Dagblaðið Vísir - DV - 13.04.1985, Side 9

DV. LAUGARDAGUR13. APRlL 1985.
9
Landsfnndur í klípu
Landsfundur Sjálfstæðisflokksins
minnir stundum á karnival. Lúðra-
sveitir, hátíðarstemmning, fjöl-
menni og fagnaðarlæti setja mestan
svip á þessa viðamiklu samkundu.
Meira að segja pólitíkin sjálf vill
gleymast eða hverfa innan um yfir-
lýsingar um einingu og bræðralag
flokksmanna. Til þess er leikurinn og
gerður, enda mála sannast að á
landsfundi Sjálfstæðisflokksins
mætir jafnan úrval ágætra karla og
kvenna úr öllum stéttum og byggðar-
lögum, ungir sem gamlir. Hátíðar-
stemmningin er ekki plat, hvað sem
annars má segja um landsfundi,
vegna þess að þar svífur sérstakur
og skemmtilegur andi yfir
vötnunum.
En ekki er allt sem sýnist og þótt
Sjálfstæðisflokkurinn skarti nú sínu
besta er flestum ljóst að þessi lands-
fundur er í klípu.
Sjálfstæðisflokkurinn situr
nefnilega í ríkisstjóm, sem hvorki er
hægt aö afneita né hampa.
Flokkurinn hefur sterka stöðu í
stjómarráðinu en veika meðal
kjósenda. Flokkurinn hefur áhrif en
hefur farið illa með þau. Sjálfstæðis-
flokkurinn er meö sex af sínum
mönnum í ráðherrastólum en
formaðurinn utangátta. Sjálfstæðis-
flokkurinn á sér stefnu en gengur
treglega að hrinda henni i
framkvæmd.
Ekki er gott að gera sér grein fyrir
að hve miklu leyti þessi staða verður
dregin fram í dagsljósið á fundinum.
Fulltrúamir eru mættir til leiks í
hátíðarskapi en ekki uppreisnarham
og þeir sem hefja reiðilestur flokkast
undir nöldurseggi sem spilla
friðnum. Þeir ganga ekki í takt.
Hvað veldur áhyggjunum?
Þótt þannig megi búast við því að
landsfundurinn verði hálfgerð
vakningarsamkunda er það mikill
bjarnargreiöi við Sjálfstæðisflokk-
inn að segja ekki til vamms og sefja
sig til sjálfumgleði með klisjum og
klappi. Laugardalshöllin er stór
en hún rúmar því miður ekki alla þá
sem flokkurinn þyrfti að stappa
stálinu í. Þótt þar séu margir góðir
kjósendur, þá eru þeir fleiri utan
dyra og álengdar sem örvænta um
framtíð Sjálfstæöisflokksins. Þeir
vita ekki lengur sitt rjúkandi ráð.
En hvað er það þá sem
áhyggjunum veldur? 1 hverju er
óánægjan fólgin? Hverjar eru
skýringarnar á því aö fylgi flokksins
samkvæmt skoöanakönnunum er
komiö niður fyrir það lægsta sem
Sjálfstæðisflokkurinn hefur nokkru
sinni fengið í kosningum?
Fyrir það fyrsta er Sjálfstæðis-
flokkurinn ihaldssamur. Ráðherra-
valið fyrir tæpum tveim árum ber
þess merki, kosningar i trúnaðar-
stöður innan þingflokksins og
meöferðin á formanninum tala sinu
máli.
I öðru lagi er Sjálfstæðisflokkurinn
smám saman að opinbera sig sem
stærsta kerfisflokkinn, verndara
stjórnkerfis, hagsmuna og valda-
aðstööu, sem virkar inn á við en ekki
út á við.
I þriöja lagi er flokkurinn svifa-
seinn og tilfinningasljór gagnvart
nýjum viðhorfum, straumum og
kröfum.
1 fjórða lagi er flokkurinn að láta
dogmisma, kennisetningar og
ómengaða frjálshyggju bera sig
ofurliði. Hið manneskjulega, frjáls-
lyndið og víðsýnin, fer halloka fyrir
„hinni nýju stétt”.
Kerfisflokkur
Nú er ekkert við því að segja þótt
íhaldssemi gæti í Sjálfstæðisflokkn-
um. Konservatismi er hluti af
pólitískri stefnu Sjálfstæöisflokksins
og hann hefur aldrei villt á sér
heimildir í þeim efnum. Það er
heldur ekki sú íhaldssemi sem verið
er að gagnrýna, enda getur hún verið
af hinu góða þegar standa þarf vörð
um dyggðir, reynslu og festu í
þjóðmálum. En íhaldssemi sem
birtist í afturhaldssömum viðhorfum
til þjóðfélagsbreytinga og ihalds-
semi sem staðnar i tregðu, hræðslu
og senioriteti, þegar kemur að
mannvirðingum, uppstokkun og
dreifingu ábyrgðar innan flokksins,
fælir að sjálfsögöu frá. Ef menn
þurfa að vera í klíkum, í náðinni, eða
játa flokkshollustu sína með hlýðni
við allsráðandi vald flokks-
maskínunnar til aö hljóta frama í
flokknum, þá er íhaldssemin gengin
útíöfgar.
Sjálfstasðisflokkurinn segist vilja
ráðast gegn kerfinu en gerir það
ekki. Flokkspólitískir hagsmunir
koma í veg fyrir þaö. Flokkur sem á
„sína menn” i bankaráðum, sjóðs-
st jórnum og rmhættnm vitt og breitt
Ellert B. Schram
skrifar:
er ekki tilbúinn til aö leggja þá
aðstöðu niður. Flokkur sem leitar
eftir fylgi bænda hikar áður en hann
leggur til atlögu við landbúnaðar-
mafíuna. Flokkur sem vill hafa
launþegahreyfinguna góða fer var-
lega í andróður gegn verkalýðs-
bákninu. Og flokkur sem vill njóta
góðs af máttarstólpunum boðar ekki
byltingu í útflutningsmálum, for-
réttindum eða þeirri samtryggingu
sem valdakóngarnir hafa búið sér.
Hrollvekjandi lýsing
Niðurstaðan er sú að út og suður
sitja kerfiskarlar sem tala fyrir hönd
Sjálfstæöisflokksins og kæfa í
fæðingu hverja frjóa hugsun og
róttæk umskipti þegar kemur að
fjárfestingum, rekstrar- eða
skipulagsbreytingum sem blaka við
valdastrúktúmum.
Þetta er dapurleg lýsing, en dæmin
blasa því miður hvarvetna við.
Hneykslið með bankastjórana og
bankaráðin er afsprengi þessa
ástands. Enginn sjálfstæðismaður í
bankakerfinu hafði pólitíska
dómgreind til að stöðva þá ósvinnu.
Menn í flokknum tregðast við þegar
kemur aö uppstokkun á sjóðakerfinu
og Framkvæmdastofnuninni. Menn í
flokknum halda hlífiskildi yfir gælu-
verkefnum ríkisins, óarðbærri
atvinnustarfsemi og gegndarlausum
fjáraustri hins opinbera. Sverrir vill
leggja niður sjóefnavinnsluna en fær
það ekki fyrir sínum eigin mönnum.
Albert vill ekki auka erlendar
skuldir í þágu vitlausra skipasmiða,
en er beygður af sínum eigin
mönnum.
Sjálfstæöisflokkurinn hefur ekki
reynst athvaif nýrra strauma í
samræmi viö frelsishugsjón sína. I
augum opinberra starfsmanna, hús-
byggjenda, kennara, einstæðra
foreldrá og flestra þeirra sem leita
réttar síns hjá kerfinu er flokkurinn
imynd valdsins, fjandmanns litil-
magnans. Hann er staður og erfiður í
taumi, seinn til svars og skilnings-
sljór gagnvart þeim hræringum sem
eiga sér stað meðal ungs fólks. Þetta
gildir reyndar um fleiri flokka, en
það er ekki afsökun fyrir flokk sem
kennir sig við einstaklingsfrelsið.
Það kann að vera að frjálsræðið í
peningamálum, vaxta- og verðlags-
málum hafi aukist, en frjálsræði
einstaklinganna til betra lífs,
mannsæmandi kjara eöa aukinna
athafna hefur ekki aukist.
Á allra síöustu árum hefur svo-
kölluð frjálshyggja riðið húsum í
Sjálfstæðisflokknum. En frjálslyndið
hefur gleymst, húmanisminn er á
flótta í flokknum.
Spillt pólitík
Nú situr Sjálfstæðisflokkurinn í
stjóm með Framsóknarflokknum,
enda þótt það sé bæði leynt og ljóst
að tilvist Framsóknar á sér þann
eina tilgang að efla SlS-veldið gegn
einkaframtakinu. Framsókn hefur
engan skilning á sjónarmiöum
neytenda, ungs fólks, frjálsum út-
varpsrekstri, þjónustu- og þéttbýlis-
viðhorfum. Framsóknarflokkurinn
hefur makaö krókinn í hálfan annan
áratug við stjórnvölinn og starf-
ar eftir óprúttinni helminga-
skiptareglu, þar sem völdum,,
bitlingum, peningum og áhrifum er
skipt bróðurlega samkvæmt
kenningunni: einn fyrir mig, annar
fyrir þig.
Höfuðverkefni stjórnmálanna er
einmitt að ýta til hliðar þessari
spilltu pólitik, efla einkaframtak og
frjálst mannlíf, skera bákniö niður
við trog og hleypa ferskum
straumum inn í þjóðlífið.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur það
verkefni og það hlutverk á Islandi að
opna frelsinu leið svo fólkið njóti
þess. Ekki með harðsvíraðri
markaðshyggju, heldur skilningi á
atvinnu-, mennta- og húsnæðis-
málum, lifnaðarháttum, tóm-
stundum. En hvernig hefur Sjálf-
stæðisflokkurinn hugsað sér að
koma þeim málum í höfn, í stjórnar-
samstarfi við flokk, sem er helsti
þröskuldur allra framfaramála?
Ríkisstjóm tveggja kerfisflokka
verður eins og nátttröll sem ekki
haggast þrátt fyrir hringiðu og
stormsveipa allt í kring.
Frelsi fyrir hvern?
Þetta ástand er sorgleg örlög
fyrir flokk sem heldur landsfund á
tvegg ja ára f resti til að lofsyngja ein-
staklingsfrelsi og einkaframtak.
Sjálfstæðisflokkurinn verður auð-
vitað að halda sína landsfundi með
pomp og prakt. Sú sýning tilheyrir
pólitíkinni. En flokksmenn ættu að
framkvæma ofurlitla naflaskoöun af
hreinskilni og spyrja: Hvar stöndum
við? Hvert stefnum viö?
Málið snýst ekki um það hvort
Þorsteinn Pálsson situr í ríkisstjórn
eöa ekki. Það snýst heldur ekki um
þaö hvort ráðherraliðið sé okkur að
skapihver og einn.
Hin pólitíska spurning er sú hvort
Sjálfstæðisflokkurinn vill daga uppi
sem steinrunninn og leiðinlegur
kerfisflokkur, sitjandi í stjórn vald-
anna vegna eða hvort hann vill vera
köllun sinni trúr.
Meinar hann eitthvað með frels-
inu, meinar hann eitthvað með því að
hann vinni fyrir fólkið en ekki sjálfan
sig? Eru landsfundir haldnir til að
setja sjónarspil á svið eöa eru þeir tii
að svipta burtu lognmollunni og taka
sig saman í andlitinu? Það kemur í
ljós um helgina.
EllertB.Schram