfulu Græn-
landsmiö þá veröur bandalagið að
hleypa þeim inn annars staöar.
GrundvaHarregla n er sú aö fiskurinn
í hafi band iiagsins sé sameign
aðildarrikja og þegar 75.000 tonn
hverfa skyndilega þá bitnar þaö á
öllum.
Flýtir
Grænlendingar vilja komast úr
Efnahagsbandalaginu sem allra
fyrst. Fyrst vonuöust þeir til aö
komast út 1. janúar 1984 en nú gera
þeir ekki ráö fyrir að það geti gerst
fyrir 1985.
Þessi flýtir Grænlendinga getur
skaöað þá gífurlega i samninga-
viöræöunum viö bandalagið.
I apríl næstkomandi eru kosningar
til landsþings Grænlendinga. Ef
Síúmút-flokkurinn vinnur þær kosn-
ingar er úrganga þeirra úr EBE
næsta örugg. En ef Atassút vinnur er
alls óvíst aö þaö gerist. Atassút hefur
hálfskrýtna afstööu til úrgöngunnar.
Þeir viöurkenna úrslit þjóöar-
atkvæöagreiöslunnar sem sýndu aö
meirihluti Grænlendinga vill út úr
EBE. En þeir segja aö ef Grænland
fái ekki hagstæöan samning viö
bandalagiö sé óvíst um hvort þeir
fari út. Þetta þýöir einfaldlega að
þaö er ekki í þeirra þágu að ná
hagstæðum samningi viö bandalagið
því þeir hafa aldrei viljaö úrEBE.
Fulltrúi í dönsku ráöuneyti, sem er
vel kunnugur þessum málum, segir
DV að þaö sé algert brjálæði aö ætla
sér að semja um úrgönguna fyrr en
eftir kosningar. Þjóöverjarhaldi enn
í þá von aö Atassút vinni. Þeir muni
því alls ekki viljugir til að gefa eftir í
samningaviðræöunum sem eiga aö
byr ja i desember.
Þjóðverjar vilja fisk
Grænlendingar vilja semja sam-
tímis um úrgönguna og nýja
samninga viö EBE. Þjóöverjar
virðast tilbúnir til aö samþykkja
þetta með því skilyrði aö þá veröi
einnig samið um fiskveiðikvóta þeim
til handa. Grænlendingar og umboðs-
menn þeirra, Danir, halda því fram
að slíkt væri eins og aö krefjast
gjalds af Grænlendingum fýrir
úrgönguna. Grænlendingar eigi rétt
á svokölluðum OLT samningi og hér
sé ekki um neina fiskveiðisamninga
aöræöa.
Samningamenn bandalagsins and-
mæla því að Grænland eigi rétt á
OLT-samningnum, sem þýddi, að
Grænlendingar slyppu viö tolia af
fiskafuröum til bandalagsrikja. Þeir
segja aö OLT-samningurinn sé fyrir
fyrrverandi nýlendur bandalags-
ríkja og þetta séu allt þróunarlönd.
Danski ráöuneytisstarfsmaöurinn
segir aö Grænland sé einmitt fyrr-
verandi nýlenda og þjóðarfram-
leiösla þar sé jafnvel lægri en í
sumum þeim löndum sem hafa
fengið OLT-samninginn.
Ef Grænlendingar fá ekki OLT-
samninginn munu þeir reyna aö fá
samning líkan þeim sem Færeyingar
hafa viö Efnahagsbandalagiö. Hann
er ekki eins hagstæöur og veitir ekki
tollfríöindi nema til móðurlandsins,
Danmerkur.
„Viö viljum OLT,” segir starfs-
maöur í skrifstofu heimastjómar-
innar í Kaupmannahöfn, svo tak-
markið fari ekki á milli mála.
Tapa við úrgöngu
Grænlendingar virðast ekki geta
Henrik Lund, borgarstjóri Qaqortoq, sagöi Vigdisi forseta að sjálf-
stæðiO værí fyrír næstu kyns/óO að ná. Áhangandur EBE sagja að tapið
við að fara úr bandaiaginu geri efnahagsiogt sjáffstæOi að enn fjar-
lægaridraumi. DV-myndir Þó. G.
*
annað en tapað á þvi aö fara úr
bandalaginu, sama hvemig
samningum þeir ná við EBE. Mest
munu þeir finna fyrir missinum á
öllum styrkjunum úr sjóðum banda-
lagsins sem þeir njóta nú. Frá 1972 til
1981 fengu Grænlendingar samtals
um 500 milljónir danskra króna, eða
einn milljarð islenskra, í styrk frá
EBE. Þessir peningar voru notaðir
til byggingar hafnarmannvirkja,
húsnæðis, vega, skolpræsa og til
kaupa á útvarpssendum og til að
bæta skólakerfiö og fleira i þeim dúr.
Frederik Harhoff, sem hefurkynnt
sér vel málefni Grænlendinga, segir
aö þeir muni vel geta lifað án
þessarra styrkja vegna þess aö þeir
hafi einungis fariö til hluta sem ef til
vill geri fólki lífiö auöveldara en
muni ekki auka framleiönina. Þvi
segir hann að styrkirnir séu ekki til
eins mikilla hagsbóta og upphæö-
imar gefitilkynna.
Ein aðalrök Síúmút flokksins
þegar rætt var um úrgöngu Græn-
lands fyrir þjóöaratkvæðagreiðsluna
fyrr á þessu ári vora aö þaö væri
ósæmilegt að þeir þyrftu aö fara til
Briissel til að semja um hve mikinn
fisk þeir mættu veiöa við eigin
strendur. Ef svo fer sem sýnist, aö
Grænlendingar nái ekki hagstæðum
samningi viö bandalagiö, getur veriö
að þeir þurfi að fara jafnvel oftar
til útlanda, til að selja fiskinn. Og
slikar feröir era kostnaöarsamar
fyrir 50.000 manna þjóö.
-Þó.G.
VERÐA AÐ TAKA AFLEIÐINGUNUM
Ein rök Síúmút-flokksins fyrir úr-
göngunni úr Efnahagsbandalagi
Evrópu eru þau aö Grænlendingar
geti haft enn meiri samvinnu viö
Norður-Atlantshafsþjóöirnar og
þannig bætt upp þaö tjón sem þeir
munu veröa fyrir viö aö ganga úr
EBE.
„Ég skil þessi rök ekki til hlítar,”
segir Einar Ágústsson, sendiherra
Islands í Kaupmannahöfn.
Einar segir aö Grænlendingar geri
sér ljóst aö þeir veröi „ansi mikiö
einir” ef þeir hafa ekki mikil sam-
skipti viö þessar þjóðir en aö slík
samskipti muni þó seint hafa afger-
andi áhrif á efnahag Grænlendinga.
Einar segir að vegna fiskgangna
milli hafsvæöanna komi til greina aö
koma á sameiginlegri stjóniun á
veiöunum á þessum slóöum.
Síúmút-flokkurinn hefur sagt aö
Grænlendingar geti selt veiðiréttindi
á Grænlandsmiðum. Einar segir aö
þeir hafi ekki rætt við sig um neitt
slíkt og Islendingar hafi ekki falast
eftir slíkum leyfum.
Þaö virðist vera skoðun flestra
þeirra sem áhuga hafa á málefnum
Grænlendinga aö helstu samskipti
þeirra við Noröur-Atlantshafsþjóö-
irnar — Island , Færeyjar, Noreg og
Kanada — veröi á sviöum fiskvemd-
ar- og fræðslumála.
Hér í Danmörku telja menn að Is-
lendingar ali meö sér hugmyndir um
að veröa eins konar stórveldi í Norö-
ur-Atlantshafi. Paludan, sendiherra
Dana á Islandi, hefur gefið slíkt í
skyn í skeytum sínum til Kaup-
mannahafnar. Samkvæmt þessari
kenningu vilja Islendingar auka svo
samskiptin við Grænlendinga og
Færeyinga aö þau samskipti geti að
lokum komið í staðinn fyrir sam-
bandið viö Dani.
Áðurnefnd ummæli Einars Ágústs-
sonar benda ekki til aö íslenska utan-
rikisráöuneytið dreymi slíka
drauma, þó greinilega sé áhugi fyrir
samstarfi.
Kjarni málsins er sá aöGrænlend-
ingar, Færeyingar og Islendingar
eiga í haröri samkeppni um sölu á
fiskafuröum sínum. Og þegar lífs-
björgin er annars vegar geta Græn-
lendingar ekki reitt sig á ótakmark-
aöa velvild grannþjóöanna. Þrátt
fyrir ófullkominn fiskiönaö hafa þeir
getaö selt fiskinn vegna tollafríö-
inda og stuönings Efnahagsbanda-
lagsins. Danir hafa lýst yfir aö þeir
muni ekki bæta Grænlendingum
missinn á styrkjum og friðindum
bandalagsins, segi þeir sig úr því. Af-
staöan hér er: ef Grænlendingar
vilja vera einir í heiminum þá veröa
þeir aö taka afleiðingunum.
Þó.G.