Dagblaðið Vísir - DV - 26.06.1986, Blaðsíða 14

14
DV. FIMMTUDAGUR 26. JÚNÍ 1986.
Frjáist,óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐ.UR ElNARSSON
Ritstjórar: JÖNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÖNSSON
Fréttastjórar: JONAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON
Auglýsingastjórar: PALLSTEFANSSON og INGOLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLT111, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: HILMIR HF„ ÞVERHOLT111
Prentun: ARVAKUR HF. -Askriftarverð á mánuði 450 kr.
Verð I lausasölu virka daga 45 kr. - Helgarblaö 50 kr.
Fríverzlun í vörn
Reagan Bandaríkjaforseti hefur gert ítrekaðar til-
raunir til að stöðva framgang haftastefnu fulltrúadeild-
ar Bandaríkjaþings. Hann hefur margoft varað við
afleiðingum hennar og hvað eftir annað hótað að beita
neitunarvaldi gegn gildistöku slíkra laga.
Forsetinn hefur samt ekki haft árangur sem erfiði.
Hann hefur orðið að láta undan síga í vörninni fyrir
fríverzlun. Stjórn hans gengur fram af meiri frekju en
áður í utanríkisviðskiptum, einkum til að draga úr
stuðningi þingmanna við enn harðari aðgerðir.
Fulltrúadeildin endurspeglar útbreidda óánægju í
Bandaríkjunum með ástandið í viðskiptum ríkisins við
umheiminn. Almenningur, kaupsýslumenn og þingmenn
þar vestra virðast trúa, að því megi breyta með hand-
afli. Bandaríkin hafí til þess máttinn og dýrðina.
Þetta hefur hin verstu áhrif á sambúðina í viðskipta-
þríhyrningi Bandaríkjanna, Vestúr-Evrópu og Japans.
Efnahagsbandalagið hefur þegar gripið til gagnráðstaf-
ana, sem byggjast á gömlu reglunni um auga fyrir auga.
Ef svo heldur fram, sem nú horfir, er hætta á alls-
herjar viðskiptastríði, sem allir aðilar munu tapa.
Bandaríkjamenn eru búnir að gleyma Smoot-Hawley
lögunum, sem reistu tollmúra á fjórða áratug aldarinn-
ar og framlengdu kreppuna miklu fram að heimsstyrjöld.
Svo virðist sem neytendum reynist afar erfitt að átta
sig á hagsmunum sínum í baráttu fríverzlunar og hafta.
Takmarkanir á viðskiptum hækka vöruverð og magná
verðbólgu. Þótt höftin verndi sum úrelt störf, draga þau
úr tækifærum til starfa í útflutningsgreinum.
Sem dæmi um kostnað neytenda af höftum í Banda-
ríkjunum má nefna, að skókvóti, sem Reagan hafnaði,
hefði kostað tvær milljónir króna á hvert starf, er varð-
veitzt hefði. Stálkvótinn, sem er í gildi, kostar Amerík-
ana fimm' milljónir króna á hvert verndað starf.
Innflutningskvótar, sem lagðir voru á bíla fyrir þrem-
ur árum, hækkuðu verð þarlendra bíla um sextán
þúsund krónur á bíl að meðaltali. Þannig er það alltaf
neytandanum, sem blæðir, þegar honum er meinað að
njóta ódýrs innflutnings í stað dýrrar heimaframleiðslu.
Heimska Bandaríkjamanna er hin sama og heimska
íslendinga, sem neita sér um ódýrt smjör, kjöt og osta
frá útlöndum til að vernda hinn hefðbundna landbúnað
hér á landi. Verzlunarráðið segir, að við töpum meira
en tveim milljörðum á ári vegna landbúnaðarins.
Sumar hugmyndir, sem bandarískir þingmenn eru að
gæla við, geta reynzt afar skaðlegar viðskiptum okkar.
Ein fjallar um 10% árlega þrengingu á óhagstæðum
viðskiptajöfnuði við einstök lönd. Önnur fjallar um 25%
toll á vörur frá slíkum löndum. ísland er slíkt land.
Um 400 haftasinnuð lagafrumvörp liggja fyrir full-
trúadeild Bandaríkjaþings. Fríverzlun er greinilega
ekki vinsæl meðal bandarískra kjósenda um þessar
mundir. Sjóndeildarhringurinn er afar þröngur. Menn
sjá ekki, að höft á einu sviði hefna sín á öðrum sviðum.
Neytendasamtök ættu raunar að vera í fremstu víg-
línu í vörninni gegn haftasinnum. En þau þegja í
Bandaríkjunum eins og hin íslenzku þegja um innflutn-
ingsbannið á smjöri, kjöti og osti, árstímabundna
grænmetisbánnið og önnur landbúnaðarhöft hér.
Við getum vel skilið haftafreistingar Bandaríkja-
manna, svo og Japana og Vestur-Evrópumanna. Einmitt
þess vegna eigum við og ráðamenn okkar að leggjast
eindregið með Reagan í fríverzlunarvörnina.
Jónas Kristjánsson
,Hvaö tekur nú við, spyrja menn?“
Hvað er
framundan í
stjórnmálunum?
Hvað er framundan í stjórn-
málunum?
Það er' vinsæl iðja um þessar
mundir að rýna í úrslit sveitarstjóm-
arkosninganna og reyna á grund-
velli þeirra að spá um framvindu
stjómmálanna næstu vikur og mán-
uði. Ef litið er á hlutfallstölur gildra
atkvæða á landinu öllu er ljóst að
mesta sveiflan í þessum kosningum
er til Alþýðuflokksins í sveitar-
stjómarkosningum. Leita verður allt
aftur til ársins 1966 um sambærilegt
fylgi Alþýðuflokksins í sveitar-
stjómarkosningum. Á hinn bóginn
hljóta úrslit þessara kosninga að
vera vonbrigði fyrir Alþýðubanda-
lagið, stærsta stjómarandstöðu-
flokkinn. Hann bætti að vísu nokkm
við sig frá sveitarstjómarkosning-
unum 1982, en fór hvergi nærri í það
fylgi sem Alþbl. fékk 1978.
Stjórnarflokkarnir
Stjómarflokkarnir báðir tapa
nokkru fylgi en þó virðist staða
Framsóknarflokksins alvarlegri.
Hann virðist kominn í lægð sem
hann nær ekki að rífa sig upp úr.
Ýmsir forystumenn Framsóknar-
flokksins hafa eftir kosningar viljað
kenna um samstarfinu við Sjálfstæð-
isflokkinn. Sú skýring er þó ekki
haldbær. Flokkurinn hefur allt frá
1978 haft líkt hlutfall í sveitarstjóm-
arkosningum. Hann hefur þó tapað
meira fylgi í kaupstöðum en annars
staðar. Það sýnir að flokkurinn hef-
ur á undanfömum árum ekki höfðað
til fólks í þéttbýli. Þröngsýn og aft-
urhaldssöm sjónarmið hafa mjög
einkennt málatilbúnað flokksins og
þeirra þingmanna hans sem mest em
áberandi á Alþingi. Framsóknar-
menn verða því fyrst og fremst að
leita skýringa fylgistapsins í sínu
innra starfi og skipulagi frekar en
að kasta sök á þetta stjómarsam-
starf. Staðbundin sjónarmið ráða þar
auðvitað mestu um.
I heild má Sjálfstæðisflokkurinn
vel una við þessi kosningaúrslit. Það
er þó ljóst að í ýmsum kjördæmum
þarf að huga að flokksstarfi og
skipulagi. Á ýmsum stöðum voru
óháðir listar, sem sjálfstæðismenn
stóðu að. Staðbundin sjónarmið ráða
þar auðvitað mestu um. Það er hins
Birgir ísleifur
Gunnarsson
alþingismaður
fyrir Sjálfstæðisflokkinn
vegar mjög mikilvægt verkefni fyrir
þingmenn flokksins og forystumenn
að sætta andstæð sjónarmið innan
flokksins þar sem þau komu fram.
Haustkosningar?
Hvað tekur nú við? spyrja menn.
Allir eru sammála um að úrslit sveit-
arstjómarkosninganna gefi ekkert
tilefni til að flýta þingkosningum.
Spumingin er hins vegar um það
hvort aðrar ástæður valdi því að
rétt sé að efna til þingkosningá í
haust. Ég hef eindregið verið þeirrar
skoðunar að stjómarflokkamir eigi
að ná samkomulagi um að efna til
alþingiskosninga í haust. Þeirri
skoðun ræður fyrst og fremst ástand-
ið á vinnumarkaðnum. Hinir merku
kjarasamningar á sl. vetri hafa
stuðlað að auknu jafhvægi f efna-
hagslífinu. Þeir samningar em lausir
um áramót. Það verður afar erfið
staða að ætla að ná samningum sem
tiyggja áframhaldandi stöðugleika
ef kosningar verða á næsta leiti. Það
er hætt við að ýmsir reyni að gera
kjarasamninga að hluta kosninga-
baráttunnar. Stór hluti Alþýðu-
bandalagsins mun t.d. vafalaust
reyna það með öllum ráðum. I kosn-
ingunum 1978 var hluta launþega-
hreyfingarinnar beitt fyrir vagn
Alþýðubandalagsins. Því skyldu þeir
ekki reyna það aftur? Það er því
mikill ábyrgðarhluti að stilla tíma-
setningum á þann veg að kjarasamn-
ingar og kosningabarátta falli
saman. Það gæti auðveldlega spillt
þeim árangri sem þegar hefur náðst
og teflt efhahagslífi þessarar þjóðar
í mikla tvísýnu.
Ákvörðun um haustkosningar
væri fráleitt að túlka á þann veg að
verið væri að hlaupast frá vandan-
um. Það er hlutverk stjómmála-
manna að sjá vandamálin fram í
tímann og haga störfum sínum
þannig að sem best lausn finnist.
Eitt af þeim ráðum, sem íslensk lög-
gjöf leggur í vald stjómarflokka
(forsætisráðherra), er að tímasetja
kosningar með þingrofi. Mjög mörg
rök hníga að því að kosningar i
apríl-júní skapi sérstakan vanda,
sem haustkosningar geri ekki.
Auðvitað veit enginn fyrirfram um
kosningaúrslit og því síður hvaða
ríkisstjóm muni taka við, en ný rík-
isstjóm, sem mynduð yrði fyrir
áramót, væri í mun betri stöðu til
að takast á við vandann í samninga-
málum við launþegahreyfinguna og
efhahagsmálin í heild heldur en rík-
isstjóm sem aðeins ætti örfáa
mánuði eftir. Stjómarflokkamir
eiga því að ræða það í mikilli alvöm
næstu vikur, hvort það sé ekki þjóð-
inni fyrir bestu að þeir nái sam-
komulagi um haustkosningar.
Birgir ísl. Gunnarsson
„Allir eru sammála um að úrslit sveitar-
stjórnarkosninganna gefi ekkert tilefni til
að flýta þingkosningum.“