Dagblaðið Vísir - DV - 22.10.1986, Blaðsíða 15

MIÐVIKUDAGUR 22. OKTÓBER 1986.
15
Fjárlagafrumvaipið og framtíðin
Fjárlagafmmvarpið hefur litið
dagsins ljós og prófkjörin dynja yfir
landslýðinn. Æðstu embættismenn
ásamt dómurum og alþingismönnum
fá ríflegar launahækkanir langt
umfram almenna launþega sem nú
eiga að láta sér nægja 2% á meðan
hinir fá allt að 19%. Launabilið held-
ur áfram að breikka og þannig er í
einu og öllu fylgt stefnu núverandi
ríkisstjómarflokka, að auka misrétti
þegnanna.
Þannig lítur það út sem fyrir augu
ber þessa dagana. Hafir þú verið við-
riðinn gjaldþrota fyrirtæki sem
liggur undir grun um vafasaman
rekstur eða ríkisbanka sem búið er
að gera gjaldþrota þá færðu premíu
i prófkjöri. Hafir þú veitt fyrirtæki
vilyrði um aðstoð með því að reisa
vínbúð við hlið þess þá strikar þú
yfir öll fyrirheit ef samvinnumenn
taka við þessum rekstri. Fyrri eig-
endur voru tveir einstaklingar en
þeir seinni þúsundir samvinnu-
manna. Þú hefur völdin og veist að
það má ekki styðja samvinnuverslun
í höfúðborginni. Það er ljótt. Ósköp
hlýtur að vera gaman að láta Fram-
sóknarflokkinn kyngja slíku. En
hann er líka með tilburði í þéttbýl-
inu. Slíkt er ósvífni. Jafnvel Denni,
sem hefúr verið manna fúsastur til
að framkvæma stefnu Sjálfstæðis-
flokksins, er að flytja sig í nálægð
borgarinnar. Það er sagt að þetta sé
úrslitatilraun til að gera flokkinn
að þéttbýlisflokki áður en lands-
byggðin fer i eyði. Það er öllum ljóst
að það er stefiia ríkisstjómarinnar.
Það á að leggja niður alla fiskverkun
KjaUarinn
Kári Arnórsson
skólastjóri
og flytja allt út í gámum. Það er
atvinnuleysi í Bretlandi. Því ekki
að hjálpa mönnum þar? Flóttinn af
landsbyggðinni er svipaður nú og
hann var í lok viðreisnar. Efnahafs-
lögmálin þá sögðu að það væri bara
tap að halda landinu öllu í byggð.
Þau segja það ennþá. Þess vegna
vill ríkisstjómin að útgerðarmenn
hafi allan kvótann og geti þá bara
landað fyrir sunnan. Ríkisstjómin
vill ekki binda kvótann við fiskverk-
unarstöðvamar eða fiskiplássin. Það
er miðstýring og miðstýring er vont
orð í dag. Það á að færa völdin til
fólksins en fólkið á ekki að ráða.
Einfaldasta leiðin
Einfaldasta leiðin til að ráða við
fólkið og stýra því hvert það fer er
stjómun launamála. Þannig á að
leggja niður skólana með því að
halda niðri launum kennaranna. Um
laun þeirra gilda allt önnur lögmál
en laun dómara. Laun kennara geta
sporðreist verðbólguna séu þau
hækkuð en slíkt gera ekki laun dóm-
ara eða þingmanna. Þetta segir
Kjaradómur. Enda leyfist honum að
hafa slíka skoðun. Þetta er skoðun
sem ríkisstjómin vill að Kjaradómur
hafi. Kennarar em hluti af almenn-
um opinberum starfsmönnum og þar
sem stjómin vill ekki að ríkið sé að
vasast í neinum rekstri þá leiðir af
sjálfu sér að laun þessara starfs-
manna verða ekki hækkuð. Einka-
fyrirtæki eða bæjarfélögin geta séð
um þetta. Svona er þetta einnig með
sjúkrahúsin. Fjárlagafrumvarpið er
þegar búið að afgreiða dagvistar-
stofnanimar. Næst koma dvalar-
heimili aldraðra. Síðan koma
sjúkrahúsin og svo skólamir. Þetta
er stefna Sjálfstæðisflokksins í hnot-
skum og þeim er einkar Ijúft að
horfa upp á Framsóknarflokkinn
.framkvæma þessa stefnu. Þess vegna
vill nú Framsóknarforystan tryggja
sér fylgi í jjéttbýlinu áður en þetta
er allt komið i framkvæmd þvi ekki
er líklegt að einkaframtakið hafi
áhuga fyrir rekstri fyrmefhdra
stofnana úti um land. Getur nokkur
láð Steingrími þó hann vilji þá vera
kominn suður?
Nýtt hanagal
Nú er að sjá hvemig verkalýðs-
forystan og A-flokkamir bregðast
við þessum boðskap. Það má ekki
hækka kaup þeirra með lágu launin
því þá fer verðbólgan úr skorðum.
Það er lögmál sem verkalýðsforyst-
an þekkir að láglaunafólkið, einkum
það sem fæst við framleiðslu, er það
sem spennir verðbólguna upp með
ósvífnum kröfúm sínum. Þeir em
þama sammála Kjaradómi og ríkis-
stjóminni. Þeir vita nefnilega dálítið
í hagfræði. En fyrst ekki er hægt að
hækka kaupið þá er heldur ekki
hægt að draga úr yfirvinnunni. Þá
færi allt í steik. Þjóðarsáttin um
þrælahaldið verður því að halda
áfram enn um sinn. Nú hefúr það
líka verið ákveðið að útgerðarmenn
og sjómenn eigi ekki að græða svona
mikið á lækkuðu olíuverði, þó út-
gerðarmenn séu nú æði fúlir yfir
því. Enda fá þeir mesta hagnaðinn.
Einhverjum hafði dottið í hug að
fiskverkimarfólkið i landi fengi eitt-
hvað af ágóðanum til sín. Útgerðar-
menn hefðu að vísu aldrei samþykkt
það heldur. Nei, umframgróðinn á
að fara til ríkisins svo hægt sé að
hækka kaup þingmanna, dómara og
æðstu embættismanna. Steingrímur
hefur líka nýlega sagt að leggja verði
höfuðáherslu á hækkun launa hinna
lægst launuðu. Nú vitum við hverjir
þeir em. En er ekki hægt að brevta
þessu ef A-flokkamir ná saman?
Geta ekki fleiri verslað upp á þing-
sæti en BJ-ingamir? Guðmundur er
kominn austur, Stefán fer í þriðja
sætið í Reykjavík og Kolbrún í ann-
að sæti í Norðurlandi eystra. Svona
á fólk að vinna. Ekkert kjaftæði um
skoðun eða prinsip. Með sama
áframhaldi og sömu heiðríkjunni
hljóta A-flokkamir að geta samið.
Þannig bjargar Jón Baldvin þessari
þjóð sem er að gliðna. Þjóðin mun
vakna við nýtt hanagal hvar sem
sólin verður.
Kári Amórsson
„Laun kennara geta sporðreist verðbólg-
una séu þau hækkuð en slíkt gera ekki
laun dómara eða þingmanna. Þetta segir
Kjaradómur. Enda leyfist honum að hafa
slíka skoðun.“
Byggðastefna með
öfugum formerkjum
„Höfuðbreytingin verði sú að það fé, sem nú er lagt i útflutningsbætur,
útsölur og auglýsingar, verði látið ganga beint til að styrkja bændur til að
vega á móti minni framleiðslu."
Kaup Framleiðnisjóðs á framleiðslu-
rétti einstakra býla, sem nú er í
gangi, mun verka eins og skipulegt
átak til að leggja í eyði einstök býli
og heilar sveitir sem höllum fæti
stánda efnahagslega af einhveijum
ástæðum.
Með öðrum aðferðum, sem ekkert
væru kostnaðarsamari, væri hægt
að halda sveitunum í byggð meðan
sveitafólkið væri að aðlaga tekjuöfl-
unarleiðir sínar breyttum aðstæðum.
Málefni landbúnaðarins í hnút
Máleftii landbúnaðarins eru nú í
hörðum hnút. Ástæðan er sú að ekki
hefur verið brugðist rétt við breytt-
um aðstæðum.
Vandinn hefur skapast af þvi að
tvö höfuðmarkið bændastéttarinnar
virðast stefna í gagnstæðar áttir. En
það er annars vegar að búa sem
flestu fólki starfsaðstöðu í sveitunum
og hins vegar að það fólk sem þar
býr hafi svipaðar tekjur og aðrir
þegnar þjóðfélagsins.
Þegar þrengjast tók um markað
fyrir landbúnaðarvörur erlendis
jafnframt því sem innlendi markað-
urinn dróst saman fóru fyrrnefnd
markmið reglulega að rekast á. I
stað þess að finna leiðir sem fóru
saman með báðum markmiðunum
hefur verið togast á um hvort þeirra
ætti að víkja. Meira hefúr þó borið
á aðgerðum sem hafa aukið fram-
leiðslu hefðbundinna búgreina og
aukið vandann.
Nú virðist komið að uppgjöri þess-
arar togstreitu. Þeir hafa orðið ofan
á sem vilja kasta fyrir róða þeirri
hugsjón að halda sem flestum bú-
jörðum og sveitum í byggð og vilja
einbeita sér að því að fækka bænd-
um, í þeirri trú að það bæti afkomu-
möguleika þeirra sem eftir sitja.
Birting þeirrar stefnu kemur fram
í kaup- og leigutilboðum Framleiðni-
sjóðs í fullvirðisrétt bújarða þar sem
raunverulega er verið að borga verð-
laun fyrir hverja jörð sem lögð er í
eyði. Þar er ekki gert ráð fyrir neinu
KjáQaiirm
Páll Sigbjörnsson
ráðunautur
skipulagi, hvorki gagnvart landnýt-
ingu eða öðru, svo að alveg er
ófyrirséð til hvers konar röskunar
þetta leiðir.
Ef önnur leið hefði Verið valin og
reynt hefði verið í alvöru að draga
saman framleiðslu á mjólk og kinda-
kjöti, og jafnframt verið veittur
verulegur stuðningur við uppbygg-
ingu annarra búgreina, hefði vel
mátt vinna sig út úr vandanum. Sú
leið hafði raunar verið valin og er í
framkvæmd, þó nú sé verið að
smeygja sér fram hjá henni með bylt-
ingarkenndum aðgerðum. Vissulega
væri hægt að ná settum takmörkum
enn, ef menn sýna þolinmæði, en það
verður mun dýrara fyrir þjóðfélagið
vegna þess hvað seint var hafist
handa.
Annars konar
styrkjakerfi
Hér skal sett ffarn hugmynd um
nokkuð breytta skipan framleiðslu-
takmarkana og stuðning við bændur
í sambandi við þær frá þvi kerfi sem
nú er lögbundið. Það kerfi hefur
þann kost að vera ódýrara í ffam-
kvæmd en það sem nú er í gildi og
stuðlar mun betur að jafhvægi
byggðarinnar. Þar er ekki gert ráð
fyrir leigu eða sölu ffamleiðsluréttar.
í fyrsta lagi er lagt til að fram-
leiðslan verði alfarið miðuð við
innanlandsmarkað. Framleiðslutak-
markanir verði settar á eftir sömu
eða svipuðum reglum og nú gilda
og lagfæringar vegna ýmiss konar
afbrigðilegra aðstæðna gætu líka
verið í stórum dráttum þær sömu.
Höfuðbreytingin verði sú að það fé,
sem nú er lagt í útflutningsbætur,
útsölur og auglýsingar, verði látið
ganga beint til að styrkja bændur
til að vega á móti minni ffamleiðslu.
Ef framleiðslan þyrfti t.d. að
minnka imi 15% fengi hver bóndi
að framleiða sem svaraði 85% af því
sem hann ffamleiddi á viðmiðunar-
árunum og fengi þá framleiðslu
greidda fullu verði en 15% sem á
vantaði fengi hann greidd beint sem
styrk.
Þörf myndi vera á að hagræða full-
virðisrétti eitthvað eins og nú er
gert til að sníða af mestu vankant-
ana, sem kæmu ffam. Mun auðveld-
ara verður þó að koma á nauðsyn-
legum lagfæringum undir því kerfi
sem hér er lagt til að tekið verði upp
en því sem nú gildir, t.d. að koma
til móts við þarfir nýliða í búskap
sem búnir eru að leggja í miklar fjár-
festingar.
Ef reiknað er með því að ffam-
leiðsluskerðing á mjólk og kinda-
kjöti þurfi að verða 15% frá
viðmiðunarárunum næmi sú tekju-
skerðing, sem bæta þyrfti bændum
upp, nálægt því sem svaraði 600 fjöl-
skyldulaunum, sem ekki sýnist
ffáleitt að áætla 300 millj. kr. Það
er vissulega talsvert fé en nemur þó
ekki nema broti af útflutningsupp-
bótum síðustu ára.
Þetta styrkjakerfi er ekki hugsað
sem framtíðarlausn heldur ber að
líta á það sem aðgerð til að koma í
veg fyrir byggðaröskun.
Jafnffamt þessum stuðningi þarf
að veita fjármagn til að byggja upp
nýjar atvinnugreinar i sveitunum.
Þær nýju búgreinar, sem bændur
hafa verið að reyna síðustu árin,
gætu auðveldlega gefið 1-2000
bændafiölskyldum framfærslutekj-
ur. Hér skulu nefndar 3 greinar:
Loðdýrarækt hefur þegar náð hér
fótfestu. Hún getur auðveldlega á
nokkn.mr ánmi í viðbót bætt upp það
sem draga þarf saman í mjólkur- og
kindakjötsffamleiðslu.
Ferðamannaþjónusta hlýtur að
vera mjög vaxandi atvinnugrein á
næstu árum. Hún er mjög ný og er
nú að vinna sér sess.
Skógrækt. Trjáviður er eitt af því
fáa sem engin hætta er á að offram-
leiðsla verði á þar eð skógar jarðar
fara minnkandi með hverju ári
vegna ofnýtingar.
Reynsla er fengin fyrir því að tré
vaxa hér í flestum sveitum ef réttar
tegundir og afbrigði eru valin.
Ekki þarf annað en að koma plönt-
unum niður í jörðina og verja þær
síðan fyrir utanaðkomandi eyðing-
aröflum, þá vaxa þær og skapa
verðmæti.
Þegar sauðfé fækkar í landinu
verða stór landsvæði lítið nýtt og
raunar eru stór svæði viða um land
lítils virði til alls annars en skóg-
ræktar. Það á við um allt bratt og
grýtt land.
Það væri því afskaplega gagnlegt
að gróðursetja trjáplöntur í slíkt
land og það væri mjög skemmtilegt
að virkja bændafólkið, sem þarf nú
að draga saman búskap sinn, til
þessara starfa.
Framsóknaríhaldið
framkvæmir stefnu
Alþýðuflokksins
Eg sem þetta skrifa var fyrir fáum
dögum á fundi með framkvæmdaað-
ilum ffamleiðsluréttarkaupa Fram-
leiðnisjóðs ásamt með fúlltrúum frá
flestum búnaðarsamböndum lands-
ins.
Vandamálum í sölu landbúnaðar-
afurða var þar lýst og kostnaði
þjóðfélagsins vegna útflutningsupp-
bóta og annars kostnaðar við þessar
miklu birgðir sem alltaf eru að hlað-
ast upp.
Mér brá að heyra hvað sammála
menn voru, bæði utan og innan
landbúnaðarins, um leiðir, það er að
eina úrlausnin sé að fækka bændum
stórlega og að óhjákvæmilegt væri
að býli með lakari búskaparaðstöðu,
sér í lagi illa uppbyggð, og afskekkt-
ari sveitir í heild verði lagðar í eyði.
I mínum huga er framtíð okkar
sem þjóðar undir því komin að við
byggjum landið allt, þar sem til þess
eru landkostir.
Mér eru það mikil vonbrigði ef
bændur og forystulið þeirra afneita
þessu og ganga byggðaeyðingunni á
hönd.
Annað sem ágætir fundarmenn á
fyrmefhdum fundi vöktu undnmi
mína með var þegar nokkrir af þeim
lýstu því yfir að nú væri réttur tími
til stórtækrabreytinga á landbúnað-
arstefhunni, meðan svo vinveitt
ríkisstjóm sæti við völd. Eg hefi
nefnilega aldrei fundið landbúnað-
inn í öðrum eins þrengingum og í
tíð þessarar ríkisstjómar. Þar sýnist
mér að framsóknaríhaldið í landinu
hafi tekið að sér að ffamkvæma
stefnu Alþýðuflokksins í landbúnað-
armálum, en hún hefur ffam til þessa
verið höfð sem eins konar grýla á
bændur þegar þeir hafa verið með
eitthvert múður.
Páll Sigbjörnsson