Dagblaðið Vísir - DV - 26.06.1986, Blaðsíða 10

10
DV. FIMMTUDAGUR 26. JÚNÍ 1986.
Utlönd
Utlönd
Utlönd
Utlönd
Eiturlyfjaharmleikur
breytir ímynd Oxford
Bókaverslanir i Oxford selja enn
þúsundir eintaka árlega af bókinni
Brideshead Revisited, sem margir
fslendingar þekkja vegna sjónvarps-
þátta sem gerðir voru eftir sögunni.
I henni er lýst lífi hinna ríku sem
stunduðu nám Oxford á þriðja ára-
tugnum. Fannst mörgum sem lýsing-
ar Evelyn Waugh um lífið í Oxford
ættu við enn þann dag i dag.
Oxford nútímans
Það var því mikið áfall íyrir marga
er ung kona fannst látin þar í síð-
ustu viku. Breskir fjölmiðlar hafa
beint áhuga sínum að Oxford nú-
tímans og komist að því að þar er
ekki mikið að finna sem gæti verið
úr bók Evelyn Waugh.
Klukkan átta að morgni 11. júni
var lögreglan kölluð að einum virt-
asta háskólanum í Oxford. í vistar-
verum Gottfried von Bismarck
greifa, sem er kominn af Otto von
Bismarck prinsi, sem átti hvað
stærstan þátt í að sameina Þýska-
land á sínum tíma, fannst lík ungrar
konu sem lá í eigin ælu.
Hún hét Olivia Channon, tuttugu
og tveggja ára gömul, dóttir Paul
Channon sem er verslunar- og iðnað-
arráðherra í ríkisstjóm Margrétar
Thatcher. Krufning leiddi í Ijós að
hún hafði kafnað eftir að hafa misst
rænu af vöidum áfengis og eiturlyfja.
Æskufólk úr frægum fjöl-
skyldum
Næsta dag handtók lögrcglan
frænda hennar, Sebastian Guinness,
sem er einn af erfingjum Guinness
fjármálaveldisins, og bestu vinkonu
hennar, Rosie Johnston, sem einnig
er af þekktri fjölskyldu. Þau hafa
bæði verið kærð fyrir að hafa heróín
undir höndum og látið Oliviu
Channon hafa slík efni.
Samkvæmt lögregluskýrslum
höfðu Olivia og vinir hennar nýlokið
prófum og höfðu „dottið í það“
kvöldið fyrir dauða hennar til að
halda upp á að skólaárinu var lokið.
Átta manns höfðu verið í sam-
kvæmi hjá Bismarck. Allir nema
Olivia höfðu yfirgefið vistarverumar
undir morgun og skilið Oliviu eftir.
Hún lá rænulaus á rúmi greifans.
Lögreglan hefur nú einbeitt sér að
því að komast að hvaðan eiturlyfin
komu og er að sögn á höttunum eft-
ir eiturlyfjasala í London, sem er
talinn sjá Oxford háskólasvæðinu
fyrir eiturlyfjum. Ekki er vitað hver
þessi maður er.
Ríkisstjórnin gagnrýnd
Þessi atburður hefur orðið vatn á
myllu þeirra sem fyrirlíta breskt
þjóðfélag og þá stéttaskiptingu sem
þar viðgengst og telja sig nú hafa
sönnun þess að böm yfirstéttarinnar
séu ekki hætis hót skárri en foreldr-
ar þeirra. Þeir sem telja sig eiga
eitthvað sökótt við ríkisstjóm
Margrétar Thatcher segja að stjóm-
in standi sig ekki í stykkinu í
baráttunni við eiturlyfjavandann . -
menntastefna stjómarinnar hygli
Gottfried von Bismarck ásamt ónafngreindri stúlku við jarðarför Oliviu
Channon sem lést af völdum áfengis og eiturlyfja aðeins tuttugu og tveggja
ára.
hinum ríkari á kostnað hinna gáf-
aðri.
Á hveijum degi birtast fyrirsagnir
með nýjum nöfnum, sem eiga að
hafa verið í kunningjahópi Oliviu
,0 Bismarcks. Barátta breskra fjöl-
niiðla um að ná ljósmyndum af þessu
nýja Oxford-gengi og upplýsingum
um gjörðir þess er nú í hámarki.
Allt síðan nafn Oliviu Channon
komst á forsíður blaða hefur vart
annað komist að í samkvæmum og
garðveislum „fína“ fólksins í London
en áhvggjur foreldra sem, þótt þeir
séu hreyknir af því að böm þeirra
komist inn í „réttar klíkur" í Ox-
ford, hafa áhyggjur af því að böm
þeirra ánetjist eiturlyfjum.
Það leikur enginn vafi á því að
sterk eiturlyf em að verða sífellt al-
gengari í Bretlandi og heróín er
tískuefni hjá mörgu ungu fólki. Það
er auðveldara að nálgast það en
marijuana og það er ódýrara en
kókaín. Það er hægt að vera í heró-
ínvímu í heilt kvöld fyrir svo lítið
sem 600-700 krónur.
„Elta drekann"
Það em ekki margir sem sprauta
heróíni í æð. Fólk kýs frekar að „elta
drekann", en það er að brenna heró-
ínið eftir sérstökum aðferðum og
anda að sér gufunni.
Á síðustu tveimur árum hefur
dauðsfollum af völdum eiturefha
fjölgað mjög.
Ríkisstjómin hefúr hrint af stað
baráttu gegn misnotkun eiturlyfja
og hert mjög viðurlög við innflutn-
ingi eiturlyfja.
Tákn nýrra tíma?
í bók Evelyn Waugh var það
áfengi sem var nokkurs konar alls-
herjar vímugjafi. Áfengið bræddi
ísinn og Iosaði um tunguna. Mönn-
um fannst það vera nauðsynlegur
hluti af tilvemnni, það kom hlutun-
um af stað.
En tímamir breytast og mennimir
með. Heróín hefur nú tekið við því
hlutverki sem áfengið hafði á þriðja
áratugnum.
DV í Póllandi:
I skugga Jaruzelskis og Chemobyl
Meðan sænskir, austurrískir, ít-
alskir og þýskir bændur fleygja
geislavirku grænmeti í stórum stíl,
slátra kvikfénaði og gera aðrar ráð-
stafanir til að bjarga því sem bjargað
verður eftir geislunina frá Chemobyl
láta pólsk stjómvöld eins og kjam-
orkuslysið í Kiev hafi varla átt sér
stað.
Þegar ekið er um gróðursæl hémð-
in umhverfis Krakáborg, sem er
varla nema 1400 kílómetra í vestur
frá Kiev, er allt eins og það á að sér
að vera. Heyskapur er í fullum
gangi, nautgripum er beitt á úthaga,
grænmeti ýmiss konar er ræktað af
kappi hvert sem litið er og meðfram
þjóðvegum má finna litla sölupalla
þar sem salat, kál, púrmr, laukar
og tómatar em falboðnir i stórum
stíl.
En þótt allt virðist með eðlilegum
hætti upp til sveita í Póllandi er
grunnt á áhyggjum og beiskju meðal
borgarbúa. Allir þeir aðilar, sem ég
ræddi við í Kraká og Varsjá meðan
á dvöl minni stóð, allt frá herskáum
námsmönnum til gamalreynds
blaðamanns á flokksblaðinu, Try-
buna Ludu, vom á einu máli um það
að pólskum almenningi hefði ekki
verið sagður allur sannleikurinn um
Chemobyl.
Einmuna veðurblíða
„Stjómvöld minntust ekkert á
slysið fyrr en fjórum dögum eftir að
það gerðist," sagði Jacek, þrítugur
prentari í Kraká. „Og þá var því
haldið fram að ekkert alvarlegt hefði
gerst. Samt var drifið í því að hella
í bömin joðmixtúm. Þá þurfti maður
ekki vitnanna við.“
Jadwiga, kona hans, bætti við
þykkjuþung: „Það var einmitt ein-
muna veðurblíða í Kraká þessa
helgi, í fyrsta sinn á sumrinu, og
allir sem vettlingi gátu valdið vom
úti við, einkum ungviðið. Svo fór
fram hefðbundin lsta maí ganga,
allt eins og ekkert hefði í skorist.
Allan þennan tíma sáldmðust
geislavirkar agnir yfir okkur.“
„Vitanlega höfðum við pata af því
að eitthvað óvenjulegt hefði gerst,“
sagði Ferdyiiand, fertugur myndlist-
armaður.„Hér hlusta aili. á Voice
of America og Radio Free Europe
og þar var farið að minnast á
Chemobyl strax á mánudaginn 28.
apríl, kannski fyrr. En fyrstu frétt-
imar vom svo hrikalega ýktar að
það trúði þeim eiginlega enginn,
2-3000 manns látnir, tugþúsundir á
sjúkrahúsi o.s.frv. Þessar ýktu
fregnir gerðu illt verra, því þær
gerðu yfirvöldum, bæði í Sovétríkj-
unum og hér, kleift að afskrifa allar
fregnir frá Vesturlöndum sem áróð-
Pólitísk bellibrögð
„Næstu vikumar á eftir var mjög
lítið gert úr slysinu í pólskum ljöl-
miðlum og allar aðgerðir á Vestur-
löndum, eins og þegar EBE hætti
að kaupa af okkur landbúnaðarvör-
ur og grænmeti, vom túlkaðar sem
pólitísk bellibrögð,“ hélt Ferdynand
áfram.
„Við gerum okkur auðvitað ljóst
að pólitík var með í spilinu, en EBE
var vitanlega að hugsa um geislun-
ina fyrst og fremst. Það vita líka
allir Pólverjar að þögn okkar eigin
ríkisstjómar var ekkert annað en
undirlægjuháttur gagnvart grann-
anum í austri. Fólk sér sem er að
það er sami rassinn undir báðum,
okkar stjóm og þeirra."
Viðbrögð pólsku stjómarinnar við
slysinu í Chernobyl virðast hafa
grafið undan þeirri litlu trú sem fólk
hafði á stjóm Jaruzelskis.
„Ég skal viðurkenna að mér létti
þegar herstjómin tók völdin í des-
ember 1981,“ sagði Ewa, miðaldra
blaðamaður við flokksblaðið, Try-
buna Ludu. „Við vorum komin á
ystu nöf. Næsta skrefið var borgara-
styijöld og innrás úr austri.
Við bundum vonir við þjóðhollustu
Jaruzelskis og um tíma bárum við
virðingu fyrir honum. Hann dró ekk-
ert undan í lýsingum sínum á
efhahagsástandinu og sagði okkur
að við kæmumst ekki upp úr þessum
öldudal nema allir legðust á eitt.
En það mátti alveg trúa Pólverjum
fyrir sannleikanum um Chemobyl.
Fólk fer til Ítalíu eða Þýskalands
og sér þar hauga af grænmeti sem
búið er að henda, kemur svo heim
til að hlusta á pólsku stjómina til-
kynna að allt sé í himnalagi.“
Selja ömmu sína..
Ég spurði Tadeusz, fertugan ljós-
myndara sem alinn er upp í sveit,
hvort pólskir bændur hefðu ekki
fengið nein fyrirmæli um að fleygja
grænmeti og rótarávöxtum.
„Ekki svo ég viti.“ Síðan bætti
hann við og glotti : „Annars fara
pólskir bændur sínu fram, hvað sem
tautar og raular. Þeir mundu reyna
að selja ömmu sína þótt hún væri
rauðglóandi af geislavirkni."
Opinberlega hefur ekki verið
greint frá geislamælingum í og í
kringum Kraká, en upplýsingar um
þær hafa síast út frá raunvísinda-
stofiiun háskólans í borginni.
Manna á meðal er talað um að
geislun á þessum slóðum sé enn 10-
15 sinnum yfir því sem eðlilegt getur
talist.
Jan, ungur leiðsögumaður sem
skrapp með mér bæjarleið, reyndist
einnig vera við nám í námaverk-
fræði við háskólann.
„Það vill svo til að í minni deild
höfum við aðgang að geislamælum,
svo ég fékk einn slíkan lánaðan í
síðustu viku og fór á stúfana. Mælir-
inn sýndi að þær mjólkurvörur, sem
ég prófaði, þ.e. nýmjólk, smjör og
ostar, voru 13 sinnum geislavirkari
en venjulega. Þeir þama í Varsjá
halda að maður trúi öllu sem þeir
segja."
Veitingastaðir halda áfram að
framreiða steikur sínar með girni-
legum salötum, jarðávöxtum og öðru
tilheyrandi, en sæmilega upplýstir
neytendur hafa ekki keypt mjólkur-
vörur og grænmeti síðan kjamorku-
slysið varð.
Sjálfsblekking
Þeir leita uppi þá aðila sem selja
grænmeti úr gróðurhúsum og skipt-
ast á upplýsingum um „ömgga“
dreifingaraðila. „Og þegar búið er
að éta út úr öllum gróðurhúsum, þá
teljum við okkur bara trú um að við
séum að éta ómengað grænmeti.
Sjálfsblekkingin er okkur Pólveijum
svo töm,“ sagði Andrzej, þrítugur
kennari, af ísmeygilegri kaldhæðni.
Það er talsvert áfall fyrir pólskar
gölskyldur að missa grænmetið, því
þær bjuggu við fábreyttan kost fyrir.
Til skamms tíma fengust nauðsynjar
eins og smjör og mjöl einvörðungu
út á skömmtunarseðla og í dag er
allt kjötmeti skammtað. Skammtur-
inn er 214 kíló á mann á mánuði,
þar með taldar pylsur alls konar,
bein og ruður.
Einhvem veginn komast þeir samt
af, aðallega fyrir sambönd, vöm-
skipti og alls konar reddingar.
„Svo er fullt af fólki sem gefur skít
í allar öryggisráðstafanir. Það er
búið að neyta grænmetis og mjólkur
cdlt sitt líf og ætlar að halda því
áfram,“ sagði Magda, kona Andrzejs.
Eina mótmælagangan
Pólveijar em eina austantjalds-
þjóðin þar sem fólk hefur farið í
mótmælagöngu vegna Chemobyl.
Sú ganga fór einmitt fram í Kraká
fyrir röskum mánuði og var látin
afskiptalaus af yfirvöldum, nema
hvað göngumenn vom ljósmyndaðir
í bak og fyrir.
Mönnum bar ekki saman um það
hve margir hefðu tekið þátt í
göngunni og hvort hún hefði haft
einhverja þýðingu.
Andrzej sagði að u.þ.b. 2000 manns
hefðu verið í göngunni og hún hefði
ekki haft nein áhrif. Piotr, hálfþrít-
ugur háskólanemi, sagði hins vegar
að ekki mætti vanmeta táknrænt
gildi svona mótmælagöngu í Pól-
landi.
„Við verðum að hafa hugfast að
við erum þeir einu í allri austur-
blokkinni sem hreyfðum mótmælum,
þóttbúið sé að lögleiða ströng viður-
lög við slíku athæfi. Maður getur
misst vinnuna út á svona uppsteyt.
2000 manna mótmælaganga hér í
Póllandi er því á við 200.000 manna
göngu á Vesturlöndum."
Það er þungt í Pólverjum þessa
dagana.
„En það þýðir ekki annað en halda
í vonina og láta hveijum degi nægja
sína þjáningu,11 segir Andrzej. „Við
Pólverjar erum sérfræðingar í að
þrauka og munum gera það áfram,
þrátt fyrir Jaruzelski og Chemobyl.11