Dagblaðið Vísir - DV - 27.11.1982, Blaðsíða 22

22
DV. LAUGARDAGUR 27. NOVEMBER1982.
Þegar amma var ung
•».og batmað var að
versta á laugavemnuml
„Frá Laugamesi lá svo vegur, fyrst
um Kirkjusand og yfir Fúlutjarnarlæk
og síöan niöur sjávarbakkann aö
Rauöará, yfir Hlemm og niöur holtiö
og kom á hinn veginn þar sem hétu
Vegamót og voru um það bil sem nú
mætast Laugavegur og Klapparstígur.
Um aðrar leiðir aö Laugarnesi var
ekki aö ræða. Helgi biskup taldi veginn
til Reykjavíkur oft ófæran í votviðrum
þegar vöxtur var í Fúlutjarnarlæk og
ótræöi niður mýramar þar fyrir
vestan. Þess vegna fékk hann leyfi til
aö flytjast til Reykjavíkur.”
Svo segir Ámi Ola á einum stað.
Menn geta brosaö aö lýsingum á borö
viö þessa nú, þegar allt er breytt. En á
hans dögum gegndi ööm máli. Þá vom
margar leiöir ófærar þar sem bílar
bruna nú eftir höröum og góðum
vegum. Laugavegurinn var ein þess-
ara leiða.
Laugavegur — upphafið
að nýjum þjóðvegi
austur úr bænum
Sé horfiö aftur til Reykjavikur og
vegabótanna þar þá var það á árunum
1843 til ’45 að geröur var vegurinn frá
Bakarastíg, nú Bankastræti, að Vega-
mótum „meö æmum kostnaði”, segir í
Þjóðólfi. Þessi vegarspotti átti aö
verða upphafiö aö hinum nýja þjóðvegi
austur úr bænum. Fékk hann nafniö
Vegamótastígur og hét svo lengi. Nú
heitir þama Laugavegur en Vega-
mótastigur heitir smágata ein milli
Skólavöröustígs og Laugavegar. Þar
fyrir neöan voru svokallaðir Vega-
mótabæir, þrír talsins, þar sem nú er
Klapparstígur. Þetta nafn er nú eitt til
minnis um þaö aö á þessum slóöum
mættust fyrrum Laugarnesvegur og
þjóövegurinn um Öskjuhlíð út á land.
Leið svo fram til ársins 1872. Þá festi
bærinn kaup á Laugamesi og Kleppi.
Kaupverö jarðanna beggja var 10.200
krónur og byrjaði bærinn á því þegar
um sumarið að gera veg inn í þvotta-
laugamar og fékk hann nafnið Lauga-
vegur. i
Um þetta leyti og skömmu áður vora
byggð ýmis smáhús, sem sum standa
enn, báðum megin viö Laugaveginn.
Hélt byggðin smám saman austur á
viöþótthægtfæri.
Nafn Laugavegar var þvi þannig til
komið aö gatan skyldi greiöa fyrir
þeim sem fóru í laugar. Áriö 1886 tók
bærinn 3500 króna lán til aö standast
kostnaö við vegagerö þessa. Komst
<®S|prr'
Þatta hús stóð á homi Laugavegar og Smiðjustígs. Þar ernú húsgagnaverslun Kristjáns Siggeirssonar. Takið eftir
fóikinu á svölunum.
Vindmylla á
Laugaveginum
Svipur Reykjavíkur er mismunandi
eftir því hvaðan er horft og á hverjum
tíma hefur ætíð einhver eða einhverjar
byggingar sett svip sinn á bæinn eða
borgina. Nú er þaö eflaust Hallgríms-
kirkja. En um og eftir aldamótin síö-
ustu hafa þaö kannski ööru fremur
verið vindmyllumar og Skólavaröan.
Nokkru eftir 1800 vora reistar hér-
lendis tvær vindmyllur og geröi þaö
P.C.Knudtzon kaupmaöur. Varönnur
á Hólavelli og hin í Þingholtunum. Sú
fyrri mun hafa verið rifin um 1880 og
var hún þar sem nú liggur Garöa-
stræti. Hin var rifin árið 1902 og var
þar sem nú er Bankastræti.
En þaö vora fleiri myilur í Reykja-
vík. Níu árum eftir að myllan í Banka-
stræti hvarf, var reist þriðja vind-
myllan í Reykjavík. Það var Stefán B.
Jónsson kaupmaður, sem reisti
mylluna þá, rétt sunnan viö íbúöarhús
sitt á Laugavegi 124. Stefán hafði farið
til Ameríku en kom heim aftur áriö
1899 og fluttist til Reykjavíkur 1901.
Laugavegur 28. Þar er meðal annars Askur tíihúsa nú.
vegurinn svo inn aö Fúlutjamarlæk
árið 1889. Og enn tók bærinn 3000 króna
lán til þess að koma honum alla leið inn
i laugar.
Hann var mikill áhugamaöur og hug-
sjónamaöur og.vildi koma hér á margs
konar umbótum. Braust hann og i
mörgu. Hann varö fyrstur manna til
þess aö flytja mjólk til Reykjavíkur og
selja í búö og hann gerilsneyddi mjólk
fýrstur manna hér á landi. Hann barð-
ist og fyrir frystingu og kælingu kjöts,
smjörgerö og fleira. Hann gaf út þrjú
blöð til þess aö koma áhugamálum
sinum á framfæri. Það voru Hlín
1901—’04, Fósturjörðin 1911—’14 og
Vorið 1925—’26. Auk þess ritaöi hann
mikið í önnur blöö.
En þrátt fyrir góöan vilja og hug-
sjónaanda Stefáns dugði það ekki til.
Myllan starfaöi ekki nema í tvö, þrjú
ár.
Þannig fór um sjóferö þá!
Skrýtinn fugl
á Laugavegi!
Þaö vora ýmsir merkismenn sem
bjuggu við Laugaveg hér fyrr á árum.
Aö öllum öörum ólöstuðum, aö minnsta
kosti hvaö skringilegheit snerti, mun
fransk-ameríski baróninn Boilleau
standa þar fremstur í flokki. Hann
kom hingaö til lands áriö 1898. Það var
mikiö um hann talað á sínum tíma
sökum ættgöfgi hans en þó sérstaklega
vegna þess aö hann gerðist hér bóndi
og réöst í ýmsar framkvæmdir sem
öðram hefði ekki dottið í hug. Reyndu
heldri borgarar öll brögö til aö komast
í kynni viö þennan barón, en varö lítið
ágengt.
Boilleau keypti sér hús í bænum, við
Laugaveg, nánar tiltekið númer 30.
Tilgangur barónsins hingaö til lands
var ekki aö kynnast landinu sem f eröa-
maður heldur haföi hann hugsaö sér aö
gerast stórbóndi á Islandi. Hann keypti
því jörðina Hvítárvelli í Borgarfirði.
Þar dvaldi hann á sumram en í húsi
sínu viö Laugaveg á vetrum.
A Hvítárvöllum voru um 30 manns í
heimili og til aö byrja meö að minnsta
kosti var rekið þar stórbú. Er þaö haft
fyrir satt aö búskapurinn hafi verið
ævintýri líkastur en fátt þótti þó Borg-
firðingum ævintýralegra eöa skenunti-
legra en þegar gufubátur barónsins
kom öslandi upp eftir Hvítá. Vakti það
þá von í brjóstum margra að sumar af
stóra ánum á Islandi væra skipgengar
á köflum og yröu að því stórkostlegar
samgöngubætur!
Baróninn fékk þá hugmynd að setja
á stofn kúabú í Reykjavík og geröi það.
Hann byggði f jós fyrir 40 kýr og gekk
þaö undir nafninu Barónsfjósjð og þar
fékk Barónsstígur nafn sitt. Meiningin