Dagblaðið Vísir - DV - 14.06.1988, Blaðsíða 15

ÞRIÐJUDAGUR 14. JÚNÍ 1988.
15
Ný gengisfelling!
Nú hefur ríkisstjómin upplýst
þjóðina um þaö hver það var sem
felldi gengið og hvem sakfella ber
fyrir afnám samningsréttarins. Það
var sem sagt ekki röng efnahags-
stefna heldur bankakerfið, spá-
kaupmenn og stjómarandstaðan
sem áttu höfuðsök á gengisfelling-
unni.
Hvers sök?
Það er furðulegt hvemig ráð-
herrar þessarar ríkisstjómar koma
sökinni yfir á aðra og finna söku-
dólga í hverju homi. Sérstaklega
hefur íjármálaráðherra verið iðinn
við þessa iðju. Fyrst kenndi hann
fyrri ríkisstjóm um óráösíðu sem
leiddi til álagningar matarskatts,
síðan fólkinu í landinu um gegnd-
arlausa eyðslu, sem leiddi til við-
KjaUarinn
Guðmundur Ágústsson,
þingmaður Borgaraflokksins
„Að láta einn markaðinn, gjaldeyris-
markaðinn, vera fastan getur ekki
gengið upp nema verðmætasköpun sé
því meiri í þjóðfélaginu.“
skiptahalla, og þá fyrirtækjum um
erlendar lántökur og fjármálafyll-
irí og nú kennir hann bankakerf-
inu um að eiga sök á gengisfelling-
unni.
Orsök, afleiðing
Það sem þeim ágæta ráðherra og
ríkisstjóminni í heild hefur orðið á
er að skilja ekki muninn á orsök
og afleiðingu. Gengisfellingin, fjár-
festingar fyrirtækja og eyðsla al-
mennings er afleiðing þeirrar
stefnu sem þessi ríkisstjórn og
raunar sú fyrri hafa framfylgt, þ.e.
að setja gengið fast og losa öll að-
haldsbönd. Slíkt getur ekki gengið
til lengdar og kemur fyrr eða síðar
öllu efnahagskerfinu úr jafnvægi.
Að láta einn markaðinn, gjaldeyr-
ismarkaðinn, vera fastan getur
ekki gengið upp nema verðmætá-
sköpun sé því meiri í þjóðfélaginu.
Það er eins og að setja bát fastan í
fjöru og leyfa honum ekki að fljóta
á flóði. Efnahagsstefnan verður
annaðhvort að byggjast á því að
leyfa bátnum að fljóta og fylgja yfir-
„An aðhalds í eyðslu hefur gengisfellingin engin áhrif nema til að auka verðbólgu," segir m.a. i greininni.
borðinu eða reyna að stúka svæðiö
af þannig að ekki gæti flóös og
fjöru.
Efnahags-
ráðstafanirnar
Því miður eru þær efnahagsráð-
stafanir, sem nú hefur verið gripið
til, mjög veikburða og taka ekld á
vandamálunum heldur miða þær
aðeins að því að setja einn markað
til viðbótar fastan, launamarkað-
inn, með afnámi samningsréttar.
Brýnna hefði verið að setja hömlur
á útgjöld hins opinbera, ekki aðeins
útgjaldahhð fjárlaga heldur einnig
útgjöld ríkisfyrirtækja og stofnana
á vegum ríkisins og taka á peninga-
markaðinum með aukinni bindi-
skyldu bankakerfisins. Án aðhalds
í eyðslu hefur gengisfelhngin engin
áhrif nema til að auka verðbólgu.
Sú ráðstöfun að banna vísitölu-
bindingu fjárskuldbindinga á lán-
um th skemmri tíma en tveggja ára
er ekki til þess fahin að slá á vext-
ina, þvert á móti skapar þessi ein-
staka aðgerð glundroða og óvissu.
Ný gengisfelling
Borgaraflokkurinn hefur gagn-
rýnt harðlega hhöarráðstafanir
ríkisstjórnarinnar og talið þær
gagnslitlar. í stað þess að hemla
stíga vitringarnir þrír með hliðar-
ráöstöfununum á bensíngjöfina og
kynda undir verðbólguna sem inn-
an tíðar leiöir til nýrrar gengisfell-
ingar. Þetta er nöturleg staðreynd
sem ekki verður umflúin.
Guðmundur Ágústsson
Forseti
- Fjölbreytni
„Mér hefur þótt gott að hafa Vigdisi sem forseta siðustu tvö kjörtima-
bil," segir greinarhöfundur m.a.
Bráðum koma forsetakosningar og
er það vel. Það er í sth við nútím-
ann að menn sitji ekki mótat-
kvæðalaust í störfum mörg kjör-
tímabh, hvort sem það er í stjórn-
málum eða félagsmálum. Ekki
vegna þess að viðkomandi embætt-
ismaður geti ekki verið hin ágæt-
asta persóna, heldur af því að eitt
eða tvö kjörtímabil ættu að vera
nógu langur tími th að embættis-
maðurinn geti komið fram þeim
helstu nýjungum sem hann hefur
fram að færa og fest þær í sessi.
Síðan ber að gefa öðrum tækifæri.
Kostir óbreytts ástands
Sérstöku máli hefur gegnt með
forsetaembættið okkar. Er með það
eins og þjóðhöfðingjaembætti í öðr-
um lýðræðislöndum að það á að
vera undanþegið hversdagslegum
sviptivindum í þjóðfélaginu að ein-
hverju leyti af því það á að höfða
th hinna djúpu og langvarandi
verðmæta kjósendanna og þrá
þeirra eftir friöi og stöðugleika.
Oft gengur erfiðlega að sameina
þessa þörf fyrir stöðugleika við
þörfina fyrir fjölbreytni, eins og
þekkt er af embætti forseta Banda-
ríkjanna. Öfgar í hina áttina eru
kóngafólk Evrópu. Þar er stöðug-
leikinn of mikill og fjölbreytnin of
hth. Við íslendingar viljum fara
milhveginn.
Mér hefur þótt gott að hafa Vig-
dísi sem forseta síðustu tvö kjör-
tímabh af því að sérstaklega mikl-
um friði og stöðugleika hefur stafað
af henni, svo og nýjabrumi, trúlega
mest af því hún er kona. Ég vona
og vænti að hún veröi áfram eitt
kjörtímabh í viðbót. Hins vegar
gefst okkur nú tækifæri th að Kjósa
aðra konu sem hefur nýjan sth.
Hver eru rökin fyrir að kjósa hana?
Kjallarinn
Tryggvi V. Líndal
þjóðfélagsfræðingur
Von um breytingar
1. Hún er líka kona og því líkleg
til að gefa embættinu áfram
„móðurlegt“ frekar en „fóöur-
legt“ yfirbragð.
2. Hún er nýtt andht og fulltrúi
annarra hópa í meira mæli, þ.e.
verkalýðs og stjómmála. Hún er
því vænleg aö svo miklu leyti
sem breyting nær. Og ég tel að
við höfum efni á að fóndra við
fjölbreytni í þessu embætti.
3. Ekki er líklegt né vænlegt að
Vigdís tapi þessum kosningum
en með því aö kjósa mótfram-
bjóðandann styrkist sú hefð að
embættið taki breytingum í
kosningum.
4. Við höfum löngum hugsað um
embættið likt og er með biskup-
sembætti Þjóðkirkjunnar; að
óumbreytanleiki sé þar af hinu
góða. Ég held að framtíðarþró-
unin verði hins vegar í átt th
hámarksfjölbreytni í vali á for-
setaefnum, úr stéttum frum-
legra en traustvekjandi manna.
Þannig mætti hugsa sér runu af
prófessorum, rithöfundum og
listamönnum, með óbreytta al-
þýðumenn inn á mhli th tilbreyt-
ingar. Mótframbjóðandinn virð-
ist slikur alþýðumaður.
Tökum áhættuna
Mótframbjóðandinn er í tengsl-
um við félags- og stjórnmálasam-
tökin Samhygð - Flokkur manns-
ins sem sækist eftir að gera emb-
ættiö valdameira, að erlendri og
einkum bandarískri fyrirmynd.
Flokkur mannsins fékk engan
mann kjörinn í síðustu alþingis-
kosningum. Þó mætti ætla að al-
þingiskosningar væru einmitt vett-
vangurinn til að innleiða hug-
myndir um aukiö vald forsetaemb-
ættisins. Illt væri því ef forseta-
kosningar mætti misnota th breyt-
inga á stjómun landsins, svo sem
vera myndi með stórauknum um-
svifum forseta í krafti neitunar-
valds og þjóðaratkvæöagreiðslna.
Hins vegar er ekki líklegt að mót-
frambjóðandinn sigri í kosningun-
um. Því gefst þeim tækifæri, sem
ekki vhdu styðja Flokk mannsins
í póhtískum kosningum, að styðja
viö baráttu hans gegn menningar-
legri stöðnun, í ópólitískum kosn-
ingum, í trausti þess að hann sigri
ekki.
Tryggvi V. Lindal
,,Eg held að framtíðarþróunin verði
hins vegar í átt til hámarksQ ölbreytni
í vali á forsetaefnum, úr stéttum frum-
legra en traustvekjandi manna.“