Dagblaðið Vísir - DV - 17.02.1984, Blaðsíða 14

I
ar
WRíHATfaHrírir vt HTTriArnrwvjt \rn
DV. FÖSTUDAGUR17. FEBRUAR13«.
Menningarverðlaun DV afhent við hádegisverð í Þingholti í gær:
Sériega ánægjuleg athöfn
Menningarverðlaun DV voru
afhent í gær og er það í sjötta sinn
sem verðlaununum er úthlutað.
Athöfnin fór fram við hádegisverð í
Þingholti í gær og voru veitt verö-
Iaun i sex listgreinum. Verðlaunin
hlutu Thor Vilhjálmsson í bók-
menntum, Jón Nordal í tónlist,
Jóhann Briem í myndlist, Stúdenta-
leikhúsið í leiklist, kvikmyndin Húsiö
i kvikmyndagerð og Valdimar
Harðarson arkitekt, í byggingalist.
Aður en borðhaid hófst var veitt
þurrt sérrí I>a Ina. Matseðillinn
hljóðaði síöan upp á hreindýrapaté
og aðalrétturínn var svo ofnbakaður
silungur meö salati og parísar-
kartöflum. Með þessu var drukkið
Gewiirtstraminer hvítvín frá Alsace
og á eftir var drukkið kaffi og port-
vín. Yfir kaffinu og portvíninu voru
svo verölaunin afhent.
Aðalsteinn Ingólfsson listfræðing-
ur, sem frá upphafi hefur haft veg og
vanda af menningarverðlaununum,
bauö gesti velkomna og ræddi síðan
nokkuö tengsl fjölmiðla og lista-
manna. Hann sagði m.a.:
.JEngum ætti að koma á óvart þótt
ég byrji á því að lýsa því yfir, að list-
ir eigi að njóta sömu réttinda á dag-
blaði og aðrir þættir þjóðfélagsins,
en hvorki meiri né minni.
Listafólk á aö geta reitt sig á
þrenns konar meðhöndlun á menn-
ingarefni í dagblöðum. Blaöiö á í
fyrsta lagi að birta upplýsingar um
að tilteknir atburðir eða iistviðburð-
ir muni eiga sér stað: tónleikar,
myndlistarsýning, leiksýning. Þaö
getur síðan birt fréttir sem tengjast
þessum atburöum. Og síðast en ekki
síst er æskilegt að blaðið leggi sitt af
mörkum til menningarlegrar um-
ræðu, með því að birta umsögn eða
hugleiðingar um einhvem þessara
viðburöa.
En eins og annað sem gerist, hafa
listviðburðir aðeins skilyrðislausan
rétt til fyrsta stigs meðhöndlunar,
upplýsingamiðlunar. Annars og
þriöja stigs meöhöndlun veltur
annars vegar á fréttagildi þess list-
viöburðar sem um er að ræða, hins
vegar á mikUvægi hans í víöara sam-
hengi.
Það er í raun ekki frétt að Usta-
maður ætU að opna sýningu, eða
flytja eigi nýtt leikrit, fremur en að
sýninguna eöa ef leikarar neituöu aö
koma fram, svo nefndar séu einföld-
ustu forsendur.
Það fer hins vegar eftir fréttanefi
blaðamanna, hvort listviðburöir,
eins og aðrir viöburðir, verða að
fréttum. Séu þeir starfa sínum vaxn-
merkilegt aðrír verða útundan. Svo
því er miður stór hópur blaðamanna
sem gefur sér aö ekkert fréttnæmt sé
aö finna í menningarviðburðum.
Síðan verður oftsinnis skörun á
fréttagildi og listrænu mikilvægi list-
viðburða, sem kaUar á þriðja stigs

Thor Vilhjálmsson ríthöfundur, Aðalsteinn Ingólfsson listfræðingur og
Jónas Kristjánsson ritstjóri ræðast við.
sjómaður sé á leið í róður. Samt er
sjálfsagt fyrir blaöið að koma þeim
upplýsingum á framfæri í þar tU
gerðum dálkum. Þetta er þjónusta
við almenning og þá sem standa að
atburðinum/viðburðinum. Sam-
kvæmt lögmálum fréttamennskunn-
ar væri það hins vegar frétt, ef Usta-
maður hætti aUt í einu við að opna
ir, koma þeir auga á hið fréttnæma í
listviðburðum. Séu þeir það ekki,
taka Ustamenn stundum aö sér að
hjálpa þeim, sem oft er gott og bless-
að. En þar er hætt við að þeir sem
duglegastir eru við að hjálpa blaða-
mönnum, fái aUs konar fréttir um sig
og viötöl í tíma og ótíma, þótt fram-
lag þeirra sé hvorki fréttnæmt né
meðferð, umsögnina. Listviðburður
getur t.a.m. verið bæði stórfrétt og
umræðuefni í menningardálkum. En
listamenn veröa aftur á móti aö
sætta sig viö það að listviðburður á
alls ekki sjálfkrafa rétt á umsögn.
Gagnrýnandi hefur fuUan rétt tU að
velja og hafna, gera upp á mUU viö-
burða eftir mUtUvægi þeirra, rétt
eins og hinn almenni blaðamaður
verður að geta vaUð mUU frétta. Geri
Ustamenn sér grein fyrir þessum
annmörkum á „dekkun” menningar-
efnis í dagblaði, geta þeir Uka gert
réttmætar kröfur tU blaðsins. Upp-
lýsingar um listviðburöi þurfa að
vera bæði nýlegar og hárréttar,
fréttir má ekki nota til að rangtúlka
eða gera gys aö tilteknum viðburð-
um, hvað þá heldur í þeim tUgangi
einum að selja blað, og gagnrýni
ættu fuUtrúar blaðsins að skrifa sam-
kvæmt bestu samvisku og þekkingu.
I samanburði við þessar kröfur, eru
kröfur blaðamanna til Ustafólks
ósköp hógværar. Þeir vUja fá frá
þeim greinargóöar upplýsingar um
Ustviðburði, helst skriflegar, og þeir
vUja fá þær tímanlega. Þetta er
eiginlega aUt og sumt.
Hvernig eigum við svo aö flokka
þann listviöburð sem á sér stað hér í
dag? Hann er vissulega frétt, því
hann gerist ekki nema einu sinni á
ári. En þessi frétt er bæði tilbúin og
. langt frá því að vera hlutlaus, og því
strangt til tekið ekki til fyrirmyndar.
En í þetta sinn helgar tilgangurinn
meðaUð, því fréttin er eins konar dul-
búin aUsherjarumsögn fyrir árið
aUt, og er jafnframt búin til í þágu
listamanna. Og taki listafólk nokkurt
mark á umsögnum yfirleitt, hlýtur
þetta aö vera marktækasta umsögn
sem birtist á Islandi, því að henni
stendur herskari listfróðra manna og
kvenna víða að. Og er ég sá þá lista-
menn sem hér eru staddir tU aö taka
við fögrum gripum J.G. dettur mér
ekki i hug að bera brigður hvorki
visku þeirra né samvisku.
Verðlaunagripir voru síðan
afhentir. Að því loknu ávarpaði
Jónas Kristjánsson gesti og þakkaði
þeim fyrir komuna og f yrir skemmti-
legar umræður um menningarmál.
Hann óskaði verðlaunahöfum til
hamingju, þakkaði dómnefndarfólki
fyrir vel unnin störf og sleit
borðhaldinu.
óbg
Thor Vilhjálmsson hlaut bókmenntaverðfaunin:
Þýðing gerð af
kröfuharðri trú-
mennsku við verkið
— sagði Andrés Kristjánsson um þýðingu
Thors á skáldverki Malraux, Hlutskipti manns
Það er alkunna að einhver tilfinnan-
legasta eyða í íslenskt bókmenntastarf
og bókaútgáfu á síöustu áratugum
hefur verið ekla á vönduðum,
íslenskum þýðingum erlendra önd-
vegisskáldverka samtimans og liöinn-
ar tíðar. Ástæðumar eru ýmsar og lík-
lega aö nokkru leyti eðlilegar vegna fá-
mennis þjóðarinnar — en afleiöingin er
sú að bókmenntastraumar hafa ekki
náð hingaö meö þeim styrk sem
æskilegt væri. Þetta hefur vafalaust
dregiö úr nýlaufgun íslenska bók-
menntameiðsins, en þó er hitt líklega
afdrifaríkara aö sjónhringur íslenskra
lesenda er þrengri fyrir bragðið og
þeim verður örðugra um vik að meta
nútímaskáldskap og njóta hans, en það
verður aftur nokkur skýring á því að
nýsköpunin hefur oft og einatt átt of
mikilli tregöu og fálæti að mæta þótt
ekki sé mælandi með neinni gleypi;
girni.
A síðustu árum hefur þetta þó þokast
ofurlítiö til betri vegar. Æ fíeiri úrvals-
skáldverk, nýleg eða komin til ára
sinna eftir atvikum, hafa birst í
íslenskum þýðingum. Á síðasta ári bar
til að mynda svo viö að hálfur eða
jafnvel heill tugur öndvegisbóka af
ýmsu þjóðerni kom út hér á landi í
góðum eöa jafnvel ágætum þýöingum.
Þýðingarsjóðir eru líka nýkomnir til
og vænta má árangurs af þeim á næstu
árum.
Þetta leiddi ef til vill öðru fremur til
þess, að nefnd sú sem falin var leit að
ritverki og höfundi, sem Dagblaðið-
Vísir skyldi veita menningarviður-
kenningu sína fyrir framlag á sl. ári,
hugði nokkuö grannt að þýöingarupp-
skerunni að þessu sinni, ekki síst þar
sem þar er að finna mikilvægt og lang-
frægt tímamótaverk og stefnuvita í
skáldsagnagerð víða um lönd síðustu
hálfa öldina í vandaðri þýðingu.
Það varð samhljóða niöurstaða
nefndarinnar sem skipuö er Matthíasi
Sæmundssyni, formanni hennar, og
Rannveigu Agústsdóttur, auk mín, að
Thor Vilhjálmsson tekur við bókmenntaverðlaununum úr hendi Andrésar
Kristjánssonar ritstjóra, eins dómnefndarmanna ibókmenntum.
leggja til að menningarverðlaun DV í
bókmenntum skyldi Thor Vilhjálms-
son rithöfundur hljóta að þessu sinni
fyrir þýðingu sína á skáldsögunni Hlut-
skipti manns eftir franska rithöfund-
inn André Malraux.
André Malraux er löngu heims-
kunnur rithöfundur og stjórnmála-
maöur, en einnig heimshornariddari
sem gjarnan hélt meö hraði þangað
sem til stórtíðinda dró og maðurinn
komst í mestan sálarháska. Það hefur
verið talið gildast erindi hans í skáld-
skap að reyna að efla og kalla fram
sjálfsvirðingarvitund þeirra sem tekst
ekki að greina hana nógu skýrt í
sjálfum sér. Fyrsta skáldsaga hans,
sem eftir var tekið, kom út 1928, en
sagan Hlutskipti manns 1933 og er því
hálfrar aldar um þessar mundir. Efnis
í hana heyjaði hann sér í Shanghai
1927, þar sem hann var vitni aö hrika-
legri þolraun mannlegrar sjálfs-
virðingar í borgarastyrjöld. Hann seg-
ir þó stríössöguna lauslega en hugar
því betur að innviðum mannsins í fári
dauöa og tortímingar.
Sagan hlaut virðulegustu bók-
menntaverðlaun Frakka á sínum tíma
og höfundurinn varð skjótt heims-
kunnur af henni. Áhrif hennar á
rithöfunda og skáldsagnagerð sam-
tímans urðu mikil og sterk, allt aö því
byltingarkennd, og þeirra gætir enn í
miklummæli.
Þýðing Thors Vilhjálmssonar er án
alls efa hið snjallasta bókmenntaverk
og hefur varla verið hrist fram úr erm-
inni, svo margs sem þar er að gæta.
Hún er ekki aðeins á fögru, lífríku og
tjáningasterku máli, heldur mun hún
gerð af kröfuharðri trúmennsku við
verkiö og djúpum skilningi á kviku
sögunnar og erindi hennar við mann-
inn sem er ef til vill enn tímabærara nú
en fyrir hálfri öld.
Stúdentaleikhúsið hlaut
leiklistarverðlaunin:
Sigrastá
erfiðleikum
með áræði
og hug-
myndaauðgi
— sagði Jón Viðar
Jónsson við afhend-
ingu verðlaunanna
Leiklistarverðlaun Dagblaðsins-
Vísis fyrir áriö 1983 falla að þessu sinni
Stúdentaleikhúsinu í skaut. Hlýtur
leikhúsið verölaunin fyrir framlag sitt
til leiklistar í höfuðborginni á liðnu ári.
Stúdentaleikhúsiö hefur nú í rúmt ár
staðið fyrir leiklistarviðburðum af
margvíslegu tagi. Athyglisveröasti
þáttur þessarar starfsemi er án efa
dagskrár þær sem leikhúsið hóf að
flytja í Félagsstofnun stúdenta síðast-
liðiö vor og stóðu langt fram eftir
hausti. Þessar dagskrár voru gjama
settar upp sem kynningar á tilteknum
höfundum eða viðfangsefnum úr bók-
menntunum og blandaöist þar saman
flutningur leiklistar og bókmennta