Dagblaðið Vísir - DV - 10.12.1983, Page 42

Dagblaðið Vísir - DV - 10.12.1983, Page 42
42 DV. LAUGARDAGUR10. DESEMBER1983. Husqvarna-lánin Leið að nyju eldhúsi. Heimilistæki sem henta öllum hvaö viövíkur veröi og gæðum. Viö bjóðum upp á hagkvæmar lánagreiöslur og að sjálfsögðu staögreiösluafslátt. Gunnar Ásgeirsson hf. Suóurlandsbraut 16 Sími 91 35200 Husqvarna Áhrifamikið listaverk um afleiðingar gereyðingarstyrjaldar Skáldsagan Eftir flóðið kom út fyrir rúmu ári og hefur þegar verið þýdd og gefin út víða um heim. Hefur hún hvarvetna vakið mikla eftirtekt og skapað háværar umræður. Þessi magnaða skáldsaga gerist rúmlega 30 árum eftir gereyðingarstyrjöld. Söguhetjan er ungur maður, fæddur skömmu eftir tortíminguna. Lesandinn fylgist með lífsbaráttu hans í óbyggilegum heimi og fjörbrotum deyjandi mannkyns. Eftir flóðið er óhugnanleg framtíðarsýn en jafnframt ógleymanlegt listaverk og áreiðanlega ein brýnasta skáldsaga síðari ára í okkar heimshluta. Njörður P. Njarðvík þýddi. PC Jersild er læknir að mennt og meðal merkustu og mest lesnu rithöfunda á Norðurlöndunum. í fyrra kom út eftir hann hjá Máli og menningu skáldsagan Barnaeyjan. cjefutn góðar bœkur . og menning Sagan um Önnu Brot úr nýrri skáldsögu eftir Stefaníu Þorgrímsdóttur. Öhætt um þaö. Nú læröi hún aö kryf ja höfuðskáldin inn að merg í öll- um föllum eintölu og fleirtölu, frumlög- um, andlögum, þátíö og nútíö. Lærði sögu þjóðarinnar í þrem bindum fram aö lýöveldi og þrem blaösíöum eftir þaö. Utan aö allar sannar hetjur mann- kynssögunnar, hvenær þær fæddust og dóu, hvaöa styrjöldum þær hleyptu af stokkunum og hvaöa borgir voru viö þær kenndar. I félagsfræöi læröi hún aö útfylla póstávísanir og víxileyðu- blöö, og aö reikna út þingmannaf jölda eftir ímyndaöar kosningar. Hún læröi æxlunarfræöi grængresisins og hvaö hugsanlega geröist, ef blandaö væri saman tilteknum hugsanlegum efnum í tilteknum hugsanlegum hlut- föllum, hressti upp á minni sitt varð- andi höfuðár og höfuðborgir heimsins, og hún læröi algebru. Auk þess læröi hún aö sauma pils, hekla ungbarna- treyju og aö sauma haröangur. Bætti sundkunnáttu sína í þeim mæli að geta sýnt sig skammlaust í sundlaug síöar á ævinni og lærði að ganga pent í hvítum stuttkjól um leikfimisalinn. Og aö ná mestum hugsanlegum kvenþokka viö að sveifla sér klofvega ýfir hestinn. Vitaskuld er þetta hreint ekki litill lær- dómur, jafnvel á þrem vetrum. En Anna var vel undir hann búin, — hvenær haföi hún fengið undir átta á prófi alla sína bamaskólagöngu? Aldrei. Nú brá hins vegar svo við að hún fékk aldrei hærra en áttaeinn, alla þrjá vetuma aö Ási, — og þaö gerðist á miðsvetrarprófi. Hún fékk ekki nema sexsex á gagnfræðaprófi, og þetta var öllum óskiljanlegt, ekki síst önnu sjálfri. Skólastjórinn, sr. Haraldur, kvaðst enga skýringu finna á þessu háttalagi einkunnanna, aðra en þá, aö svona gengi þetta oft meö nemendur úr litlu skólunum, — þar væri til siös aö gefa alltof háar einkunnir. Nú, og ef til vill væri hugur önnu svo bundinn þeim lærdómi, er utan stóö námsskrár aö Ási, aö lögboðið námsefni rynni tregar í hana fyrir þá sök. Ekki vom þaö þó ástamálin, sem trufluöu hana, guöi sé lof, svo mikiö gat sr. Haraldur fullyrt. Því þaö kom fýrir að hugur nemenda truflaöist frá námi vegna ótímabærrar ástar, en sr. Haraldur vissi bókstaflega allt sem vitað varð um þau málefni nemenda sinna. Enda bar skólanum allt aö því skylda til að koma í veg fyrir námstruflanir af því tagi. Um ástarsorgir þurfti því betur ekki aö hugsa, þar sem nemendur voru allir á þeim aldri að ástarsorgir eru óþekkt- ar, nema sem gelgjuskeið. Og gelgju- skeiö er bara eðlilegt á þessum aldri. Nei, þaö var ástin sjálf, sem var ólánið mikla og vandinn mesti í skóla- starfinu. Viö hana stóö stööug glíma, og var á stundum vandséö, hver vinn- inginn hlyti. Sr. Haraldi til hægöarauka í mark- vissri baráttu hans gegn ástinni í skólanum, giltu þær reglur, að nemendum var stranglega fyrirboöiö undir bannfæringu og brottrekstur aö nálgast vistarverur hins kynsins. Til þess að þau gleymdu samt ekki alveg aö mannkyniö greindist í tvö kyn, máttu þau talast viö á göngum skólans í frímínútum og heimsækjast milli vista þrjá tíma á sunnudögum, gegn drengskaparheiti um opnar dyr. Til að passa upp á drengskapinn voru lyklar bannvara aö Ási, og kennurum upp- álagt aö ganga á herbergi í heimsókn- artímum. Þeir brostu góðlátlega sæju þeir strák og stelpu kyssast bak viö hurð, en tóku föstu taki þá lögbrjóta, sem breitt höföu eitt teppi yfir tvo hausa uppiírúmi. Nei, sr. Haraldur vissi þaö fyrir víst, — Anna haföi aldrei sést bak viö hurö eöa undir teppi, né til hennar heyrst í frímínútum þau undarlegu fliss og hví, sem eru örugg vísbending um ótímabæra kirtlastarfsemi. Þungri byröi var af öllum létt, þegar vissa fékkst um hreinleika Önnu, því nógu þungbært var hvernig einkunnir henn- ar hröpuðu, þó hitt heföi ekki bæst viö. Ovíst aö nokkur heföi risið undir því til samans. Víst er, aö ekki var vanþörf á passa- semi kennaraliösins um ástamál nemenda. Satt best aö segja töluöu nemendur Ásskóla ekki um nokkum skapaöan hlut utan námsskrár annan en kynferðismál, kynferöismál og aftur kynferöismál. HÖFUNDURINN Hjá bókaútgáfunni Iöunni kemur út skáldsagan Sagan um Önnu eftir Stefaníu Þorgrímsdóttur. Þetta er sagan um Önnu litlu á Selsmýri í Selásshreppi, fallegustu stúlkuna í Grundarskóla, sem fór út í heiminn með próf upp á níufimm, gagnfræöingur frá Ási upp á sexsex, saltaöi síld í Vík, afgreidd í sjoppu á Akureyri svo hann Helgi á Fremra- Hóli féll í menntaskólanum, giftist henni, fór til Reykjavíkur og varð raf- virki. Þegar þau sneru aftur heim í sveitina, munaöi minnstu aö þau færu sveitavillt, þvi Selásshreppur hafði fengið sá- andlitsiyföngu. Sagan um önnu lýsir iðandi mann- lífi á íslandi nútímans og yfir frásögn- inni vakir draumur ungrar stúlku um að finna tilganginn með lif i sínu. Eftir- farandi kafli lýsir dvöl önnu í gagn- fræðaskólanum í Ási. Stefanía Þorgrímsdóttir er fædd árið 1950; Mývetningur aö uppruna, frá Garöi þar í sveit. Að loknu skóla- námi bjó hún um tíma á Suöumesjum en er nú húsmóðir í Garði og móöir fjögurra barna. Sagan um önnu er fyrsta skáldsagan sem Stefanía sendir frásér. Ja, ef undan er skiliö bitlatónlist og andaglas stöku sinnum, en jafnvel það varö að einskonar kynferöismálum i meöferö nemenda. Þegar búiö var aö útbýta kexköku og mjólkurglasi kvöldsins og iæsa þeim dyrum, er gættu kynjamunarins, hófust á her- bergjum umræður, sem snerust ein- göngu um hið sama upp aftur og aftur: Kossa, sleika, kelerí, strokur, faömlög, brjóstaþukl, standpínu, meyjarhöft, sjálfsfróun, smokka og fullnægingu. Inn í umræöumar fléttuöust hugleiö- ingar stelpnanna um strákana, sem þær voru skotnar í, og strákanna um stelpumar, sem þeir gátu vel hugsaö sér aö ríða. Kynlífsbyltingin mikla var alls ekki skollin á enn, en samt lá yfir göngum heimavistanna þungur eimur kynþroska, fílapensla og svita, — losta og aftur losta, — eins og blóð&iykur í sláturhúsi. Nei, þaö var sannarlega ekki létt verk að vera kennari að Ási. En meö ótrauðu starfi þeirra og árvekni for- eldranna tókst aö sigla flestum nemendum framhjá boöum og blind- skerjum þroskans inn á manndóms- höfnina. Auövitaö voru þeir til, sem enginn máttur fær bjargað. En þó voru þeir fleiri, sem þrátt fyrir rauöu þoku kynhungursins, sáu ljósiö. Fiestir gátu lika sansast á þaö, aö pabba og mömmu vegna, afa og ömmu vegna, kirkjunnar, þjóðfélagsins og kynsjúk- dómanna vegna, væri kynþörfinni best og farsælast svalað í hjónabandinu. Ennfremur vissu allir aö stelpur, sem lágu undir hverjum sem var, voru mellur, en aö strákar afturámóti urðu aö hafa einhverja kynlífsreynslu áöur en þeir giftu sig, — annars fór hjóna- bandiöístrand. Þaö upplýstist aö lausaleiksbörn hættu aö vera lausleiksbörn ef prestur- inn las giftingarformálann á undan skímarformálanum. Þaö sýndi aö aldrei var of seint aö iörast. I Ásskóla var líka sú staðreynd viöurkennd mótþróalaust af læröum sem leikum, aö til þess aö breyta venjulegum, heiöviröum karlmanni í miskunnarlausan nauögara, þarf ekki annað en ógætilega stroku af kven- mannshendi. Þar sem, hins vegar, heilbrigöum kvenmanni er þannig var- iö, að til þess aö hún ljúki upp hliöum sínum þarf fortölur, strokur, blíð- mælgi, loforö, meiri strokur og að lok- um forleik. Þær sem þurftu minna til að langa, voru tvímælalaust í mikilli hættu staddar. Þaö var vitað, samkvæmt vísinda- legum rannsóknum, aö tíundi hver iandsmaöur bar í sér eiginleikann til drykkjusýki. Eitthvaö svipað var því variö meö melludóminn, nema hvaö hlutföllin voru trúlega enn óhagstæöari. Aö minnsta kosti voru þær ófáar, stúlk- umar að Ási, sem meö sjálfum sér uröu aö horfast í augu viö þann sann- leik, að vissara myndi fyrir þær aö komast fljótt í hjónaband. Þær böröust hinni hetjulegu baráttu, foröuöust freistingar eftir megni, kúguðu hvatimar, lásu, læröu og þjáöust í hljóöi. Og féllu á prófum, svona eftir atvikum. — Enginn gat fullyrt aö Anna fyllti hóp hinna hrasgjörnu, þótt iíkur, studdar rökum uppruna hennar, bentu í þá átt. Hún foröaöist stráka, las, þótt sú iðja bæri rýran ávaxt, lærði aö mála sig o§ stytti pilsin sín til jafns við hinar. Á sumrum gekk hún í lífsins skóla á farmal og ferguson Selsmýrarbúsins og seinast í Grundarútibúi kaupfélagsins Víkings, þar sem hún lærði á búðar- kassa. Svo tók hún gagnfræðapróf og fékk semsagt sexseX. Heldur þótti þaö slæleg frammistaöa, en bót í máli, aö þeir vom til sem hreinlega féllu, þrátt fyrir linnulaust puð í þrjá vetur. Þar meö var þiggja ára erfiði kennaranna unnið fyrir gýg. Sjálfir geröust hinir föllnu bitrir og þóttust til lítils hafa þjáðst. Því nú fullyrtu þeir aö skóla- gangan heföi verið ein samfelld þján- ing, maturinn vondur, kennaramir grimmir og skólakerfiö í heild rang- látt. Föll sín kenndu þeir mestan part kennumnum, — þeir væm ekki störf- um sínum vaxnir, — og bentu á, máli sínu til stuönings, aö einungis tveir kennarar aö Asi heföu tilskilin réttindi. Nú veit guð og hver maöur að tilskilin réttindi segja litla sögu, þegar um kennslu er aö ræða, því þar gilda hæfi- leikarnir og hjartalagið. Af hvom tveggja höfðu kennarar Áskóla alia tíð yfriðnóg. En þeir sem verða undir í lifinu hafa ævinlega skýringar á reiðum höndum, — ævinlega skal óheppni þeirra vera öðrum aö kenna. Þaö eru gömul og ný sannindi. Og þaö var auðsætt, hvaö sem einkunnum leiö, að þrem vetrum haföi ekki veriö meö öllu til einskis eytt, — hinir sautján ára gagnfræöing- ar, fallnir sem staðniö, höföu nálgast þá fullorönu aö visku og skildu aö héöan af gilti aöeins harkan sex, — ég eðaþú.

x

Dagblaðið Vísir - DV

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.