Dagblaðið Vísir - DV - 26.03.1985, Side 23

DV. ÞRIÐJUDAGUR 26. MARS1985.
23
Bankar eða póstsparisjóðir
„Peníngar eru sérhvörjum verka-
manni ómissanlegir: þeir eru þaö
hjálparmeöaliö.. . er kosta vill erfiði
og fyrirhöfn til nytsamlegra fyrir-
tækja. .. An penínga liðsinnis getur
enginn lagaö, hjálpaö við eöa f jölgað
bjargræðis vegum vorum, til sjávar
né sveita.” Svo kemst einn framsýn-
asti embættismaöur á Islandi aö
oröií hugvekju sinni „umþinglýsing-
ar, jarðakaup, veðsetníngar og pen-
íngabrúkun á Islandi, í bókarkorni
er prentaö var 1840. Bankaleysi var
tilfinnanlengt lengst af allri 19. öld,
sparisjóður var stofnaöur í Reykja-
vik 1872 en varö lítið ánnaö en nafniö
tómt. Fyrst 1886 tekur til starfi
banki sá sem lengst hefir þjónaö
landsmönnum — Landsbanki Is-
lands. I lok 19. aldar var lítið um pen-
inga í umferð, aðallega var um vöru-
skipti, innlagnir og úttektir í verslun-
um að ræða. Verklaun voru aðallega
greidd í fríöu er kallaö var; lamsfóö-
ur, smjör, fatnaöur og jafnvel hertir
þorskhausar voru algengustu
greiöslur.
Þörf á banka mátti heita mikilvæg
er íslenska þjóöfélagið var smám
saman aö breytast úr stöðnuöu land-
búnaöarþjóöfélagi í nútímaþjóöfélag
þar sem iðnaður, stórútgerö og aukin
verslun settu meginsvip á. Nauösyn
var að fá „starfsfé” eöa peningahöf-
uöstól til athafna og öflunar tekna,
gegn greiðslu sanngjarnrar leigu,
þ.e. vaxta. Forsenda þessa var sú að
hagnaðurinn yrði meiri en allur til-
kostnaöur, þ.á.m. vextir, sem því
miður hefir ekki veriö meginhug-
mynd þeirra er fá fjármuni að láni.
Fljótlega fjölgaöi bönkum á Is-
landi eftir aldamótin siðustu. Utibúi
Landsbankans var komið á fót 1902 á
Akureyri og Isafiröi tveim árum síö-
ar. Þaö ár tekur sá frægi Islands-
banki til starfa sem mun vera eini
banki á Islandi sem oröið hefir gjald-
þrota.
Um þessar mundir hefir verið tölu-
verö umræða um fjármál og hafa
málefni bánka blandast inn í þá um-
ræðu svo sem eðlilegt veröur að
telja. Einkum hefir fólk undrast
miklar fjárfestingar bankanna svo
og óvenjulega útþenslu. Mikiö hefir
veriö rætt um stórbyggingu Seöla-
bankans og ekki aö ástæðulausu.
Hvaö skyldu margir bankar og
bankaútibú vera á Islandi og í
Reykjavík? I ársskýrslu Seðlabanka
Islands 1982 segir aö í árslok 1981
hafi veriö 185 afgreiðslustaöir inn-
lánsstofnana á öllu Islandi. 1982
fjölgaöi þeim um 5 og urðu því 190
talsins. (Þá voru Islendingar rúm
235.400 aö tölu þannig að 1.239 voru
um hverja afgreiðslu). I árslok 1982
lágu óafgreiddar 31 umsókn um
stofnun nýrra afgreiöslustaöa, þar af
14 á höfuöborgarsvæöinu.
Bankar í Reykjavik, Kópavogi,
Hafnarfiröi, Garöabæ, Seltjarnar-
nesi og Mosfeilssveit:
A1 þýðubankar eru 2 að tölu, báöir í
Reykjavík.
Búnaöarbankar eru 10, þar af 7 í
Reykjavík.
Iðnaðarbankar eru 7, þar af 5 í
Reykjavík.
Landsbankar eru 10 og allir í Reykja-
vik.
Samvinnubankar eru 5, þar af 4 í
Reykjavík.
Utvegsbankar eru 9, þar af 5 í
Reykjavík.
Verslunarbankar eru 7, þar af 6 í
Reykjavík.
Auk þessa eru 8 afgreiöslustaöir
sparisjóöa, þar af helmingur í
Reykjavík.
Yfir öllu þessi trónir síðan
SEÐLABANKI Islands sem „hæst-
ráöandi til sjós og lands”. Samtals
eru þetta 59 bankar, sparisjóöir og
útibú þeirra, þar af 44 í Reykjavík.
Ef einhverjum þykja tölur þessar
ótrúlegar má skoða þetta í útbreidd-
ustu bók á Islandi, simaskránni okk-
ar, blessaðri!
Nú kann einhver að spyr ja sem s vo:
hvaö skyldu vera mörg pósthús í
Reykjavík með hliðsjón af öllum
þessum fjölda banka? Svar: I
Reykjavík eru 9 póstafgreiðslur sem
ekki telst mikill fjöldi. I „svefnbæj-
unum” í kring eru jafnmargar póst-
afgreiöslur og bæirnir eru margir.
Bankastarfsemi má greina aöal-
lega í tvennt: Starfræksla sparisjóös
annars vegar, lánastarfsemi hins
vegar. Auk þessa er aö sjálfsögöu
margs konar milliliöaþjónusta.
Aö minni hyggju getur póstþjón-
ustan aö miklu leyti komið i staö
bankakerfisins sem þanist hefir
óhóflega út á Islandi, einkum hin siö-
ari ár. Jafnframt því að aukin verk-
cfni styrkja póstþjónustuna kann aö
skapast mikilvægt svigrúm til mik-
illar einföldunar á fjármagnstil-
færslustofnunum hérlendis. Þaö eina
sem póstþjónustan gæti ekki ráöið
GUÐJÓN JENSSON
PÓSTAFGREIÐSLUMAÐUR
£ „Að minni hyggju getur póstþjón-
ustan að miklu leyti komið í stað
bankakerfisins sem þanist hefir óhóf-
lega út á íslandi, einkum hin síðari ár.”
viö er lánastarfsemin sem ætti aö
einhverju leyti aö vera meö kaup-
hallarsniöi.
Blöð allra stjórnmálaflokka á Is-
landi skrifuöu um nauösyn á stofnun
póstsparisjóða þegar á ráöherraár-
um Hannesar Hafsteins. Siguröur
Briem, sem var póstmeistari í
Reykjavík 1897—1930, einhver sá
merkasti og víösýnasti sem gegnt
hefir því embætti, samdi frumvarp
til laga um stofnun póstsparisjóðs.
Frumvarpinu var tekiö vel í fyrstu.
Stjórnmálaflokkarnir tóku málið upp
í stefnuskrár sínar en einhverra
hluta vegna lognaðist þessi mikli
áhugi út af og viö þaö situr nú.
Fjármunir íslensku þjóöarinnar
hafa aö miklu leyti fuörað upp í
margskyns óþarfa arölausri f járfest-
ingu sem aldrei mun koma aö gagni.
Leiöin sem er raunhæfust út úr vand-
anum er aö skafa burt allan óþarfa
reksturskostnaö, óþarfa mUliliði og
vitagagnslausar fjárfestingar sem
aöeins hafa það hlutverk að
skemmta skrattanum.
Guðjón Jensson.
FJÖISKYLDA OSKASTÁ BÁT
Flug & bátur er einn skemmtilegasti ferðamáti sem Flugleiðir bjóða fjölskyldunni í
ár. Með samvinnu Flugleiða og Blakes-bátaleigunnar hefur íslensku ferða-
fólki opnast leiðir að nýstárlegu og þægilegu sumarleyfi. Flugleiðir og
Blakes geta útvegað báta í Englandi, Skotlandi, írlandi, Hollandi, Frakk-
landi, Grikklandi og Júgóslavíu.
Leitið frekari upplýsinga á söluskrifstofum Flugleiða, hjá
umboðsmönnum félagsins eða á ferðaskrifstofunum.

a--
O)
TJ)
U} O)
.b .3
> LL
sem
vilja ’veralatir og
latasérliðavel
umboðsmanns, eða ferðaskrifstofu.