Dagblaðið Vísir - DV - 05.10.1988, Blaðsíða 15

MIÐVIKUDAGUR 5. OKTÓBER 1988.
15
Algengustu umferðaróhöppin:
Aftanákeyrslur
í Reykjavík.
Bjöm Leifsson vakti nýlega hér
í lesendadálki DV athygli á óeðh-
legri tíðni aftanákeyrslna hér í
Reykjavík. Það er fuh ástæða til
þess að vekja athygli á þessum or-
sakaþætti umferðaróhappa því að
hlutfah hans er mjög hátt eða 18%
af öhum tilkynntum óhöppum sem
verða.
Háartölur
Á síðasthðnu ári vom 7289 um-
ferðaróhöpp tilkynnt til lögregl-
unnar í Reykjavík. Af þeim vom
u.þ.b. 1400 aftanákeyrslur. Eflaust
hafa talsvert fleiri örðið en ekki
verið tilkynntar (nú þarf ekki leng-
ur að tilkynna umferðaróhöpp til
lögreglu þar sem eingöngu er um
eignatjón aö ræða og aðhar eru til
staðar).
Þetta er há tala en til þess að finna
út heildarfjölda þeirra ökutækja,
sem skemmst hafa meira og minna
af þessum sökum, má a.m.k. tvö-
falda töluna. Þetta verða því um
2800 ökutæki sem skemmst hafa á
götum Reykjavíkur á einu ári
vegna aftanákeyrslna. Orsakir
þeirra má nær undantekningar-
laust rekja til ökumannanna. Arið
1987 vom aftanákeyrslur algeng-
asti orsakaþáttm- umferðaróhappa
í Reykjavík, 17,5% tilfeha mátti
rekja til þess að umferðarréttur var
ekki virtur, 15,5% tUfeha til þess
að aðalbrautarréttur var ekki virt-
ur og 14,7% tilfeUa mátti rekja tU
þess að ógætílega var ekið aftur á
bak.
KjaUaiiim
Ómar Smári
Ármannsson,
aðstoðaryfirlögregluþjónn
forvarnadeildar
lögreglunnar í Reykjavík
Of lítið bil - annars hugar
En hverjar skyldu vera meginor-
sakir aftanákeyrslna? Af skýrslum
að dæma em þær aðahega fjórar:
í fyrstá lagi of lítiö bil milh öku-
tækja (ökumaður aftari ökutækis á
ekki möguleika á að stansa þegar
eitthvaö óvænt kemur upp á, jafn-
vel þótt athygli hans sé óskipt við
aksturinn). Þetta á t.d. við þegar
ökumaður nálgast gatnamót með
umferðarijósum. Hann ekur þétt á
eftir næsta ökutæki á undan en
þegar ökumaður þess stansa, jafn-
vel á gulu, verður við ekkert ráðið.
í öðru lagi: ökumaður er annars
hugar við aksturinn og áttar sig
ekki fyrr en of seint, jafnvel þó
hæfilegt bil hafi verið á milli bíla.
Mörg dæmi eru um að ökumaður
sé með hugann við það sem hann
er að fara að gera en ekki það sem
hann er að gera þá stundina, þ.e.
að áka. Hann horfir fram á veginn
en sér í rauninni ekki hvað er um
að vera framundan. Hann áttar sig
ekki fyrr en ökumaður næsta öku-
tækis á undan hefur þegar stansað
og þá er of seint að bregðast við.
Horfa-hemla
í þriðja lagi, ökumaður er að
horfa útundan sér við aksturinn
þegar ökumaður næsta ökutækis á
undan stansar. Dæmi um þetta er
akstur af afrennshsbrautum. Öku-
maður stansar fyrir aftan annaö
ökutæki í afrennshsbraut við aðal-
braut. Þegar hann sér að ökutæk-
inu framundan er ekið af stað lítur
hann til hhðar eftir hugsanlegri
umferð og ekur af stað um leið. Þá
veit hann ekki fyrr til en ökutæki
hans lendir aftan á ökutækinu
framundan, sem hafði verið stöðv-
að aftur í millitíðinni, annaðhvort
vegna þess aö ökumaðurinn hafði
einungis ætlaö að aka spölkorn
áfram eða hikað. Það er því nauð-
synlegt að hafa auga á ökutækinu
framundan þangað til því er ekið á
braut.
í fjórða lagi, ökumaður stansar
óþarflega snöggt eða jafnvel að
ástæðulausu. Dæmi eru um að öku-
menn stöðvi ökutæki skyndilega á
akbraut til þess að hleypa út far-
þega eða taka upp farþega. Þannig
bjóða þeir hættunni heim. Þá eru
dæmi um að einstaka ökumaður
taki það upp hjá sér að hemla
snögglega á akbraut með það fyrir
augum að kenna næsta ökumanni
fyrir aftan að aka ekki eins nálægt
og hann gerir. Einnig eru dæmi um
að ökumaður hafi ætlað að kenna
öðrum með þessum hætti eftir að
sá hafði virst aka í veg fyrir hann
skömmu áður, t.d. á gatnamótum.
í framhaldi af þessu er rétt aö
benda á 36. gr. umferðarlaganna
en þar segir m.a. varðandi ofan-
greint: „Ökumaður skal miða hrað-
ann við gerð og ástand vegar, veð-
ur, birtu, ástand ökutækis og
hleðslu svo og umferðaraðstæður
að öðru leyti. Hraðinn má aldrei
verða meiri en svo að ökumaður
hafi fuht vald á ökutækinu og geti
stöðvað það á þeim hluta vegar
fram undan sem hann sér yfir og
áður en kemur að hindrun, sem
gera má ráð fyrir.“ Þá segir enn-
fremur: „Ökumaöur má eigi að
óþörfu aka svo hægt eða hemla svo
snögglega að tefji eðlilegan akstur
annarra eða skapi hættu.“
Það er í mörg hom að líta.
Góða ferð og ánægjulega heim-
komu!
Ómar Smári Ármannsson
„Dæmi eru um að ökumenn stöðvi öku-
tæki skyndilega á akbraut til þess að
hleypa út farþega eða taka upp far-
þega. Þannig bjóða þeir hættunni
heim.“
Að viðurkenna áhrifin
Mikið hefur verið rætt og ritað
um vaxtamál og stjómun eftir-
spumar á fjármagni með vöxtum.
Það er mikil vanþekking á ís-
lensku samfélagi að telja mögulegt
að draga úr eftirspurn eftir fiár-
mangi með hækkun vaxta. Ef þessi
leið ætti að vera fær yrði megin-
hluti veltufiármagns atvinnulífsins
að vera eigið fé fyrirtækjanna. Nú
er það svo hér á landi að ekkert
af veltufiármagni fyrirtækja er eig-
ið fé, aðeins lítill hluti fastafiár-
magns getur talist þeirra eign.
Af þessum sökum virkar hver lít-
ils háttar vaxtahækkun sem heng-
ingaról á þau fyrirtæki sem beijast
við erfiðustu afkomuna. Auk þess
má benda á að örar vaxtabreyting-
ar framkalla margfaldan kostnað
fyrirtækjanna við afkomuútreikn-
mga og leit að rekstrargmndvelh.
í stað þess að virkja mannskap sinn
til þróunar og uppbyggingar fyrir-
tækjanna verða þau aö binda hann
við sífellda leit að lífsvon.
Þótt hér sé talað um fyrirtæki
gUda sömu rök um vaxtahækkanir
gagnvart einstaklingum. í okkar
eignakapphlaupssamfélagi eru ein-
staklingar með það þunga skulda-
bagga á herðum sér að Utils háttar
breyting lánskjara getur þýtt gjald-
þrot og eignamissi.
Ef hins vegar tækist að skapa
jafnvægi í efnahagsmálum okkar,
þannig að hægt yrði að hætta lán-
tökum vegna breytinga á fyrri for-
sendum, skfiið yrði á mtili fiárfest-
ingarlána og lána til beinnar eyðslu
þá mundi á nokkrum árum skapast
grundvöUur til þess að stjóma
framboði á fiármagni með vaxta-
breytingum.
Bannorð að græða á rekstri
Árum saman hefur það verið
meinloka í umræðu um rekstur
fyrirtækja að ekki hefur mátt við-
urkenna að fyrirtæki hagnaðist á
rekstrinum, þótt öUum sé ljóst að
aUur rekstur verður að skUa hagn-
aði til þess að viðhalda sjálfum sér.
TU þess að komast hjá þeim óþæg-
KjaUaiinn
Guðbjörn Jónsson
fulltrúi
indum sem sköpuðust vegna gróða
fyrirtækja voru sett ýmis ákvæði í
skattalög sem hjálpuðu fyrirtækj-
unum að fela sem mest af þessum
hagnaði fyrir alþýðu manna.
Þetta hafði það í fór með sér að
rekstrarafkomu fyrirtækja var
stýrt á tæpasta vað með fiárfesting-
um til þess að forðast gróða. Þetta
hafði það svo einnig í för meö sér
að hvert minnsta áfaU í rekstri
skapaði tap. Ekki var hægt að láta
fyrirtækin tapa endalaust svo þaö
var sett í skattalög að draga mætti
frá hagnaði uppsafnað tap fyrri
ára.
Hættum skollaleiknum
Það er von mín að íslenskt sam-
félag beri gæfu til þess að hætta
svona skoUaleik eins og að framan
er lýst. Við þurfum að hafa sið-
ferðistyrk til þess að krefiast þess
að fyrirtækin græði fé á.rekstrin-
um og greiði til samfélagsins hluta
gróðans.
Því miður er þetta ekki verkefni
sem hægt er að framkvæma með
snöggri aðgerð eða tilskipunum.
Þetta verður að gerast í gegnum
almennar umræður, viðhorfs-
breytingar, og síðast en ekki síst
með breytingum á skattalögum og
öðrum lögum sem gjaldskylda fyr-
irtækin óháð rekstrarafkomu.
Þetta er því framtíðarverkefni til
efhngar atvinnulífinu.
Við þurfum einnig að vaxa upp
úr þeirri lágkúru að telja fyrstu
lausn á vandamálum atvinnulífsins
felast í því að lækka launin. Ég trúi
því ekki að menn telji það í raun
vera ástæðu erfiðleika fyrirtækja.
Með sömu rökum mætti segja að
lækning við blóðleysi væri bara að
fækka æðum í líkamanum og láta
blóðið fara sem stysta hringrás.
Hver er vandinn?
Ekki er enn farið að tala um hinn
raunveruiega vanda okkar í efna-
‘hagsmálum. Hvort hann verður
nokkurn tímann tekinn til umræðu
virðist nú vera í höndum fiölmiðla,
því ljóst er orðið að stjórnmála-
menn okkar hafa ekki áhuga fyrir
berorðri umræðu um hann. Ekki
er fiarri lagi að iikja þessum vanda
við brellur í bókhaidi til þess að
fela óæsktiegar staðreyndir.
Með nokkrum rökum er hægt að
segja að annars vegar eignastaða
og hins vegar skuldastaða hafi ver-
ið færðar úr takt við raunveruleik-
ann undanfarin ár. Þetta hefur leitt
af sér óhemjumikla tilfærslu fiár-
magns á fáeinum árum.
Einnig stöndum við frammi fyrir
þeim vanda að of mikið fiármagn
hefur verið bundið í óarbærum
húsbyggingum undir skrifstofur og
verslanir. AUt þetta húsnæði er
byggt fyrir fiármagn, sem tekið er
að láni, og þá oft með útboðum
skuldabréfa. Ekki er hægt aö búast
við aukningu í verslun umfram þaö
sem nú er, svo það hvílir þung
ábyrgö á herðum þeirra sem talið
hafa þetta arðbærari ávöxtunarleið
en að eiga fé sitt í banka. Þessum
steinkössum verður ekki svo auð-
veldlega breytt aftur í peninga. Ein-
asta von þeirra sem fiármagn eiga
í þessum byggingum er að hug-
myndaauðgi geri vart við sig í röð-
um þeirra sem eru með þetta fiár-
magn að láni, svo arðbær nýting
geti orðið sem fyrst á þessum hús-
um.
Guðbjörn Jónsson
„Það er mikil vanþekking á íslensku
samfélagi að telja mögulegt að draga
úr eftirspurn eftir fjármagni með
hækkun vaxta.“