Dagblaðið Vísir - DV - 05.10.1988, Blaðsíða 6

6
MIÐVIKUDAGUR 5. OKTÓBER 1988.
Sandkom Fréttir
Eiristök setningar-
hátíð á skákmóti
Setningarhá-
tiðináht-ims-
bikarmótinu,
semsýndvarí
beinniútsend-
ingufráHótel
íslandiá
sunnudags-
,kvöld,mun
veraeinstök
hvaðvaröar
setninguskák-
móta. Stórmeistararnir stóðu eins og
ilia gerðir hlutir á sviðinu á meðan
Páll Magnússon fór um þá nokkrum
völdumoröum. Fyrirkomað veislu-
gestir, sem að vísu voru mjögíáir,
ráku upp hlátur. Erlendu skákmeist-
aramir skildu eðlilega ekki orð og
höfðu því ekki hugmynd um af
hverju var verið að hlæja. Stórmeist-
aramir voru ekki hrifnir af því að
ganga fram fyrir veislugesti og kvik-
myndatökuvélar, enda með öllu
óvanir slíkum herlegbeitum. Páll
Magnússon varð að beita þá hörðu
svo þeir fengjust til sýningarinnar.
Bubbiveikur
og Bjartmar
rekinn heim
Dagskrásetn-
ingarhátíðar-
innarfórúr
skorðum.Aug-
l.vstvoruþijú
skeromttatriði,
dans, Bubbiog
Bjartmar.
Dansinnvar
þaðeinasém :
stóðstBubbi
Morthens var
veikur og mættt ektó. Bjartmar Guð-
laugsson mætti. Páll Magnússon rak
hann heim á þeim forsendum aö stór-
meistarana varðaöi ekkert um hvort
mamma beyglar munninn eða ekki.
Fáir gestir voru við þessa sýningu á
stórmeisturum, reyndar aðeins boðs-
gestir. Bestaskemmtiatriðikvöldsms
raun hafa verið við borö borgarstjóra
og utanríkisráðherra. Þeir Davíð og
Jón Baldvin rifust svo undir tók í
húsinu.
Svavar
stóðframmi
íslenska hand-
boltaiandsliðið
erkomiðheim.
Þaðeittogsór
erutíðindi.Þaö
þarfkjarktílað
komaheimeft-
iralltþaðum-
talsemverið
hefurum
frammistöðu
þeirraíKóreu.
Svavar Gestsson, nýstópaður
menntamálaráðherra, tók á móti
iþróttamönnunum og færöi þeim
blóm, Viðstöddum þótti undium sæta
að sjá ráöherrann standa fyrir utan
hlið og bíöa þess aö liðiö kæmi í gegn,
sérstaklega þegar cinn fyrrverandi
ráðherra - og annálaður handbolta-
áhugaroaöur - fekk að vera fyrir inn-
an hlið. Það sem mest er um vert er
að handboltastrákamir fengu allir
blóm þó svo ráðherrann hafi þurfl
að taka á móti þeim utan hliðs.
FriðfráF-trygg-
ingarauglýsingu
Auglýsing
Samvinnu-
tryggingaum
hinanýjuF-
trygginguer
tneðþeimallra
leiðinlegustu
semsésthafa.
Þaðörlará
hreinstólnií
upphafiauglýs-
ingarinnarþeg-
ar leikarinn segir þetta ekki vera
skemmtilega auglýsingu. Þaðer rétt
að auglýsingín er ekki skemmtileg.
Hitt er ckki síöur efttrtcktarvert hvað
auglýsingin er hundleiðinleg. Lítóegt
má telja aö sala á fiarstýringum hafi
stóraukist eftír að þessi ömurlega
auglýsingfór að birtast á skjánum á
hvetju kvöldi og stundum oft á
kvöldi.
Umsjón: Sigurjón Egllsson
Afkoma fiskvmnslunnar í fyrra:
Þeir bestu með ríf-
andi hagnað en skuss-
amir með botnlaust tap
Ef öll frystihús hefðu verið rekin eins og sá fjórðungur þeirra sem skilaði
bestu afkomu i fyrra hefði um 2 prósent hagnaöur á fiskvinnslunni orðið að
10 prósent hagnaði. Ef greinin öll hefði hins vegar verið rekin með lagi
þess fjórðungs fyrirtækjanna sem verst kom út hefði hagnaðinum verið
snúið upp í 5 prósent tap. Myndin er úr vinnslusal Hjálms, frystihúss „bjarg-
vættarins frá Flateyri", Einars Odds Kristjánssonar.
Ef öll fiskvinnslufyrirtæki á
landinu hefðu haft svipaöa afkomu í
fyrra og sá fjórðungur fyrirtækjanna
sem haföi bestu afkomuna hefði
greinin verið rekin með um 9,7 til
10.8 prósent hagnaði. Sú var ektó
raunin heldur var hagnaðurinn ekki
nema um 1,6 til 2,7 prósent af heildar-
tekjum greinarinnar. Ef öll fyrirtæk-
in í greininni hefðu verið rekin eins
og þau best reknu hefði fiskvinnslan
haft rétt tæpa 4 milljarða til að greiða
fjármagnskostnað. Hún fékk hins
vegar ekki nema tæplega 1,9 miUjarð
úr rekstrinum til að standa undir
þessum kostnaði.
Þessar upplýsingar má lesa út úr
skýrslu Þjóðhagsstofnunar um af-
komu fiskvinnslunnar á árinu 1987
sem út kom í síðustu viku. Á sama
hátt má leika sér að því hvemig af-
koma greinarinnar hefði verið ef öll
fyrirtækin hefðu verið rekin eins og
sá fjórðungur sem verstu aíkomuna
hafði. Þá hefði tap á greininni orðið
um 5,1 til 6,2 prósent. Rekstur fyrir-
tækjanna hefði þá ektó einu sinni
skilað svo mitóu að hægt hefði verið
að greiða vexti af afuröalánum. Ekk-
ert hefði fengist upp í annan fjár-
magnskostnað. Til þess að fyrirtætón
næðu endum saman samkvæmt mati
Þjóðhagsstofnunar hefði þurft að
styrkja fiskvinnsluna um 1,3 til 1,6
milljaröa.
3.8 milljarða styrkur ef
skussarnir fengju að ráða
Afkoma fyrirtækja í fiskvinnslu
var svo misjöfn í fyrra að með fullum
réttimá draga í efa aö meðaltalstölur
segi mitóð um stöðu greinarinnar.
Hér að ofan var tekið dæmi annars
vegar af þeim fjóröungi fyrirtækj-
anna sem höföu besta afkomu í fryst-
ingu og söltun og hins vegar þeim
flórðungi sem hafði verstu afkom-
una. Þessi viðmiðun sýndi um 10
prósent hagnað steypast niður í rúm-
lega 5 prósent tap.
Sjálfsagt er hægt að fá enn hrika-
legri samanburð ef dæmi væru tetón
af þeim 10 prósent fyrirtækjanna sem
stóðu sig best og þeim tíunda hluta
sem var retónn með mesta tapinu.
í skýrslu Þjóðhagsstofnunar kem-
ur fram að rekstur best rekna fyrir-
tækisins í frystingu skilaði um 19
prósent af heildartekjum áður en
kom að greiöslu flármagnskostnað-
ar. Versta fyrirtækið þurfti hins veg-
ar að fá um 8 prósent hærri tekjur
til þess að greiða rekstrargjöldin. Þá
var að sjálfsögðu eftir aö greiða allan
flármagnskostnað. í söltun stólaði
rekstur best rekna fyrirtætósins um
26 prósent af heildartekjum en um 5
prósent vantaði inn í rekstur þess
fyrirtætós sem var með hörmuleg-
asta reksturinn.
Ef sá sem átti metið í fyrra fyrir
slæman rekstur á frystihúsi hefði
tetóð höndum saman við mesta skus-
sann í söltuninni og retóð alla fisk-
vinnsluna eins og hún lagði sig hefðu
þeir komið út með 13,7 til 14,8 pró-
sent tap. Þá hefði þurft að styrkja
greinina um 3,5 til 3,8 miUjarða. Ef
þeir bestu úr frystingu og söltun
hefðu retóð öff húsin eins og þeir
ráku sín fyrirtæki heföi rekstur
greinarinnar skilað um 5,5 milljörð-
um áður en kom til greiðslu á flár-
magnskostnaði. Miðað við viðmiðun
Þjóðhagsstofnunar hefði það leitt til
um 15 til 16 prósent hagnaðar á fisk-
vinnslunni.
Stærstu fyrirtækin
bera sig best
Það er áberandi þegar afkomu-
dreifmg í frystingu er skoðuð að
stærstu iyrirtækin viröast bera sig
best. Fjórðungur fyrirtækjanna stól-
ar,9,6 prósent af heildartekjum úr
rekstrinum áður en kemur að
greiðslu vaxta. Samkvæmt meðal-
talsvaxtabyrði fiskvinnslunnar í
fyrra nægir það til að greiða vextina.
Hækkun á verði á eignum og birgð-
um vegná endurmats kemur þá sem
beinn hagnaður til fyrirtækjanna.
Þessi flórðungur fyrirtækjanna hafði
rúmlega þriðjung af öllum tekjum
frystingarinnar.
Þegar verstu fyrirtætón eru skoðuð
kemur annað í ljós. Sá flórðungur
fyrirtækjanna sem hafði verstu af-
komuna fékk ektó nema um 16 pró-
sent af tekjunum. Að meðaltali skil-
aði rekstur þeirra ekki nema 0,4 pró-
sent af heildartekjunum áður en kom
Fréttaljós
Gunnar Smári Egilsson
til greiðslu á vöxtum og flármagns-
kostnaði. Þessi fyrirtætó höfðu því
varla nokkum tilverurétt í fyrra.
Með versnandi afkomu fiskvinnsl-
unnar og þá einkum frystingarinnar
í ár er fullljóst aö 3 prósent gengis-
felling og 5 prósent verðuppbót
bjargar ekki þessum fyrirtækjum.
En þar sem þau eru inni í þeim með-
altalsútreikningum, sem aðgerðir
ríkisstjómarinnar em ákvarðaðar
út frá, ná þessi fyrirtæki að hækka
þá fyrirgreiöslu sem hin fyrirtækin
njóta.
Vandi einstakra fyrirtækja
frekar en landshluta
í skýrslu Þjóðhagsstofnunar kem-
ur einnig fram mismunur á afkomu
Fyrirtækja eftir landshlutum. í þeim
samanburði kemur fram að fyrirtætó
á Norðurlandi eystra stóla tæplega
10 prósent af heildartekjum sínum
út úr rekstrinum áður en kemur til
greiöslu á flármagnskostnaði á með-
an sjálfur reksturinn í fyrirtækjum
á Austflörðum gleypir meiri flár-
muni en fyrirtækið getur afiað. Þaö
er því ekkert eftir til að greiða vexti.
En það er athyglisvert að þau fyrir-
tætó sem em í besta landshlutanum,
Norðurlandi eystra, eru með mun
verri afkomu en sá flórðungur fyrir-
tækja í allri greininni sem stendur
sig best. Þau fyrirtæki skiluðu að
meðaltali tæpum 14 prósentum af
tekjum út úr rekstrinum á meðan
fyrirtækin á Norðurlandi eystra stól-
uðu tæpum 10 prósentum. Afkoma
fyrirtækja á Homafirði og í Vest-
mannaeyjum, sem vom með næst
bestu afkomuna stópt eftir lands-
hlutum, heföu fallið niður fyrir
miðju með þá afkomu þegar fyrir-
tækjunum er raðað eftir afkomu án
tillits til hvar á landinu þau era.
Þarf erlenda aðila til að
komastfyrirrótina?
Það er því ljóst að þó svo að mis-
jöfn útkoma landshlutanna í skýrslu
Þjóðhagsstofnunar sé umhugsunar-
efni virðist vandi fiskvinnslunnar
fyrst og fremst vera vandi einstakra
fyrirtækja. Þó Norðurland- eystra
komi þokkalega út miðaö við aðra
landshluta þá em þar auðsjáanlega
fyrirtætó sem kýla meðaltalsútkomu
landshlutans niður.
Þegar Þorvaldur Gylfason, prófess-
or í hagfræöi, var spuröur að því í
DV fyrir skömmu hver væru eðliieg
viðbrögð stjómvalda við þeim vanda
sem við væri aö efla sagðist hann
mæla með því að erlendu ráðgjafar-
fyrirtætó yrði falið að gera úttekt á
stöðu fiskvinnslunnar og framtíðar-
stefna stjórnvalda gagnvart grein-
inni yrði síðan mótuð á grunni þeirr-
ar skýrslu. Þorvaldur taldi nauðsyn-
legt að fela erlendum aðila þetta verk
þar sem hann væri hafinn yfir hags-
munatogstreitu og flokkadrátt á Is-
landi.
Um langan aldur hefur það veriö
stefna stjómvalda að halda fisk-
vinnslunni við núlhð samkvæmt
meðaltalsútreikningum Þjóðhags-
stofnunar með ýmsum aðgerðum.
Þegar skýrsla Þjóðhagsstofnunar um
afkomuskiptingu í frystingu og sölt-
un er skoðuð er erfitt að komast að
annarri niðurstöðu en þeirri að þessi
stefna sé endanlega gjaldþrota. Á
meöan flóröungur fyrirtækja í sjáv-
arútvegi var rekinn með þokkaleg-
um hagnaði í fyrra var annar flórð-
ungur rekinn meö botnlausu tapi.
Viötalið e>v
Út að hlaupa
áhverjumdegi
liy................ ii./
Nafn: Jón Sigurðsson
Aldur: 32 ára
Staða: Forstöðumaður
Amerikudeildar Eimskipa-
,JÉg fer út aö hlaupa á hvetjum
degi og við konan eram að flnna
nýjar hlaupaleiðir þessa dagana.
Við fluttum nefnilega í Álfheim-
ana nýlega og nóg um hlaupaleið-
ir 1 Laugardalnum og Elliðaár-
dalnum," segir Jón Sigurðsson
sem var ráöinn forstöðumaður
Ameríkudeildar Eimskipafélags-
ins á dögunum.
Horfi ekki mikið á sjónvarp
,JÉg er mikiU skíðaáhugamaður
og fer mikiö á skiði á vetuma.
Annars er ég að venjast því að
eiga frítíma eftir langt nám er-
lendis auk þess sem vinnan tekur
drjúgan skerf af tímanura. Ef tóm
gefst reyni ég að lesa og hef kom-
ist að því að ég hef áhuga á sögu.
Nú er ég að lesa Árnesþing eftir
Guöna Jónsson. Ég horfi ekki
mikið á sjónvarp. Ég gat valið um
37 stöövar meðan ég var í Banda-
ríkjuniun og má segja að ég hafi
fengið sjónvarpsskammt sem
dugir nokkur ár fram í tímann.
Ég sé eina stöð hér og það er yírið
nóg.“
Var í sveitá sumrin
„Ég er fæddur og uppalinn á
Selfossi, sonur hjónanna Sigurð-
ar Þorbjörnssonar, starfsmanns í
Kaupfélaginu, og Guöfinnu Jóns-
dóttur úr Landsveit. Þar var ég
alltaf í sveit á sumrin. Ég var á
bæjunum Heysholti og Hvammi
og líkaöi vel. Eg ber hlýjar taugar
til sveitarinnar og þakka fyrir að
hafa kynnst þeirri menningu sem
æ færri fá tækifæri til að kyxm-
ast.“
Jón er giftur Önnu Maríu Sig-
urðsson sem hann kynntist á
meðan hann nam í Danmörku.
Hann á einn son, Gunnar Öm,
sem er 12 ára.
Víða komlð við
Jón varð gagnfræðingur frá
Selfossi. Hann fór í símvirkja-
skólann og lauk símvirkjanámi
1977. Hann vann hjá símanum
um skeiö og fór svo til Englands
eitt sumar. Þaöan fór hann til
Svíþjóðar þar sem hann fékk
vinnu hjá LM Eriksson. Þeir
sendu hann til Noregs þar sem
hann ferðaðist um og setti upp
sjálfvirkar símstöðvar tnilli
Þrándheims og Áiasunds.
„1979 söðla ég alveg um og hef
nám í rekstrartæknifræði viö
tækniskóiann í Óðinsvéum. Þar
lauk ég námi 1984. Ég vann hjá
B&O sem rekstrar- og fram-
leiöslutæknifræðingur og þá að-
allega við sjónvarpsframleiðslu.
FráB&Olá leiðin til Unjted Stat-
es International University í San
Diego í Bandaríkjunum þar sem
ég lauk MBA í rekstrarhagfræði
1987. Loks lá leiöin heim og hóf
ég strax störf hjá Eimskip. Var
ég í þróunardeild þar til ég fékk
þá stöðu sem ég gegni í dag.“