Dagblaðið Vísir - DV - 10.09.1988, Qupperneq 33

LAUGARDAGUR 10. SEPTEMBER 1988.
DV-mynd Brynjar Gauti
iö erfrö undanfarin ár. Viö höfum skil-
aö uppgjöri fyrir rekstur í Miklagarði
fjórum sinnum. Tvö fyrstu árin var
verslunin rekin með tapi enda eðlilegt
því þá var verið aö sjósetja skútuna
og hún rétt aö komast á flot úr vörinni.
Næstu tvö árin gekk hetur. í hittiö-
fyrra vorum viö með 13,9 milljónir í
gróöa. Þá var t.d. hagnaðurinn hjá
KEA, stærstu einingunni innan sam-
vinnuhreyfingarinnar, 1,5 milljónir. í
fyrra voru flestöll samvinnufyrirtækin
rekin með tapi en við vorum rétt fyrir
ofan strikið þótt hagnaöurinn væri
ekki mikill.
í ágúst í fyrra var Kringlan opnuö
og um haustið var efri hæðin í Kaup-
stað hjá KRON opnuð þannig að sam-
keppnin jókst mikið bæði utanfrá og
innanfrá. Mikligarður var jú að góðum
hluta í eigu KRON. Þetta var eins og
að lenda í brælu í páskahrotunni, svo
við tökum enn hkingu af sjómennsku.
Samt flutum við ofan á þrátt fyrir
slæmt sjólag og skiluðum hagnaði.“
Enginn óvinur Þrastar
En þrátt fyrir að Jón starfl ekki leng-
ur innan samvinnuhreyfingarinnar er
hann alls ekki ósáttur við hana og
hennar starf. „Þar á ég marga og góða
vini og þessi sex ár hafa verið mjög
ánægjuleg," segir Jón. „Ég fékk þarna
einstakt tækifæri til átaka sem ég met
mikils. Innan samvinnuhreyfmgar-
innar er mikið um úrvalsmenn.
Við Þröstur Ólafsson, formaður
stjórnar KRON, erum búnir að þekkj-
ast og vinna saman í sex ár en það var
búið til í fjölmiðlum að við værum
ósáttir og jafnvel erkióvinir. Það er
fjarri lagi. Okkur hefur tvisvar orðið
sundurorða og þá út af smámálum sem
tengjst núverandi stöðu ekki neitt. Við
syndum saman á morgnana og erum
eins góðir vinir og við vorum eftir að
við kynntumst fyrst.
Þröstur hefur góða tilfmningu fyrir
rekstri og gerir sér grein fyrir þeim
meginmarkmiðum viðskipta að skapa
hagnað, gróða, en það virðast margir
félagsmálamenn eiga oft erfitt með að
skilja. En þetta gerist ekki nema fyrir-
tækin séu rekin af fyllstu hagkvæmni.
Ég tók ekki tilboði þeirra um að reka
KRON/Miklagarð vegna þess að það
var með takmörkunum um áhrif og
vald. Ég var sammála því að það gæti
verið hagkvæmt að sameina rekstur
fyrirtækjanna undir eina stjórn en við
vorum ekki sáttir, stjóm KRON og ég,
hvernig að því væri staðið en KRON á
meirihlutann og þar liggur valdið.
Verslunarrekstur hefur verið mjög
erfiður undanfarin ár og það hefur
þurft mikla vinnu og útsjónarsemi til
að halda sjó og verjast áföllum. Margar
verslanir eiga í miklum erfiðleikum
og nokkrar hafa verið lýstargjaldþrota
á undanfórnum misserum. Eg vona að
með sameiningu KRON og Miklagarðs
náist sú hagkvæmni sem að var stefnt
og fyrirtækið styrki stöðu sína.“
Vinn alltaf af lífi og sál
Jón segist htinn hug hafa á' að sitja
auðum höndum og það er ekki ætlunin
að setjast í helgan stein. Hann er 46
ára gamall. Hann ætlar að eyða næstu
dögum í það að njóta friðsældarinnar
í sumarbústaðnum í Skorradalnum,
heimsækja vini á Vesturlandi og leita
berja. Hann viðurkennir að starfið í
Miklagarði hafi veitt honum mikla
ánægju og að hann eigi eftir að sakna
þess.
„Þegar ég tek mér eitthváð fyrir
hendur þá geri ég það af lífi og sál,“
segir Jón. „Ég var í versluninni eins
lengi og þörf krafði á hverjum degi.
Ég reyndi að taka þátt í öllum störfum
með mínu samstarfsfólki og ég held
að það séu fá störf í fyrirtækinu sem
ég hef ekki gengið í. Ég reyndi að vera
mikiö niðri í versluninni þegar mikið
var að gera til að halda sambandi við
viðskipavinina og frnna hjartsláttinn í
viðskiptunum, ræða við fólk og hjálpa
til. Það skiptir ekki máh hvort verslun
er stór eða lítil, viðskiptavinurinn vih
alltaf fá athygh fyrir sínar athuga-
semdir."
Símtal úrfjármálaráðuneytinu
Það vakti mikla athygli á sínum tíma
þegar Jón var ráðinn til Miklagarðs.
Hann hafði þá hvergi komið nærri
samvinnuhreyfingunni og var meira
að segja mjög virkur í flokksstarfi
Sjálfstæðisflokksins. í Samvinnuskól-
ann hafði hann aldrei komið.
„Þetta gerðist þannig aö það var
hringt í mig í janúar 1982 frá fjármála-
ráðuneytinu,'/ segir Jón. „í símanum
var Þröstur Ólafsson, aðstoðarmaður
fjármálaráðherra, og spyr hvort ekki
megi bjóða mér út að borða. Ég kross-
aði mig og hélt að .eitthvert ljótt mál
væri í uppsighngu. En við fórum og
fengum okkur ýsubita á Lækjar-
brekku. Þar kom spurningin hvort ég
væri ekki til í að taka að mér aö skipu-
leggja, stofnsetja og reka verslun sem
átti að vera sú stærsta á landinu, í það
minnstá í fermetrum tahð.
Þegar ég heyrði tilboðið lagði ég frá
mér hnífmn og gaffalinn og hafði ekki
lyst á meiru af ýsunni. Ég hafði aldrei
hugsað mér að fara að vinna hjá Sam-
bandinu. Það hafði aldrei hvarflað að
mér.
Nú, það tók mig tvo mánuði að
ákveða mig og eftir viðræður við mína
nánustu sló ég til. Ég er mjög pólitísk-
ur maður, fyrrverandi varaþingmaður
Sjálfstæðisflokksins á Vesturlandi og
tvívegis hafði ég verið í stjórn Heim-
dallar. Þetta passaði ekki inn í þá
mynd sem almenningur gerði sér af
Sambandinu. Hvernig gat það gengið
að sjálfstæðismaður tæki að sér að
stjóma fyrirtæki fyrir Sambandið?
Núna er ég líka spurður hvort það sé
ekki vegna pólitíkurinnar sem ég held
ekki áfram.
Meðan ég var framkvæmdastjóri
Miklagarðs var ég formaður eins
stærsta hverfafélags sjálfstæðismanna
í Reykjavík og í stjórn fulltrúaráðsins.
Ég sá um skipulagningu á kosninga-
baráttu flokksins í Breiðholti bæði fyr-
ir alþingis- og borgarstjórnarkosning-
ar. Eg var ábyrgðarmaður fyrir blaði
sem við gáfum út og skrifaði í það for-
ystugreinar. Mín póhtík spilaði þannig
hvorki inn í ráðninguna til Miklagarðs
né brottfórina þaðan.“
Sjálfstæðisfólk
Jón er Borgfirðingur að ætt og upp-
rana, fæddur í Ólafsvík en ahnn upp
í Borgarnesi. Faðir hans, Sigurður Jó-
hannsson frá Sveinatungu, var kunn-
ur sjálfstæðismaður, einn af stofnend-
um HeimdaUar og eitt sinn formaður
stjómar þar. Ritari í stjórn með honum
var Bjarni Benediktsson og meðstjórn-
andi Gunnar Thoroddsen.
Foreldrar Jóns skildu þegar hann
var þriggja ára og ólst Jón upp með
móður sinni og fósturfóður. Afi hans,
Jón Bjömsson, var eitt sinn kaupfé-
lagsstjóri í Borgamesi. Þar var Jón um
tima en síðan á Hvítárvöllum þar sem
fóstri hans var laxveiðibóndi.
Á unglingsárunum stundaði Jón
skotveiðar af krafti og reyndi sig eink-
um við endur og gæsir. „Ég skaut aldr-
ei mikið af rjúpu,“ segir hann, „pvi ég
var lítið heimavið á vetrum. Fyrst Var
ég í Héraðsskólanum í Reykholti og
síðan í Verslunarskólanum. Eftir að
ég fór að vinna hef ég htið getað sinnt
veiðum en nú er tækifærið til aö bæta
þar svolítið úr. Ég ólst upp við veiðar
af öllum gerðum. Við lifðum á lax-
veiðinni en höíðum engan búskap. Ég
átti einu sinni eitt lamb og það er aUt.“
Fóstri Jóns gaf honum riffil þegar
hann var 14 ára og eftir hans dag fékk
hann forláta haglabyssu sem baróninn
á Hvítárvöllum hafði átt. Þetta er út-
flúruö tvíhleypa og mikiU kjörgripur.
Fyrr á öldinni var þessi byssa metin
til j afns við góða j örð í Borgarfirðinum.
„Þetta var fyrsta byssan sem ég notaði
við veiðar 12 til 13 ára gamall og ég
treysti henni enn til að standa fyrir
sínu,“ segir Jón þegar hann hampar
gripnum. „Nú hef ég ekkert að gera
og reikna fastlega með að. fara á gæs í
haust. Fóstri minn skaut eitt haustið
1000 rjúpur með byssunni og þó er
varla hægt að segja að farið sé að sjá
á hlaupinu.
Ég byrjaði að vinna á lögmannsstof-
unni hjá Eyjólfi Konráð og Jóni Magn-
ússyni. Þar sá ég um bókhaldið og
snerist í fjárnámum og fór í réttinn
eftir þörfum. Eftir það var ég hjá inn-
flutningsfyrirtæki sem hét Friðrik
Jörgensen h/f.
Eftir þetta réðst Jón tU Verslunar-
ráðs íslands. Það var á árunum 1966
tU 1968. Eftir það fór hann í þjónustu
Sámeinuðu þjóðanna í Genf. Þar var
hann í tvö ár og kom þá heim og fór
að vinna fyrir íslenskan markað á
Keflavíkurflugvelli og var þar í 12 ár.
Lítil tönn í hjóli hjá Sameinuðu
þjóðunum
„Hjá Sameinuðu þjóðunum eru mörg
þúsund starfsmenn og hver og einn
fær litlu ráðið. Mig langaði því tU að
koma heima og takast á við eitthvað
nýtt,“ segir Jón. „Ég var þarna eins
og pínuUtil tönn á tannhjóh. Ég hafði
áhuga á að koma heima og taka þátt í
baráttunni.
Áður en ég fór út til Genfar kvæntist
ég konunni minm, Ólöfu Sigurgeirs-
dóttur, og við höfðum eignast tvo syni
þegar við fórum út: Við eignuðust dótt-
ir eftir aö við vorum komin heim aftur.
Þegar vitað var aö ég ætlaði aö koma
heim var haft sambandi við mig frá
íslenskum markaði og mér boðin
framkvæmdastjórastaða. íslenskum
markaði gekk mjög vel. Við byggöum
tvö stór hús, söfnuðum peningum og
ríkisskuldabréfum - sem sagt drauma-
rekstur. Menn hafa spurt mig af hverju
ég hætti þar. Ég lít svo á að í lífinu
megi menn ekki taka áhættu á að
staðna. Menn verða alltaf að takast á
við eitthvaö en hugsa ekki um það eitt
að komast í skjól. Það gerist ekkert í
stríðinu ef enginn þorir upp úr skot-
gröfunum.
Tilboðið um að stjórna Miklagarði
var mjög freistandi. Það var ekki hægt
að neita því og láta pólitík eða eitthvað
svoleiðis ráða. Ég var heldur ekki að
selja sannfæringu mína. Ég lenti þarna
í harðri samkeppni við kunningja
mína, t.d. hjá Hagkaupum. Við sitjum
eins og taflmenn andspænis hvorir
öðrum en það spillir vinskapnum ekk-
ert.“
Tilbúinn í hvað sem er
Nú er Jón atvinnulaus og hefur ekk-
ert ákveðið um framtíðina. „Það hafa
menn rætt við mig og það er ýmislegt
í skoðun í dag en mér hggur ekkert
á,“ segir Jón. „Ég er tilbúinn til að
skoða hvað sem er. Ég gæti hugsað
mér að vinna hjá öðrum, gerast með-
eigandi í fyrirtæki eða kaupa lítið fyr-
irtæki sjálfur. Ég er til í hvað sem er
- verslunarrekstur eöa eitthvað annað.
Ég hef ekki tekið mér frí á þessu ári
þannig að ég hef ekkert á móti því að
hvúa mig aðeins."
Útilega við Grænland
„Ég hef fengist við hvað sem er. Einu
sinni var ég í hvalskurði í Hvalfirði
og sumarið 1961 fór í saltfisktúra á tog-
aranum Mars til Grænlands. Fyrst var
ég á dekkinu í þriggja vikna túr og í
þeim næstp var ég kokkur. Þetta var
skemmtilegt eftir á en auðvitað erfitt
á meðan á því stóð. Það vom 46 í áhöfn
og nóg að gera við að elda en samt fór-
um við kokkarnir út á dekk í aðgerð
þegar færi var.
Tryggvi Ófeigsson gerði togarann út.
Hann hefur ef til vill verið stjórnandi
af gamla skólanum en aðferðirnar eru
þó alltaf í aöalatriðum þær sömu.
Mönnum er fengin ábyrgð, þeir fá skip
í hendur og var sagt að fiska. Ef þeir
ekki stóðu sig þá tók næsti við en
þeirra var ábyrgðin á skipi og skips-
höfn.
Tryggvi var ráðdeildarmaður í öllum
rekstri enda gengu fyrirtæki hans vel.
Við fengum kaffið t.d. grænt um borð
og urðum að brenna og mala sjálfir.
Allt sem sparast í rekstri, síðustu
krónurnar, er ágóðinn.
Ég hef alltaf sinnt félagsstörfum mik-
ið en hef dregið mig að mestu út úr
því. Einu sinni sinnti ég 12 aðskildum
félagsmálastörfum af ýmsu tagi en nú
er ég bara sóknarnefndarformaður hér
í hverfinu. Sr. Ólafur Skúlason hringdi
einu sinni í mig og spurði hvort ég
vildi taka þetta að mér. Ég sagði hon-
um að ég hefði ekki nokkurn tíma til
þess. Ólafur svaraði á móti að ef hann
fyndi mann sem heföi ekkert að gera
þá gæti sá aldrei sinnt starfinu. Þeir
sem hafa nóg að gera eru svo fljótir
að klára hlutina. Eg hugsaði málið og
féllst á þetta.
Ég hef ekki áhyggjur af atvinnuleysi
hjá mér. Fyrst er að slappa svolítið af.
Ég fer að hlaða hólkinn og þræða
skurðina í leit að gæs og gleymi öllum
áhyggjum. Menn eru að tala um
kreppu en hún er ekki komin ennþá.
Það þarf ekki annað en að skoða at-
vinnuauglýsingamar í blöðunum til
að sjá að enn er mikil eftirspurn eftir
fólki til vinnu. Það vantar t.d. fólk í
Miklagarði og Hagkaup auglýsir stöð-
ugt eftir fólki. Það vantar alls staðar
fólk.
Það hlýtur þó að koma að einhverj-
um samdrætti. Það er ekki hægt að
skrifa stööugt út úr heftinu. Einhvern
tímann verður þjóðin að borga yfir-
dráttinn. Við eru búin að lifa svo lengi
um efni fram og nú verða menn að
skera niður. En það fylgja engar hörm-
ungar í kjölfarið. ísland er gott land.
Hér er nóg af tækifærum."
Undanfarið segist Jón hafa átt fáar
tómstundir frá vinnunni. „Ég á sumar-
bústað uppi í Skorradal og búinn að
eiga hann í tíu ár,“ segir Jón. „Ég hef
notað hann mikið á sumrin og núna
eftir að ég hætti hjá Miklagarði uni ég
mér vel þar uppfrá við birkiilm og
blómaangan.
Ég hef líka áhuga á að koma upp
radíóamatörastöðinni minni TF3JS.
Ég var stöðvarstjóri hjá alþjóðaklúbbi
radíóamatöra í Genf. Ég var þar með
stöð sem hét 4U1ITU. Ég hef alltaf haft
áhuga á því að tala við fólk í öllum
heimshlutum. Menn eignast kunn-
ingja um allan heim en galhnn er bara
sá að undanfarin ár hafa engar tóm-
stundir verið til að sinna þessu. Vinn-
an hefur tekiö allar stundir.
Ég finnalltaf betur og betur fyrir því
að ég hef ekki haft tíma til að búa mér
til-og þróa mín áhugamál. Tómstunda;
gamanið hefur verið vinnan og reynd-
ar einnig sumarhúsið.
Ég veiddi mikið af laxi meðan fóstri
minn átti hluta úr Hvítárvöllunum og
neðsta hlutann af Grímsá. Ég hef aldr-
ei keypt mér laxveiðileyfi og eftir að
landið var selt í Borgarfiröinum hef
ég ekkert veitt. Ég hef ekki heldur far-
ið í golf því ég veit að ef ég byijaði á
því þá fengi ég algera dellu. Ég vil helst
gefa mig allan að því sem ég geri og
er því mjög hætt við að fá dellu fyrir
hinu og þessu,“ sagði Jón Sigurðsson.
-GK