Dagblaðið Vísir - DV - 22.12.1984, Blaðsíða 35

DV. LAUGARDAGUR 22. DESEMBER1984
79
s
ATBURÐIR ER GERÐUST Á AUSTFJÖRÐUM í SÍÐARI HEIMSSTYRJÖLDINNI:
Selaskyttumar frá
Bakkagerði veiddu
óvænt þýska njósnara
Bakkagerði við Borgarfjörð.
„Borgarfjörður biöur um sýslumann meö
hraösamtali fljótt.”
Þessi áríöandi tilkynning var borin inn á sýslu-
nefndarfund á Seyöisfiröi hinn 5. maí áriö 1944.
Tilkynningin var til Hjálmars Vilhjálmssonar
sýslumanns, síðar ráöuneytisstjóra.
1 símanum var Eyjólfur Hannesson hrepp-
stjóri. Skýröi hann sýslumanni frá því aö menn
frá Borgarfirði eystra, sem voru í vöruflutning-
um fyrir kaupfélagiö á bátum frá Borgarfiröi til
Unaóss við Héraðsflóa, hefðu á leið sinni orðið
varir viö þrjá ókennilega menn í urö fyrir ofan
svonefndan Selvog. Virtist þeim sem einn þeirra
væri útlendingur.
Mannaferðir á þessu svæöi þóttu auðvitað
mjög grunsamlegar. Svæöiö var óbyggt og
styrjöld stóö yfir. Mennimir ókunnugu voru auk
þess í aðeins 35 kílómetra fjarlægö frá mikil-
vægri flotahöfn bandamanna, Seyöisfiröi.
Fallbyssubátur þegar
sendur af stað
Hjálmar sýslumaöur setti þegar nýjan
fundarstjóra í sinn stað og vék síðan af sýslu-
fundinum.
>rEg fór strax á fund Dwight P. Miller, sem
var foringi Bandaríkjamanna, og skýrði honum
frá símtali Eyjólfs hreppstjóra viö mig og hin-
um ókennilegu mönnum, sem hann sagði frá.
Miller brást strax viö tíðindum þessum og fór
tafarlaust ásamt nokkrum hermönnum með
fallbyssubát til Borgarfjaröar,” segir Hjálmar
Vilhjálmsson í bók sinni, Seyöfirskir hernáms-
þættir, sem út kom hjá Emi og Orlygi áriö 1977.
Hjálmar hefur góöfúslega veitt DV leyfi til að
birta kafla úr bókinni.
Hjálmar birtir í bók sinni grein, sem séra Vig-
fús Ingvar Sigurösson ritaöi í tímaritið Gerpi
áriö 1948, um atburöi þá, sem hér um ræðir. I
þessari grein styöjumst viö einnig viö grein séra
Vigfúsar.
Séra Vigfús sat einnig sýslufundinn fyrr-
greinda. Hann lýsir því þegar sýslumaðurinn
vék skyndilega af fundi til aö taka við skila-
boðunum frá Borgarfiröi:
„Sýslumaður setti fundarstjóra og fór aö
sinna kvaðningunni og var æði tíma á tali. En
svo kom hann aftur rnn með miklu fasi og baö
fundarstjóra aö ljúka fundi þá er mál þaö, er
fyrir lægi, væri útrætt. Því sjálfur hefði hann
fengið öðru aö sinna og óvíst hve langan tíma
þaö tæki. Mátti sjá á svip hans og framkomu aö
eitthvað óvenjulegt væri á seyði. Og þar sem
þetta snerti Borgarfjörð spuröi ég og fleiri hvaö
um væri að vera. En hann gaf lítið út á þaö, bað
menn aðeins að vera rólega og bætti því viö um
leið og hairn hraðaði sér út úr fundarsalnum aö
ef til vill væri þetta ekki svo alvarlegt.
Hermenn á harðaspretti
Skömmu síöar var fundi slitið og fór ég þá rak-
leitt heim í Bjólfsgötu til Jóns Stefánssonar
kaupmanns, þar sem ég var til húsa meöan á
fundinum stóö. Þegar ég kom niður á aöalgöt-
una viö brúna hlupu fram hjá mér tveir
foringjar úr ameríska setuliðinu og héldu
sprettinum áfram, alla leið út á Framnes. Var
ég aðeins nýkominn að húsi Jóns Stefánssonar
þegar foringjamir komu aftur á móti mér á bíl
og óku meö geysihraöa út á Búðareyri. Setti ég
ferö þeirra í samband við það sem geröist á
fundinum og var hálfórótt í huga út af því að um
einhverskonar innrás í Borgarfjörð væri aö
ræöa, þar til síðar um kvöldið, aö ég frétti að
þetta stafaði af því aö fundist hefðu þýskir úti-
legumenn noröan viðNjarövík.”
Víkur nú sögunni til Borgfirðinganna, sem
fyrstir uröu varir viö mennina grunsamlegu.
Þeir voru á tveimur vélbátum í flutningum meö
vörur fyrir Kaupfélag Borgarf jaröar frá Bakka-
geröitil Unaóss.
Þegar bátamir voru komnir norður meö Osa-
fjöllum tóku bátsverjar eftir óvenjulegum
slóöum í snjónum á svokölluöu Selvogsnesi.
Undirlendi er þar lítið undir bröttum f jöllum og
háir bakkar niður aö fjömnni. Ræddu menn
þetta sín á milli en komust svo að þeirri niöur-
stööu aö slóðimar væm eftir kindur, sem saknaö
var frá einum bæ í Hjaltastaöaþinghá.
Á selaskytterí í Selvogi
Vörurnar vom losaöar á Unaósi. Áöur en siglt
var til baka ákváöu þeir Þóröur Jónsson og
Bjöm Helgason, fóstbræður frá Hjallhóli í
Bakkagerði, en þeir vom á öörum bátnum, aó
sigla inn á svonefndan Selvog, sem gengur inn í
Selvogsnesið, í von um að fá þar sel. Þeir
bræður vom miklar selaskyttur og höfðu oft
veitt sel í Selvogi.
Séra Vigf ús segir frá:
„Aöur en þeir komu aö vognum stöövúöu þeir
vélina og réru hljóölega inn á voginn, til þess aö
styggja ekki selina, ef þeir kynnu aö vera þar.
Lentu þeir við klöppina norðanmegin og ætlaði
Björn aö fara á land meö byssu, en Þóröur aö
róa bátnum út fyrir klapparhalann og rnn á vog-
inn, er hann heyrði skot eða Bjöm gæfi merki.
En áöur en af því yröi segir Björn aö ekki muni
þýða aö fara upp í voginn því þar séu menn
fyrir. Sjá þeir þrjá menn í uröinni upp af vogin-
um, er stóöu þar viö læk er fellur ofan í miðjan
voginn. Hugöi Björn þá vera Njarðvíkinga,
komna þangaö til aö skjóta sel, en Þóröur haföi
orö á því að sér þætti menn þessir ekki líkjast
Njarövíkingum aö neinu. Ákvaö Björn þá aö
þeir fæm út í svokallaöa Osafles, þar skammt
fyrir utan, að svipast um eftir sel og setti vélina
í gang til burtferöar.
Ókunnu mennirnir veifa
þeim að koma
En er þeir vora nýkomnir á staö hlaupa tveir
af mönnum þessum niöur á klöppina og veifuðu
þeim aö koma. Var Björn á báðum áttum hvort
hann ætti aö sinna því en sneri þó viö inn á vog-
inn, án þess að ræða frekar um þaö viö félaga
sinn hvaöa menn þetta væm.
En er þeir komu nær sáu þeir aö hér vom fyrir
ókenndir menn, er þeir hugðu hafa lent þar upp
af einhverju skipi. Vom tveir þeirra yngri menn
og íslendingslegir en einn var eldri maður og
leit út fyrir að vera útlendingur. Allir voru menn
þessir í prjónapeysum og í pokabuxum, en hinir
höfðu húfur á höfði meö ensku lagi. Var svo að
sjá sem þeir heföu verið aö þvo sér og ræsta viö
lækinn því sumir bára handklæöi á herðum og
voru nýbúnir að bera leðurfeiti á skó sína.
Þeir bræður renndu bátnum upp aö klöpp inn
á vognum og komu þá allir mennirnir hlaupandi
þangað og heilsuöu þeim á íslensku. Rétti elsti
maðurinn fram fótinn og hélt Þórður í hann á
meðan þeir gáfu staðar. Hið fyrsta sem vogs-
búar spuröu þá bræöur um var hvaðan þeir
kæmu og hvert þeir væm að halda. Svöruðu þeir
sem var aö þeir væru i vöruflutningum fyrir
Kaupfélagiö.
Báöir yngri mennirnir voru skrafhreifnari og
höföu orö á því aö þeir bræður væru meö byssu
og til hvers þeir hefðu hana. Svöruöu hinir aö
þeir væru aö gá aö sel því þarna væri oft von á
þeim. Sáu þeir þá aö hér var um grunsamlega
menn aö ræða og hugsuðu meö sér að veröa viö-
bragðsfljótir ef á þyrfti að halda.
Segjast vera veðurathugunarmenn
Menn þessir kváöust vera við veöurathuganir
og komnir fyrir þrem dögum noröan af Héraös-
söndum en ekki geröu þeir nánari grein fyrir þvi
í hverra þjónustu þeir væm. Þeir sögöu aö
senditækiö væri bilað hjá sér, þurfi þeir því aö
fara til Seyðisfjarðar. Muni þeir leggja af staö
um kvöldið. Spurðu þeir hvaö langt væri
þangaö.
Þeir bræður buöu þeim þá far meö sér til
Borgarfjaröar og myndu þeir fljótlega komast
þaöan sjóveg til Seyöisfjaröar. Én hinir tóku
því fálega en spurðu hvort ekki væri sæmilegt aö
fara y fir fjöllin. Töldu þeir bræður ófært fyrir þá
aö ætla sér þá leið en réöu þeim til aö halda inn
Héraö og feröast sem mest eftir láglendinu.
Spurðu þá tveir þeirra hvort Borgfirðingamir
hefðu séö miklar skipaferöir um dagmn og
neituðu þeir því nema hvaö þeir heföu aöeins séö
reykský úr einu skipi er þeir hugðu vera togara.
Sögöust hinir hafa veitt því eftirtekt.
Elsti maöurinn, sem þeim bræðmm virtist
vera fyrirliði hinna, spurði þá hvað stríöinu liði.
Svöruðu þeir að það gengi sinn sama gang en
foröuðust aö geta þess aö farið var þó að halla á
Þjóöverja. Og yfirleitt foröuöust þeir aö láta
menn þessa verða þess vara aö þeir teldu þá
grunsamlega og spuröu þá einskis. „Stríðiö
stendur víst sem hæst,” varö þá fyrirliðanum aö
oröi.
I þessu sáu þeir bræöur hinn bátinn halda
heimleiöis fyrir voginn, höföu orð á því, kvöddu
vogsbúa og héldu af staö. Var þó auðfundiö aö
menn þessa langaði til að hafa enn lengra tal af
þeim.
Meðan þeir bræður vom aö komast út úr vogn-