Dagblaðið Vísir - DV - 12.11.1984, Blaðsíða 12

12
DV. MANUDAGUR12. NOVEMBER1984.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaðurogútgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLANO JÓNSSON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsmgastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON.
Ritstjórn: SÍÐUMÚLA 12—14. SÍMI 686611. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI
27022.
Afgreiðsla, áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI11. SÍMI 27022.
Sími ritstjórnar: 686611.
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: HILMIR HF., SÍÐUMÚLA 12.
Prentun: Árvakur hf., Skeifunni 19.
Áskriftarverðá mánuði 275 kr. Verð í lausasölu 25 kr. Helaarblað28kr._
Rétt hjá rektor
BSRB samþykkti kjarasamningana eins og rökrétt var
úr því sem komiö er. Verkfall þeirra stóö í nær mánuð, og oft
fóru verkfallsmenn offari. Nú, þegar deilunni um kjörin er
iokið, verður að hindra, að sú saga endurtaki sig.
Almenningur á kröfu á því að verða ekki að þola bótalaust
yfirgang verkfallsvarða, sem fara út fyrir valdsvið sitt.
Verkfallsmenn mega ekki geta gengið að slíku vísu í
kjaradeilum framvegis.
Síðasti dagur BSRB-samninganna fór í afgreiðslu á
kröfum BSRB um það, sem réttilega má kalla sakarupp-
gjöf til handa þeim einstaklingum, sem fóru út fyrir mörk
laga og réttar við verkfallsvörzlu. Ríkisstjómin var
síðdegis þann dag neydd til að samþykkja þessa kröfu
fyrir sitt leyti. Ymiss konar eftirmáh er þó. Kröfum gegn
BSRB sjálfu hefur verið haldið áfram.
Löggæzlumenn höfðust ekki að, þegar verkfallsverðir
tóku völdin í sínar hendur, svo sem við hlið Keflavíkur-
flugvallar, höfnina eða Háskólann. Vissulega er fráleitt,
að lögreglumenn séu félagar í verkfallsfélagi við slíkar
aðstæður. En eigi að halda slíku fyrirkomulagi, verður að
minnsta kosti að fá úr skorið, hvar lögin eru. Verkfalls-
verðir kunna í síðari tíma verkföllum enn að fara offari.
En úrskurður í dómsmálum, sem í gangi eru, ætti að
tryggja rétt almennings gegn slíkum uppvöðslumönnum.
Þjóðviljinn hefur ítrekað ráðizt á háskólarektor fyrir að
draga ekki til baka kæru á hendur BSRB fyrir verkfalls-
vörzlu við Háskólann fyrstu verkfallsdagana. Fyrir
rektor vakir að fá úr því skorið, hvort löglegt sé, að verk-
fallsverðir hindri aðgang stúdenta að skólahúsi, sem
forstöðumaður hefur opnað. Bótakröfur eru aukaatriði í
þessu máli. Verkfallsverðir veittust að stúdentum og hafa
valdið erfiðum töfum á námi þeirra. Svipað geröist í fleiri
skólum. Þjóðviljinn segir í leiðara um málið: „Islenzkir
menntamenn hafa samkvæmt hefð stutt baráttu launa-
fólks með ráðum og dáð, og vonandi verður þeim stuðn-
ingi fram haldið. Það má aldrei verða, að virtasta
menntastofnun þjóðarinnar kæri verkalýðsfélag fyrir
verkfallsvörzlu í lögmætu verkfalli. Kæruna verður að
draga til baka.” Svo segir Þjóðviljinn. En mál eru öðru-
vísi í laginu. Það gerðist í þessu verkfalli, að verkfalls-
verðir snerust gegn menntamönnunum í skólunum. Hafi
þessir menntamenn viljað styðja verkfallsmenn, reyndist
það ógerningur við slíkar aðstæður og fráleitt að fara
fram á slíkt.
Það er því rétt hjá háskólarektor að halda kærimni til
streitu. Búast má við, að meirihluti háskólaráðs styðji
rektor í því.
Þetta yrði gert til að tryggja í framtíðinni, að stúdentar
geti sinnt námi sínu í friði. Sama gildir um kæru Flug-
leiða og Amarflugs vegna yfirgangs verkfallsvarða gagn-
vart farþegum, sem vildu fara um vallarhliðin. Sama
gildir um kröfu Eimskips. Einnig tekst vonandi að
hindra, að útvarpsmenn leggi fyrirvaralaust niður vinnu,
áður en til löglegs verkfalls kemur, og skapi hættuástand,
svo sem var fyrstu daga október. Slíkt yrði auðvitað bezt
tryggt með frjálsu útvarpi.
Þótt kjaradeila BSRB sé leyst, má ekki gleyma þessum
eftirmála. Verkfallsverðir BSRB hundsuðu margsinnis
úrskurði kjaradeilunefndar, sem ætlað er að afgreiða
ágreiningsmálin. Ef til vill þarf að styrkja vald nefndar-
innar með lagabreytingu, en hitt er líklegra, að hún hafi
nú þegar nægt vald. Dómstólar skera úr.
Haukur Helgason.
Um vinnustaða-
samninga og frelsi
Bandalag jafnaðarmanna hefur í
störfum sínum og stefnumótun lagt á
það áherslu að eitt meginhlutverk laga
og þá lagasetningar sé að tryggja fólki
frelsi. Lög og lagafrumvörp ber að
skoða í því ljósi hvort þau auki frelsi,
tryggi þaö eða auðveldi fólki aö njóta
þess. Það á að foröast að byggja inn i
lög þá mannfyrirlitningu og bölsýni
sem gerir ráð fyrir því að allir menn
séu í eðli sínu skúrkar. Þessi afstaða er
þó mjög áberandi í aliri lagasmíð á
Islandi þar sem sífellt er verið að setja
lög sem hefta frelsi eöa takmarka al-
varlega aögang að því.
Lög um stóttarfólög
Bandalag jafnaðarmanna hefur lagt
fram á Alþingi frumvarp til laga um
breytingar á lögum um stéttar-
félög og vinnudeilur. Þetta frumvarp
er ekki lagt fram launþegahreyfing-
unni til höfuðs, því er ekki ætlað að
leggja niður starfandi stéttarfélög eða
á nokkurn hátt að takmarka frelsi
launþega til að ráða sínum málum,
þvert á móti, með þessu frumvarpi
teljum við okkur vera að leggja til um-
talsverða rýmkun á réttindum fólks.
Við fáum ekki séð að verið sé að koll-
varpa stéttarfélögunum eða brjóta
niður samstööu og skipulag verkalýðs-
féiaganna. Skipulag verkalýðshreyf-
ingarinnar er hennar mál og sem
alþingismenn hafa flutningsmenn
frumvarpsins engan áhuga á að hafa
afskiptiaf því.
Það verður þó að okkar mati ekki
fram hjá því gengið aö allt skipulag
launþegahreyfingarinnar hlýtur að
miðast við lög um stéttarfélög og
vinnudeilur sem samþykkt voru á
Alþingi árið 1938. Það verður ekki á
þaö fallist aö það geti talist alvarlegur
glæpur eða jafnvel tilræði við verka-
lýðshreyfinguna að rýmka þessa lög-
gjöf og auka möguleika fólks á frelsi.
Frelsi og hnefaróttur
Það er athyglisvert að vinstrimenn
og verkalýðsleiötogar á Islandi skuli
ávallt tengja frelsi ofbeldisverkum,
arðráni og ósigri lítilmagnans. Þeir
leggja að jöfnu frelsi og hnefarétt, í
þeirra eyrum jafngildir frelsi frum-
skógarlögmáli. Þeir hafa gert frelsi að
fagheiti á einhverjum sérstökum fjár-
gróðaleiðum auðhygg jumanna.
Bandalag jafnaðarmanna leggur
áherslu á að sérhver einstaklingur á
rétt á aö njóta alls þess frelsis sem
A »í*eir leggja aö jöfnu frelsi og hnefarétt, í
W þeirra eyrum jafngildir frelsi frum-
skógarlögmáli.”
Orðin frelsi, jafnrétti og bræðralag
og þær hugmyndir sem þeim tengjast
hafa löngum leitað á huga manna.
Samtengd eins og í fyrirsögninni að
ofan urðu þau fleyg í frönsku stjórnar-
byltingunni. Síðan hafa þau verið höfð
að einkunnarorðum þeirra, sem
berjast fýrir rétti sínum og betri. heimi
og jafnvel verið notuð í stjómarskrám
þjóðríkja.
Kvenfrelsi og bræðralag
Af þeim þremur markmiðum sem
greind eru í fyrirsögninni, hygg ég, að
langbest hafi gengiö að koma á
bræðralaginu. Við erum hins vegar
mun skemur á veg komin með jafn-
réttið, hvað þá frelsið. Það er annars
eftirtektarvert og raunar upplýsandi,
að ein af draumsýnum þeirra, sem
börðust fyrir breyttri stjórnarskipan í
Frakklandi á 18. öld skuli hafa verið
bræðralag. Slíkt bræðraiag hefur án
efa átt að tákna stuðning og samkennd
milli manna. En hvaða manna? Oröið
sjálft, bræöralag, gefur til kynna, að
það vald, sem sækja átti úr hendi
konungs, átti fyrst og fremst að dreif-
ast til karlmanna, bræðra.
Konur hafa verið og eru enn utan við
valdakerfi heimsins, þar sem bræður
deila og drottna. Þær hafa því litlu
ráðið um hlutskipti sitt eða átt
raunverulegt val um lífsferil sinn.
Ekki hafa þær heldur getað ráðið því
verðmætamati, sem lagt hefur verið til
grundvallar, þegar þeirra eigin störf
voru metin eða heiminum stjómað.
Barátta kvenna tii að leita réttar
sins á sér langa sögu, en hefur á sl.
áratug orðið sterkari og fjölmennari
en oft áöur. Sú barátta byggir m.a. á
hugmyndum um kvenfrelsi. Konur
skilja, að bræöralag útilokar jafnrétti
GUÐRÚN AGNARS-
DÓTTIR,
ÞINGMAÐUR KVENNALISTA
og frelsi. Réttindabarátta kvenna
leitar eftir frelsi til að ráða yfir
sjálfum sér en ekki láta ráöa yfir sér,
né heldur að reyna að ráða yf ir öðrum.
Kvenfrelsisbarátta leitast við aö
sækja völd í hendur bræðranna tii aö
dreifa þeim þannig, að sem flestir ein-
staklingar verði virkir og ábyrgir við
mótun samfélagsins og eigin líf sf erils.
Kvenfrelsisbarátta hefur að leiðar-
ljósi spuminguna: hvað kemur konum
og bömum best? Það er ótvírætt, að
það sem kemur konum og bömum best
er jafnframt best fyrir karla. Kven-
frelsisbarátta er því í eðli sínu mann-
elsk.
Frelsi eða helsi
Það er mikið rætt um frelsi ein-
staklingsins þessa dagana, og til eru
þeir, sem hugsa svo mikið um frelsi, að
þeir eru kallaðir frjálshyggjumenn.
En þeir eru jafnframt iðnir við að rífa
niður það velferöarþjóðfélag, sem hér
hefur verið byggt upp og virðast helst
vilja stýra leið okkar inn í frum-
skóginn, þar sem lögmál hinna sterku,
hæfu og efnuðu era einráð. Þá fer
maður að spyrja sig: frelsi hvaða ein-
staklinga og hvers konar frelsi?
Er það frelsi til einhvers eða er það
frelsifráeinhverju? Erþaðfrelsitilað
gefa hinum sterku og hæfu lausan
tauminn til sjálfsbjargar i þeirri trú og
von, að við það muni þeir eflast svo
mikið, að þjóöfélagið í heild hljóti að
verða hagsælla og jafiiframt muni
stærri og feitari bitar hrynja af borði
þeirra til hinna veikari? Er það frelsi
hins sterka til að kúga þann veika, ef
honum býður svo við að horfa? Ef
menn treysta ekki manninum til að
A „Hvorki íslandi né mannkyninu í dag eru
boðleg slík frjálshyggjulögmál né heldur
getum við lifað af ef við fylgjum þeim.”