Dagblaðið Vísir - DV - 28.03.1987, Qupperneq 10

10
LAUGARDAGUR 28. MARS 1987.
Frjálst.óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglysingastjórar: PÁLL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: HILMIR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 500 kr.
Verð í lausasölu virka daga 50 kr. - Helgarblað 60 kr.
Auglýsa ósjálfstæði sitt
Á götum New York sjást konur ganga með leðurtösk-
ur, sem þær hafa keypt á 1.000 dali í tízkuverzlun. Á
leðurtöskunum stendur stórum stöfum: Gucci. Það er
nafn eins af mörgum sjónhverfingamönnum sem taka
prósentur fyrir að leigja nafn sitt á tízkuvarning.
Með því að ganga um stéttar New York með stóra
auglýsingu fyrir Gucci eru konur þessar að kynna fyrir
öðrum, að þær tolli í fyrsta lagi í tízkunni og að þær
hafi í öðru lagi ráð á að kaupa 100 dala tösku á 1.000
dali. Og Gucci hlær í hvert skipti, sem taska er seld.
Við sjáum sama mynztrið í smærri stíl hér á landi.
Gallabuxur eru áberandi merktar Levi’s og hálsbindi
merkt Lanvin, svo að dæmi séu nefnd. Þetta er ekkert
einkamál kvenna, því að karlmenn ganga ekki síður í
auglýsingum, sem eru merktar sjónhverfingamönnum.
Tízka, sem er svo ljót, að skipt er um hana tvisvar á
ári, er ekki heldur lengur neitt einkamál Vesturlanda.
Tízkukóngar, sem gamna sér við að láta fólk borga
stórfé fyrir að ganga um með auglýsingar sínar á al-
mannafæri, eru ekki heldur neitt einkamál Vesturlanda.
Fyrr í þessum mánuði kom út í Moskvu fyrsta tölu-
blað tízkublaðsins Burda á rússnesku. Þar geta félagar
skoðað auglýsingar frá Cartier, Chanel og Calvin Klein,
svo að dæmi séu nefnd. Blaðinu var hleypt af stokkun-
um að viðstaddri Raisu Gorbatsjov Reykjavíkurfara.
Sovétmenn geta því farið að herma eftir Vestur-
landabúum í að borga stórfé fyrir að fá að klæða sig
eftir tilskipunum tvisvar á ári. Slíkt ósjálfstæði ætti
raunar að falla vel í kramið á Volgubökkum, því að þar
þykir sporganga heppileg leið til pólitísks frama.
Eftirhermustefna tízkuiðnaðarins hefur einnig haldið
innreið sína í Kínaveldi. Þar er hægt að kaupa Cardin-
föt til þess að nota í heimsóknum í Maxims veitingahús,
sem stofnað hefur verið í Peking. Kínverjar þurfa eins
og Rússar að auglýsa, að þeir tolli í tízkunni.
Cardin er gott dæmi um þessa atvinnugrein. Sá, sem
vill selja vöru, biður Cardin um að lána sér nafnið gegn
ákveðnu prósentugjaldi af hveri sölu. Þannig hefur
Cardin gert um 840 samninga um notkun á nafni sínu
á fatnað, glingur, kaffikönnur, skyndisúpur og sardínur.
Tízkukóngarnir mynda um sig hirð sporgöngufólks,
sem lifir og hrærist í vörum og þjónustu, sem ber töfra-
nafn viðkomandi tízkukóngs. Ósjálfstæða sporgöngu-
fólkið er hentug hirð, af því að það er reiðubúið að
borga tífalt verð fyrir að fá að þjóna kóngi.
Eitt hið broslegasta við þetta er, að fólkið, sem lætur
skipa sér að skipta um tízku tvisvar á ári, ímyndar sér,
að það sjálft sé eins konar forustufólk, af því að það
tollir í tízkunni. Það sér ekki, að það er fyrst og fremst
að auglýsa ósjálfstæði sitt, sporgönguna, eftirhermuna.
íslendingar eru orðnir svo gegnsýrðir þessum þræl-
dómi, að inn um bréfarifur fólks eru farnir að berast
kosningabæklingar, sem líkjast fremur tízkubæklingum
en áróðursbæklingum. Þar eru sýndar litmyndir af fram-
bjóðendum í pússi, sem fylgir kröfum tízkunnar.
Senn fáum við hinn fullkomna frambjóðanda, sem
klæðist skyrtu, merktri Dior; bindi, merktu Saint Laur-
ent; jakka, merktum Boss; berandi stresstösku, sem á
stendur Gucci, stórum stöfum, svo að greinilega sjáist
úr fjarlægð, að frambjóðandinn sé steyptur í mótið.
í rauninni þarf mikið ósjálfstæði til að skipta tvisvar
á ári um útlit, sem er svo ljótt, að skipta þarf um það
tvisvar á ári, þegar endurnýja þarf tízkuvörubirgðirnar.
Jónas Kristjánsson

Þjóðin er ekki sammála stjórnmálamönnunum sinum
Skilaboð
frá fólkinu
Þjóðin vill að ísland eigi aðild að
samstarfi um kjamorkuvopnalaus
Norðurlönd. Niðurstaða skoðana-
könnunar Félagsvísindastofhunar
Háskólans nú nýlega gefur berlega
til kynna að þorri fólks sé fylgjandi
eða í það minnsta hlynntur þessu
samstarfi. Þetta er merkileg niður-
staða íyrir margra hluta sakir.
Þjóðin vill - þingið á móti
I fyrsta lagi stangast hún á við
steíhu núverandi ríkisstjómar í
þessu máli. í öðm lagi gengur hún
í berhögg við afskipti þingmanna
Alþýðuflokksins og umfjöllun. 1
þriðja lagi er þessi skoðun gjörsam-
lega í blóra við þá innrætingu sem
fólk hefur orðið fyrir í fjölmiðlum, í
það minnsta útbreiddustu blöðun-
um, um þessi mál.
Það er bert af þessari könnun að
fólki hugnast sá möguleiki að lýsa
Norðurlönd kjamorkulaust svæði,
neita þannig að taka þátt í hrá-
skinnaleik stórveldanna og skækla-
togi þeirra um yfirráð heimsins. Það
er í hæsta máta eðlilegt að við leitum
samstarfs við hin Norðurlöndin í
öryggis- og vamarmálum. Og það er
vitaskuld stórt skref í fríðarátt að
þessar frændþjóðir leiti leiða til þess
að bægja þessari ógnvænlegu vá frá
djTum sínum og finni ráð til þess
að koma í veg fyrir að farið sé með
kjamorkuvopn um yfirráðasvæði
þessara landa.
Okkur fslendingum veitir sannar-
lega ekki af aðstoð í þessum efhum.
Við höfum aldrei fengið óyggjandi
vissu fyrir því að hér séu ekki geymd
kjamorkuvopn. Það er „prinsip" hjá
bandaríska hemum að gefa aldrei
uppi hvar þessi vopn em í förum.
Þegar ótti vaknar og grunsemdir um
að bandaríski herinn geymi kjam-
orkuvopn eða visti þau í fartygjum
sem fara um íslenska lögsögu koma
ráðherrar utanríkis- og vamarmála
ævinlega fram fyrir þjóðina og full-
vissa hana um að hér sé ekki farið
með slík vopn. Og þó svo að almenn-
ingur vilji gjaman trúa sínum
ráðherrum þá hefur hann enga
tryggingu fyrir því að þeir fái réttar
upplýsingar. Menn em ekki að víla
fyrir sér smámuni í Pentagon.
Einhliða ísland
Hvað sem því líður er það yfirlýst
talfæri
Jón Hjartarson
stefna íslenskra stjómvalda, allra
stjómmálaflokka og sjálfsagt vilji
þjóðarinnar, að hér skuli ekki vera
kjamorkuvopn. Þetta em einhliða
yfirlýsingar og ganga sjálfsagt ekki
þar ef ósköpin dyndu nú yfir. Okkur
er eigi að síður huggun í því að hrópa
þennan vilja okkar. Það bregður
hins vegar svo undarlega við þegar
sú hugmynd kemur fram að Norður-
löndin lýsi sig öll sem eitt frí' af
þessum vítistólum að þá vill meiri-
hluti kjörinna fulltrúa þjóðarinnar
ekki vera með. Menn fara að segja
að slíkar einhliða yfirlýsingar séu
bara út í loftið. Þetta sé vondur
skandinavismi.
Frelsi vort í Westri
Málflutningur ýmissa stjómar-
herra og þingmanna í þessu máli
hefur verið býsna digurbarkalegur.
Þar hefur mátt greina óm af þeim
nöldurkór sem einatt er að agnúast
út í skandinaviska, einkum þó
sænska, menningu og áhrif hennar
hér. Þetta Svíahatur, sem svo hefur
stundum verið kallað, er sjálfsagt
sprottið af hvom tveggja, minni-
máttarkennd og stráksskap, líklega
vegna þess að þessar frændþjóðir
okkar hafa í seinni tíð verið boðnar
og búnar til þess að greiða götu
okkar, í það minnsta hvað menntun
varðar og alla upplýsingu. Slíkt
svartagallsraus er auðvitað ekki
sæmandi íslenskum ráðamönnum.
Enda býr sjálfsagt annað undir.
Það læðist að manni sá illi grunur
að hér sé enn einu sinni á ferðinni
þjónkun við hagsmuni vina vorra í
Westri. Þeir hagsmunir virðast löng-
um hafa ráðið mestu um íslenska
utanríkisstefnu. Fólk hefur náttúr-
lega ekki ævinlega verið spurt um
afstöðu, í skoðanakönnun né á ann-
an hátt, þegar forsvarsmenn þess
hafa gerst taglhnýtingar banda-
rískra drottnunarhagsmuna á al-
þjóðavettvangi. Menn hafa oftar en
ekki yppt öxlum og spurt: Er þetta
okkar mál?
Bláeygar varnir
Kosningar til Alþingis hafa lítið
sem ekki snúist um utanríkis- eða
öryggismál í stuttri sögu lýðveldis-
ins. Skoðanakannanir eiga ekki
langa sögu hér. Það er vissulega
aðferð til þess að kanna vilja fólks
þótt valt sé að treysta. Vissulega er
sorglegt til þess að vita að hugur
þjóðarinnar var ekki kannaður við
afdrifaríkustu ákvarðanir sem tekn-
ar hafa verið í sögu lýðveldisins, sem
sé að kveðja bandaríska herinn til
vopna - okkur til vamar.
Auðvitað em einhliða yfirlýsingar
um vopnaburð lítil vöm. Mætti það
þó sjálfsagt hvað helst verða okkur
til halds og trausts að eiga vís holl-
ráð granna okkar og frænda sem
hafa langtum meiri reynslu af hem-
aði en við. Það ætti í það minnsta
að duga okkur betur heldur en senda
bláeyga ráðherra á fund varðliðsins,
sem situr okkur, til þess að spyrja
það hvort það sé nokkuð að grafa
ljótt í garðinum okkar.
Þótt skoðanakannanir séu ekki
einhlitar og sjálfsagt sé að treysta
þeim varlega þá hefur þessi um-
rædda könnun eigi að síður gefið svo
sterkar vísbendingar að jafiivel ut-
anríkisráðherra okkar, sem löngum
hefur verið í hemaði austur í Úral-
fjöllum, virðist vera að snúa til síns
heima, guði sé lof, eða hvað, Matthí-
as?