Dagblaðið Vísir - DV - 07.05.1987, Blaðsíða 14

14
FIMMTUDAGUR 7. MAÍ 1987.
Frjálst,óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEÍNN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÚNSSON
Fréttastjóri: JÖNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: HILMIR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 550 kr.
Verð í lausasölu virka daga 55 kr. - Helgarblað 65 kr.
Staða Sjálfstæðisf/okksins
Úrslit kosninganna voru mikið áfall fyrir Sjálfstæðis-
flokkinn. Menn höfðu reyndar gert ráð fyrir nokkru
fylgistapi eftir að ljóst varð um flokksstofnun Alberts
Guðmundssonar, en almennt ríkti þar nokkur bjart-
sýni, allt fram á síðustu stundu, um að Sjálfstæðis-
flokkurinn mundi vinna góðan varnarsigur. Þessi von
mun meðal annars hafa byggst á miklum áhuga og vinnu
þeirra sem tóku þátt í kosningastarfinu og frásögnum
frambjóðenda flokksins um að þeir yrðu hvergi varir
við andstöðu eða flótta fyrri kjósenda frá flokknum.
Raunin varð önnur. Fylgi Sjálfstæðisflokksins hrökk
niður í tæp tuttugu og átta prósent og tapið varð stærra
en nokkurn óraði fyrir. Borgaraflokkurinn felldi þing-
menn flokksins unnvörpum og jafnvel í þeim kjördæm-
um þar sem Borgaraflokkurinn átti lítið sem ekkert
fylgi var sömu sögu að segja. Draga verður þá ályktun
að Sjálfstæðisflokkurinn hafi einungis fengið sitt dygg-
asta stuðningsfólk til kjörfylgis en ekki eitt atkvæði
umfram það. Óákveðnir kjósendur, lausafylgið, sá hluti
atkvæðanna sem kosningabaráttan snýst um, skilaði
sér alls ekkert til Sjálfstæðisflokksins.
Tapið verður því ekki einvörðungu skrifað á framboð
Borgaraflokksins. Orsakanna er að leita þar, en einnig
og ekki síður annars staðar. Þessi niðurstaða er því
alvarlegri þar sem Sjálfstæðisflokkurinn hafði allgóða,
reyndar mjög góða, málefnastöðu þegar gengið var til
kosninga. Margt hefur áunnist til frjálsræðis í atvinnu-
og efnahagsmálum á síðasta kjörtímabili, velmegun
hefur aukist, verðbólgan var komin á viðráðanlegt stig
og þess sjást merki víðs vegar í þjóðfélaginu að fram-
farir, áræði og velgengni voru ávextir farsællar stjórn-
arstefnu. Síðast en ekki síst fer það ekki milli mála að
unga kynslóðin hefur hafnað sósíalisma og vinstri
stefnu í hefðbundnum skilningi og frjálsræði hvers kon-
ar er krafa nútímans. Sjálfstæðisflokkurinn og sjálf-
stæðisstefnan á að þrífast sem aldrei fyrr í slíku
andrúmslofti.
Þetta gekk þó ekki eftir og það hlýtur að vera stóra
spurningin, sem sjálfstæðismenn spyrja sig og aðra
þessa dagana, hvað veldur, hverju er um að kenna. Um
leið og svara er leitað er verið að leggja drög að því
augljósa markmiði að Sjálfstæðisflokkurinn endur-
heimti fyrri stöðu sína, nái kjósendum sínum aftur.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur hingað til höfðað til lang-
stærsta hluta þjóðarinnar og hann hlýtur að geta gert
það áfram, ef rétt er á haldið.
Sú sérkennilega staða hefur komið upp eftir kosning-
arnar, þrátt fyrir útreiðina sem flokkurinn fékk, að
myndun starfhæfrar ríkisstjórnar er nánast útilokuð
án aðildar Sjálfstæðisflokksins. Flokkurinn hefur lykil-
stöðu að þessu leyti og gefur honum tækifæri til að spá
í ýmis spil í því flókna tómarúmi sem nú hefur mynd-
ast. Þetta gengur auðvitað þvert á úrslit kosninganna
og er þversögn. Sjálfstæðisflokkurinn hefur aðstöðu en
ekki umboð til að setja sig á háan hest í komandi stjórn-
armyndunarviðræðum. Hann á þess vegna að fara með
löndum.
Verkefni flokksforystunnar er að endurreisa flokkinn
en ekki persónur sem hafa farið illa út úr þessum kosn-
ingum. Sjálfstæðisflokkurinn verður að halda þannig á
málum að flokkurinn styrki stöðu sína meðal kjósenda
í krafti þeirrar stefnu sem hann fylgir. Að öðrum kosti
getur áminningin, sem Sjálfstæðisflokkurinn fékk i
þessum kosningnum, orðið að dauðadómi í þeim næstu.
Ellert B. Schram
„Þá er alveg Ijóst að ein öflug björgunarþyrla og sérhannaður björgunarbátur í hverjum landshluta er for-
senda fyrir því að takist að veita ferðamönnum (og sæfarendum) öryggi. Slíkar fjárfestingar eru fljótar að
borga sig.“
Orvggi
ferðamanna
Við hverja leit að ferðamönnum á
hálendinu vaknar umræða um ör-
yggis- og björgunarmál sem snúa að
útivistarfólki og ferðamönnum.
Flestir hafa sem betur fer fátt að
athuga við ferðalög um hálendið,
hvort sem er að vetri til eða á sumri.
Umræðan snýst fremur um hve erf-
itt reynist að koma á nýjungum í
öryggismálum og um það hvemig
að leit að mönnum er staðið.
Fleiri ferðalög—fleiri vafamál
Það kemur óhjákvæmilega fyrir
að leit er gerð að fólki að óþörfu.
Stundum kemur þar til að ferðalang-
ar halda ekki áætlun án þess að
nokkuð bjáti á. I slíkum tilvikum er
öll aðstoð óþörf en það kemur oft
ekki í ljós fýrr en menn „finnast".
Stundum eru menn veðurtepptir og
þá hefur komið fyrir að leit er hafin
á umdeilanlegum tíma, þ.e.a.s.
mönnum er ekki gefinn neinn sann-
gjam tími til þess að ná til byggða.
Og í einhverjum tilvikum er byrjað
að leita að fólki vegna misskilnings
eins og nú rétt fyrir páska.
Auðvitað fylgir mikil ábyrgð því
að fresta leit eða koma ekki til að-
stoðar leiki gmnur á að eitthvað sé
að hjá ferðamönnum. En hitt er jafh-
ljóst að óþörf leit er dýr aðgerð og
það er fólki áhyggjuefhi ef það veit
að minnstu frávik geta valdið fjaðra-
foki; að slepptu öllu umstanginu sem
verður ef til leitar kemur án tilefnis.
Þessar vangaveltur minna á að þeg-
ar allt kemur til alls hljóta tilefhis-
lausar aðgerðir stundum að koma
til. Ferðafólk, jafiit sem björgunar-
sveitir, verður að sætta sig við það.
En hvað sem vangaveltunum líður
em meginatriði málsins önnur en
ofangreindar undantekningar. Þau
em þessi: Aukin umferð um hálendið
og meiri útivist kallar á að fóljc geti
haft samband við menn í byggð. Og
leitar- og björgunaraðgerðum mun
fjölga.
Tilkynningarskylda -fjarsam-
band
Ég hef verið talsmaður eins konar
tilkynningarskyldu í sumum hálend-
isferðalögum: Að menn láti vita um
brottfór, leit og komutíma. Nú hefur
hún verið tekin upp, ekki sem skylda
heldur sem „þjónustutilboð".
Reynslan segir okkur að of fáir noti
sér þjónustuna og þeim fjölgar lítið.
Útlendingar tilkynna yfirleitt ekki
um ferðir en þeir ættu manna helst
að gera það sökum lítillar reynslu í
sérstæðu ferðalandi.
Að sjálfsögðu þyrfti ekki að til-
kynna allar ferðir. Það nægði að búa
KjaHaririn
Ari Trausti
Guðmundsson
jarðfræðingur, kennari
Menntaskólanum við Sund
til lista yfir tilkynningarskyldar
ferðir og leiðir sem ástæða er til
þess að fylgst verði með. Ég nefni
til dæmis Homstrandaferðir, göngu-
ferðir um Lónsöræfi, langar skfða-
göngu- og gönguferðir um hálendið,
langar jöklaferðir, erfiðar klifurferð-
ir, akstur um erfiðustu hálendisslóð-
imar og jöklana, bátsferðir á
illfæmstu ánum o.s.frv. Fjöldi hóp-
ferða er vitanlega undanþeginn
tilkynningu því þar er vitneskja um
ferðir sjálfgefin.
Annað atriði varðar sæluhúsin.
Nú em 40-60 sæluhús og fjallaskálar
í landinu. I flestum húsanna em
ekki talstöðvar; fáein hafa síma og
í nokkrum em húsverðir með tal-
stöðvar yfir blásumarið. Á þessu
hlýtur að verða breyting. Ein leið
er sú að setja upp einátta sendistöðv-
ar sem duga til tilkynninga eða
hjálparbeiðna en útiloka samræður.
Önnur leið er að hanna hljóðmerkja-
stöðvar líkt og neyðarsenda flugvéla.
Með þeim má bæði kalla að hjálp
og tilkynna að allt sé í lagi. Kostn-
aði af uppsetningu og rekstri stöðv-
anna má skipta milli eigenda
húsanna, notenda og ríkisvaldsins.
Yfirleitt taka ferðahópar, sem ekki
nota ökutæki, sjaldan með sér tal-
stöðvar. Ástæður em margar: treg
leyfisveiting, hár kostnaður, skamm-
drægni stöðvanna (flestra tegunda)
og þyngd tækjanna. Á þessu finnst
ef til vill lausn. Hún felst í því að
nota mjög litlar, ódýrar og einfaldar
stöðvar sem ná sambandi frá jörðu
við flugvélar er fljúga í nágrenninu.
Eins og málum er nú háttað þyrfti
að breyta reglum um fjarskipti við
flugvélar og tryggja að eingöngu
væri um neyðamot að ræða. í Bret-
landi getur hver sem er (að uppfyllt-
um nokkrum skilyrðum) hagnýtt sér
svona tæki.
Ein öflug björgunarsamtök
Ekki má gleyma sjálfum björgun-
arsamtökunum. Á síðustu árum vom
loksins tekin smáskref til meiri sam-
vinnu og samþættingar björgunar-
og leitarstarfa sem em nú á hendi
þriggja allstórra sambanda, Land-
helgisgæslu, lögreglu og svo
Almannavama ríkisins og Rauða
krossins ef allt er tínt til í stórslysa-
stíl. Ég ítreka þá skoðun mína að
hér þurfi að skipuleggja eitt björgun-
ar- og leitarsamband undir einni
stjórn. En þá verður líka að gæta
þess að taka mið af því að núver-
andi sambönd em um sumt sérhæfð
og hafa orðið til fyrir mikið sjálf-
boðaliðastarf og óeigingimi fólks;
og eiga sér ólíkar sögur. Við skipu-
lagningu nýrra samtaka og stjóm-
skipan yrði því að gæta þess að
dreifa valdi, viðhalda miklu sjálf-
stæði deilda og frumkvæði hópa.
Samtímis ætti að leggja áherslu á
að auka hlut ríkisins í starfinu (eink-
um fjármálunum), auka verkaskipt-
ingu og sérþjálfun, fjölga launuðu
fólki og nýta betur þá miklu vinnu
sem lögð er nú fram í þrígang. Þá
er alveg ljóst að ein öflug björgunar-
þyrla og sérhannaður björgunarbát-
ur í hveijum landshluta er forsenda
fyrir því að takist að veita ferða-
mönnum (og sæfarendum) öryggi.
Slíkar fjárfestingar em fljótar að
borga sig.
Tími kotbúskapar, samkeppni og
nýjabrums er liðinn þegar erlendir
ferðamenn taka að nálgast hálft
annað hundrað þúsund og tugþús-
undir íslendinga stunda alhliða
útivist á ári hverju.
Ari .Trausti Guðmundsson
„Ég ítreka þá skoðun mína að hér þurfi
að skipuleggja eitt björgunar- og leitar-
samband undir einni stjórn.“