Dagblaðið Vísir - DV - 22.12.1984, Blaðsíða 30

74
DV. LAUGARDAGUR 22. DESEMBER1984
Erlend bóksjá
Erlend bóksjá
STEINER
AREADER
STEINER
ÍÚRVALI
GEORGE STEINER: A READER:
Penguin Books, 1984.
George Steiner er frumlegur bók-
menntafræðingur og rithöfundur.
Eftir hann liggja margar bækur um
bókmenntir og einstaka rithöfunda,
skáldsögur sem sumar hafa vakið
mikla athygli og umtal (The Portage
to San Cristobal of A.H. er nýlegt
dæmi) og ýmis málefni samtimans
(hann skrifaði til að mynda bók á sín-
um tíma um einvígi Spasskys og
Fischers í Reykjavík).
I þessa bók hefur hann valið kafla
úr verkum sínum á árabilinu 1958 til
1980 og skiftir þeim í nokkra kafla:
The Critical Act, Readings (m.a.
kaflar úr The Death of Tragedy),
Obsessions (m.a. mjög gagnrýnin
grein um Anthony Blunt og aöra
breska föðurlandssvikara), Matters
German og Language and Culture.
Kaflarnir eru birtir óbreyttir en höf-
undurinn tekur fram í formála, að í
ýmsum atriðum myndi hann skrifa
öðruvísi nú.
Greinar Steiners eru alltaf for-
vitnilegar og vekja til umhugsunar,
enda er hann enginn jámaður hefð-
bundinna viðhorfa.
WENDY
I
, 'J ‘Agrípping
x aml sexy
* íale'

FÆDDAFKONU
BORNOF WOMAN
Höfundur. Wendy Perriam.
Penguin Books, 1984.
I þessu Ianga og stundum hressi-
lega ástardrama segir einkum frá
lífi og starfi ungra hjóna, Jennifer
og Lyn, og ástum þeirra innan sem
utan hjónabandsins.
Jennifer verður fræg á einu
kvöldi þegar hún kemur fram í
sjónvarpi og grætur þar yfir nýút-
gefnum dagbókum látinnar
tengdamóður sinnar, Hester, þar
sem segir á opinskáan hátt frá
ævintýralegu lífi. En frægðin og
allt það umstang, sem henni fylgir,
veldur erfiðleikum í hjónabandinu.
Perriam skrifar fjörlega um fjöl-
miðlaheiminn og auglýsinga-
mennsku, ástir og afbrýöisemi,
tryggð og framhjáhald og annað
þaö sem tilheyrir í nútíma ástar-
sögum af þessu tagi, og eftir tæpar
600 blaðsíður stefnir í hamingju-
endi.Nema hvaö.
SKYGGNSTIDAGBÆKUR
GONCOURT-BRÆÐRANNA
PAGES FROM THE
CONCOURTJOURNAL
Höfundar: Edmond og Jules de Goncourt.
Penguin Books, 1984.
Goncourt-bræðurnir eru einkum
þekktir nú til dags fyrir bókmennta-
verðlaun sem kennd eru við þá. Þau
eru merkust franskra bókmennta-
viöurkenninga og halda jafnframt
nafni bræðranna á lofti eins og þeir
ætluðust til.
En þær þykku bækur, sem hafa aö
geyma dagbækur bræöranna, eru
einnig merkur minnisvaröi. Fyrsta
bindi dagbókanna birtist árið 1887—17
árum eftir aö Jules, yngri bróöirinn,
lést — og vakti þegar miklar deilur.
Svo varð einnig um síðari bindin en í
heild ná dagbækurnar frá árinu 1851
fram á mitt ár 1896, eöa hátt í hálfa öld.
Astæöa uppistandsins er einföld:
bræðurnir skýra opinskátt frá samtöl-
um sínum við annaö fólk, einkum rit-
höfunda og listamenn, en einnig
áhrifamenn á ýmsum öðrum sviðum
þjóðlífsins. I slíkum samtölum láta
menn auðvitaö mörg orö falla sem
þeim bregöur við að sjá síðar á prenti.
Sérstæðir bræður
Robert Baldick hefur ritstýrt dag-
bókum þessum, stytt og snarað á
enska tungu. Hann ritar einnig for-
mála. Þar vekur hann athygli á því
hversu sérstæöir þessir bræður voru.
Sá eldri, Edmond sem fæddist árið
1822, var þungur og hægur en Jules,
sem fæddist 1830, fljótur til, tilfinn-
ingaríkur og glettinn. Jules lést 1870,
um fertugt, en Edmond lifði fram á
áriö 1896.
Þótt þeir ólíkir að skarpferli voru
þeir nánast sem einn maöur í andleg-
um efnum. Þeir höfðu sömu afstöðu til
manna og málefna, hugsuðu á sama
veg og sömdu ritverk sín í sameiningu
á meöan beggja naut við. Þeir bjuggu
saman í marga áratugi og fóru allt
saman. Þar sem annar var mátti
treysta því að hinn væri líka. Heilsa
þeirra var oft á tiðum bágborin en þeir
þjáðust þó ekki síður af því sem þeir
töldu vera f jandskap við sig, ekki síst
af hálfu gagnrýnenda. Baldick segir
það líka satt og rétt að í lifanda lífi hafi
þeir oft mætt andstöðu. Þar hafi hins
vegar ekki aöeins komið til nýjungar
ÍH'fí i* Lftttrs
PAGES FROM THE
GONCOURT JOURNAL
þeirra í bókmenntum, heldur einnig
sjálfselska þeirra og hroki, sífelldar
kvartanir yfir ósanngjarnri meðferð
og öfund af annarra hálfu vegna þess
að þeir voru af auöugum komnir.
Þeim bræörum viröist litt hafa
komið til hugar að kvænast enda
haldnir andúö á og hræðslu við konur.
Þessi andúð kemur víöa fram í dag-
bókunum þar sem þeir lýsa fjálgum
orðum þeirri skoðun sinni að konur séu
körlum óæðri á flestum sviðum, ekki
síst í andlegum efnum.
Listamannalíf
Goncourt-bræðurnir teljast til spor-
göngumanna natúralismans í bók-
menntum og sumir telja þá upphaf^
menn dokúmentarismans eða heimild-
arskáldsögunnar. Líf þeirra á þeim
árum sem dagbækurnar ná til snýst
ööru fremur um skáldskap og aðrar
listir. Þeir hitta reglulega ýmsa aöra
rithöfunda. Þeir hitta reglulega ýmsa
aðra rithöfunda. Þar er rætt yfir mat
og víni ítarlega og af tilfinningahita
um lífið og skáldskapinn. Oft eru þá
felldir haröir dómar um menn og mál-
efni.
1 þessari bók eru samtöl við, eða um,
flesta þá sem eitthvað mega sín í
franskri list á tímabilinu. Gustave
Flaubert var náinn vinur Goncourt-
bræðra alla tíð og er því fyrirferöar-
mikill í dagbókunum. Emile Zola
kemur einnig mikið við sögu, sömu-
leiðis Theo Gautier, Alphonse Daudet,
Hugo, Dumas-feðgar og rússneski
rithöfundurinn Turgenev sem bjó
mestan part í París á þessum árum.
Hér má fræðast um skoðanir þessara
manna og fjölmargra annarra, sigra
þeirra og ósigra, ástarævintýri og
hjónabandsmál, fordóma, öfund og
andúö i garð annarra listamanna og
síðast en ekki síst skoðanir bræðranna
á því sem fyrir augu og eyru þeirra bar
og þeir skráðu í dagbækur sínar.
Ýmsir kaflar þessarar bókar líkjast
einna helst slúðurdálkum enda vinsælt
í París, ekki síður en í Reykjavík, að
kjafta um náungann. Oft kemur þá í
ljós hversu bamalegir listamenn geta
verið og viökvæmir fyrir sjálfum sér.
Mestu skiptir þó að dagskrárbrotin
gefa innsýn í forvitnilegan lífsmáta,
hugarheim og vinnubrögð margra rit-
höfunda, sem lesnir eru enn í dag þótt
liðið sé á aöra öld síðan bækur þeirra
birtust fyrsta sinni.
Af tám hrossa og tönnum hænsna
HEN'S TEETH AND HORSFS
TOES.
Höffundur: Stephen Jay Gould.
Penguin Books, 1984.
Sumir vísindamenn hafa hæfileika
til aö skrifa um fræðileg viðfangsefni á
þann hátt að þau verða skiljanleg al-
mennum lesendum. John Kenneth
Galbraith er dæmi um hagfræðing
sem kann þessa kúnst. Hliðstæöa hans
á sviöi lífeðlisfræði er Stephen Jay
Gould sem hefur um árabil skrifað
mánaðarlegar greinar í Natural
History Magazine í Bandaríkjunum.
I þessu þriðja safni ritgerða Gouids,
sem út hafa komiö í bók, kemur hann
víða við. Þróunarkenningin er þar
ofarlega á blaði, enda bókin fyrst gefin
út í Bandaríkjunum á hundruöustu ár-
tíö Darwins. Hér er einnig birt umdeild
BANDARÍKIN
1. Oanielle Steel: CHANGES.
2. Stephen King: PET SEMflTARY.
3. Johanna Lindsey: BRAVE THE WILD
WIND.
4. Louis L'Amour: BOWOIE'S LAW.
5. James A. Michener: POLAND.
6. Frank Herbert: DUNE.
7. Isaac Asimov: THE R0B0TS OF
OAWN.
8. Phyllis Whitney: RAINSONG.
9. Jackie CoHins: SINNERS.
10. Edward Eddings: ENCHANTERS' END
GAME.
RIT ALMENNS EÐLIS:
1. Joe McGinniss: FATAL VISION.
2. Joseph Wang: LINES ANO
SHADOWS.
3. Erma Bombeck: MOTHERHOOD, THE
SECOND OLDEST PROFESSION.
4. Ken Follett: ON WINGS OF EAGLES.
IByggt á New York Times Book Review.)
Slephen íayíiouW
HeirsTeeflt
tiiuí Horsesloes
i iMiw'f netiet it»m i» Santral tmtott
grein um Piltdown-samsæriö og þann
þátt sem Gould telur að
heimspekingurinn og jesúítinn Teil-
hard hafi átt í því mikla blekkingar-
máli. Fullyrðingar hans þar aö lútandi
ollu miklum deilum, enda á Teilhard
málsvara marga. Gould svarar þeim
gagnrýnisatriðum, sem fram hafa
komið, í sérstakri grein í bókinni og
telur þau yfirleitt léttvæg.
I þessu greinasafni tekst Gould að
ljúka upp fyrir almennum lesanda
ýmsum leyndardómum sem varða
þróun lífs á jörðinni og gera margvís-
leg furöufyrirbæri náttúrunnar
auðskilin.
Þess má til gamans geta að í einni
ritgerðinni vitnar Gould til íslensks
vísindamanns. Sá er Bjarni Sæmunds-
son fiskifræðingur. Hann fann árið 1922
sérkennilegan fisk sem i ceratias íol-
bolli nefnist á fagmáli og reyndist
fræöimönnum um hríð nokkur ráð-
gáta.
METSÖLUBÆKUR
BRETLAND
1. Sue Townsend: THE SEXRET DIARY
OF ADRIAN MOLE. AGED 13 3/4 (4).
2. Gray Joliffe: MAN’S BEST FRIEND
(3).
3. Ben Elton, Rik Mayall og Lise Mayer:
BACHELOR BOYS: THE YOUNG ONES
BOOKII).
4. Umberto Eco: THE NAME OF THE
R0SEI5).
5. Ken Hom: CHINESE COOKERY (2).
6. GILES CARTOONS16).
7. Jimmy Tarbuck: TARBUCK ON GOLF.
8. Barry Fantoni: PRIVATE EYE’S COLE
MANBALLS (2).
9. Larry Milne: GHOSTBUSTERS.
10. Frank Herbert: DUNE.
(Tölur innan sviga tákna stað vióhomandi
bókar á listanum vikuna á undan. Syggt á
Sunday Times.)
DANMÖRK
GQR
1. Potd Thomsen: HVORFOR
DYRENE SADAN? FUGLENE.
2. Pii Oahlerup: DET MODERNE
GENNEMBRUDS KVINDER, 1-2(6).
3. Colleen MacCullough: TORNFUGLENE
(2).
4. Kirsten Thorup: HIMMEL OG
HELVEDE (9).
5. Rachel og Israel Rachlin: 16 AR I
SISIREN (4).
6. Johannes Mollehave: TUSIND
FLUER MED ET SMÆK (5).
7. Bjarne Reuter: NAR SNERLEN
BLOMSTRER (3).
8. Suzanne Bregger: TONE (7).
9. Judith Krantz: PRINSESSE DAISY (8).
10. Amalie Skram: PROFESSOR
HIERONIMUS - PÁSCT. JORGENdO).
(Tölur innan sviga tákna stað viðkomandi
bðkar I röðinni vikuna á undan. Byggt á
Politiken Sondag).
ikiartfröíi!
] [(
MUNRO
The Moons
of jupiter
tK>o( or.ínutv j. Iw-»f;k>ws.
KANADÍSKAR
SMÁSÖGUR
THE MOONS OF JUPITER
Höffundur: Alice Munro.
Penguin Books, 1984.
Kanadíski rithöfundurinn Alice
Munro hefur vakið verulega
athygli fyrir sögur sínar — ekki
aöeins í eigin landi heldur einnig í
Bandaríkjunum og Bretlandi þar
sem smásagnasafn hennar, The
Beggar Maid, kom til álita við
úthlutun Booker-verðlaunanna áriö
1980. Þótt hún hafi skrifað skáld-
sögur í fullri lengd þá eru smásög-
urnar hennar sterka hlið. Fyrsta
smásagnasafnið kom út í Kanada
árið 1968 og hlaut þá helstu bók-
menntaverðlaun þar í landi, þau
sem kennd eru við kanadíska ríkis-
stjórann. Þau verðlaun hefur hún
reyndar hlotið tvívegis.
I þessu smásagnasafni eru 11
sögur sem flestar gerast á heima-
stöðvum höfundarins í Ontario.
Söguhetjurnar eru konur á ýmsum
aldri sem komast að raun um að
ástin hefur margar hliðar og ekki
ailar skemmtilegar.
fk ,i>
Ihemostdaitcgand
oitgiíHlolallhet
i»*Els’-A.N.V9ils»n
mfm&Scsmi
PAPPÍRSKILJUR
Umsjón: Elías Snæland Jónsson
LÆRISVEINNHEIM-
SPEKINGSINS
THE PHILOSOPHER S PUPIL
Höfundur: Iris Murdoch.
Penguin Books, 1984.
Þessi 21. skáldsaga Iris Murdoch
hefur af ýmsum verið talin eitt af
hennar bestu verkum.
Sögusviðiö er Ennistone, breskur
bær sem frægur er frá fornu fari
fyrir heilsulindir. Allt er slétt og
fellt á yfirboröinu en undir
kraumar svo um munar. Og þegar
heimspekingurinn Rozanov snýr
aftur til þessa heimabæjar síns eftir
langa fjarveru breytist hf margra
íbúanna sem hafa lent undir því
ægivaldi sem heimspekingurinn
nær á þeim sem hann umgengst.
Þetta á ekki síst við um lærisvein-
inn sem vísað er til í heiti bókar-
innar og sem er svo langt leiddur
að hann finnur sig knúinn til morð-
tilraunar.
Þetta er flókin og margslungin
saga þar sem hatrömm barátta er
háð milli góös og ills og persónum-
ar veröa leiksoppar ástríöufullra
tilfinninga.