Dagblaðið Vísir - DV - 14.11.1988, Blaðsíða 18

18
MÁNUDAGUR 14. NÓVEMBER 1988.
Frjálst.óháð dagblaö
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aöstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÖNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFANSSON og INGÖLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaóaafgréiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 800 kr.
Verð i lausasölu virka daga 75 kr. - Helgarblað 90 kr.
Hneykslið magnast
Styrkir ríkisins til blaðanna eru eitt það hneyksli, sem
stjórnmálamennirnir gangast fyrir. Það er svívirða að
láta skattgreiðendur halda blöðum uppi. DV neitar sem
kunnugt er að taka við ríkisstyrkjum. Blöð eiga auðvit-
að að standa eða falla með því, hvort nógu margir vilja
kaupa þau og lesa. En landsfeður okkar hafa jafnan
haft annan hátt á. Á Alþingi hafa með íjárlögum verið
samþykktir sífellt hærri styrkir til flokksblaðanna. Póli-
tískir menn í hinum ýmsu flokkum geta auðvitað hald-
ið uppi blöðum ef þeir leggja til þess fé. En það á að
vera óviðkomandi hinum almenna skattgreiðanda. í ár
kastar tólfunum í þessu hneykslismáli. Núverandi ríkis-
stjórn ætlar að nota sinn tæpa meirihluta í sameinuðu
þingi til að magna blaðastyrkina.
í íjárlagafrumvarpi stjórnarinnar er gert ráð fyrir,
að styrkir þessir aukist um 70 prósent, á sama tíma og
önnur útgjöld ríkisins hækki um tæp 10 prósent að
meðaltali.
Styrkjum þessum má skipta í þrennt.
í fyrsta lagi fá blöðin 50 milljónir í beinum styrkjum.
Síðan kaupir ríkið 250 eintök af dagblöðunum. Loks
skipta þingflokkarnir milli sín 22 milljónum, sem kallað
er til útgáfumála samkvæmt ákvörðun þingflokka. Sam-
anlagt fá þau blöð, sem styrkina taka, um 70 milljónir
í sinn hlut. Auk styrkja til útgáfu fá flokkarnir styrki
vegna svokallaðrar sérfræðilegrar aðstoðar. Þar er um
að ræða 18 milljónir króna.
Landsfeðurnir krefjast aukins aðhalds af landsmönn-
um. Skattpíning hins opinbera verður með þeim hætti,
að margir munu shgast undir. En stjórnmálamenn eru
forhertir. Sem fyrr munu landsfeður veita stórar fúlgur
til að styrkja gæðinga sína á hinum ýmsu sviðum. Fyrir-
greiðslupólitíkin verður áfram ríkjandi.
Staðan er nú sú, að í ríkisstjórn sitja fulltrúar þriggja
flokka, sem eiga dagblöð, sem fáir vilja kaupa. Tíminn,
Alþýðublaðið og Þjóðviljinn njóta lítillar hylli. Þau tapa.
Ríkisstyrkirnir halda þeim á floti. Án þeirra yrðu flokks-
menn þeirra flokka að taka að sér að bera blöðin uppi.
Við því væri ekkert að segja, að flokksmenn héldu úti
blöðunum til að birta ákveðnar hugvekjur viðkomandi
flokksleiðtoga. En það ber sérstaklega að fordæma, að
þessir flokksleiðtogar notfæri sér atkvæði sín á þinginu
til þess að láta'almenning borga af því í sköttum sínum,
að þessum tapblöðum sé haldið gangandi. Almenningur
fordæmir þetta háttalag stjórnmálamanna. Hneykslið
er nú einkum augljóst af því, að stefnt er í 70 prósent
hækkun blaðastyrkja, á sama tíma og kreppt verður að
mörgum nauðsynjamálum.
Menn skyldu athuga, að DV er eitt um að hafna þess-
um styrkjum. Morgunblaðið þiggur hluta styrksins frá
ríkinu.
Fólk skyldi í leiðinni hafa í huga, að hneyksli blaða-
styrkjanna er hluti af þeim miklu hneykslismálum, sem
stjórnmálamenn gangast fyrir.
Við gætum lifað hér miklu bærilegra lífi, ef því fé,
sem til er, væri jafnan ráðstafað til arðbærra nauðsynja-
mála. Nær daglega sjáum við dæmi þess, að þetta er
ekki gert. Fyrirgreiðslukerfið hefur sett ríkissjóð í halla
árum saman, meðan hagkvæmni við ráðstöfun fjár hefði
ella stórlega bætt lífskjör okkar.
Nýja stjórnin lofar ekki góðu í þessum efnum. Lengi
hafa stjórnir farið illa með fé skattborgaranna Og lengi
getur vont versnað.
Haukur Helgason
„Þannig eru prentaðir peningar sem engin innstæða er fyrir og nefnist yfirdráttur í Seðlabanka," segir hér.
Minni skattar -
meiri útgjöld
Einn af gáfuðustu mönnum þjóð-
arinnar sagði við mig fyrir nokkr-
um dögum að það væri tvennt sem
allir kíósendur væru sammála um
og það væri að skattar ættu að
lækka og að félagslega þjónustu
ætti aö auka. Mér fannst þetta um
margt nokkuð góður brandari, en
þetta er ekki bara brandari, þetta
ber í sér kjama þeirra vandamála
sem þjóðfélög Vesturlanda eiga viö
að stríöa. Stöðugt eru gerðar meiri
og meiri kröfur.
Framganga slíkra krafna kostar
peninga og það era ekki aðrir til
að borga reikninginn en skattgreið-
endur. Það er talaö um þrýstihópa
sem valdi mestu af þessu en þá
gleymast þeir sem mikilvirkastir
eru í því að þenja út ríkiskerfið en
það eru velviljaðir stjómmála-
menn sem vilja láta gott af sér leiða
en forðast að sjá skóginn fyrir
trjánum.
í viðleitni sinni til að láta gott af
sér leiða og gera öllum til hæfis
hafa þessir stjómmálamenn hinna
mjúku gilda og mannlegu leiða
o.s.frv. hlaðið upp vandamálum
sem þeim kemur gkki til hugar að
leysa heldur ætla það bömum sín-
um og barnabömum. Stjómmála-
menn Vesturlanda hafa nefnilega
fundið leiö til að lækka skatta en
auka um leið ríkisútgjöld og það
gera þeir með því að taka lán hjá
sjálfum sér og öðrum og skattleggja
framtíðina.
Barnaskattar
Til að fullnægja kröfum um
aukna félagslega þjónustu, án þess
að auka verulega skattbyrði þegn-
anna, hafa stjómmálamenn fundið
ýmsar hentugar millileiðir. Þannig
em gefin út skuldabréf og fleiri
greiðsluskuldbindingar sem ríkis-
sjóður lofar aö greiða seinna. Þann-
ig era tekin erlend lán sem ríkis-
sjóður lofar að greiöa seinna. Þann-
ig era prentaðir peningar sem eng-
in innstæða er fyrir og nefnist yfir-
dráttur í Seðlabanka og ríkissjóður
lofar að greiöa seinna.
Þetta seinna er nokkuð mismun-
andi en það getur verið allt fram á
þriðja áratug næstu aldar. Þannig
þarf litla bamið, sem er að fæðast
á því herrans ári 1988, að greiða
afborganir og vexti af skuldbind-
ingum sem ríkissjóður tók að sér í
upphafi þessa áratugar um leið og
það er að festa kaup á sinni fyrstu
íbúð. Hin nýfæddu verða líklega
hátt á fimmtugsaldri áður en toka-
greiðslur þeirra lána, sem ríkis-
sjóður hefur tekið á þessum áratug,
era fuUgreiddar.
Til era þeir sfjómmálamenn sem
segja það fullum fetum að við eig-
um aö halda áfram að skattleggja
framtíðina og í þeim hópi er m.a.
einn þingmaður stjómmálaflokks-
ins sem einu sinni kenndi sig við
að gæta aðhalds og spamaðar í rík-
isrekstrinum og vildi báknið burt.
Þessi mjúka millileið hefur því
ótvíræða kosti. Þaö era fáir sem
skipta sér að þessu eða kvarta
vegna þess að nýfæddir og ófæddir
eiga enga málsvara á þingi.
Afleiðingarnar
Afleiðingamar af því að reka rík-
Kjallarmn
Jón Magnússon
lögmaður
issjóð með stöðugum halla, prenta
peninga sem engin innstæða er fyr-
ir og skattleggja ungböm og
ófædda, eru m.a. þær að fleiri pen-
ingar era til staðar en nemur þeim
verðmætum sem þjóðin skapar.
Vöraskiptajöfnuöur við útlönd
verður óhagstæöur, verðbólga
eykst og vextir hækka. Þetta eru,
þegar öllu er á botninn hvolft, af-
leiðingamar af stefnu hinna mjúku
gilda og svonefndra mannlegu við-
horfa. Þau snúast stundum upp í
andhverfu sína.
Það er nú einu sinni þannig að
þó aö rjómatertur séu góðar þá er
ekki hollt að borða margar í einu,
þá verður manni óglatt. Þannig er
það einnig með efnahagskerfi einn-
ar þjóðar. Útdeihng stjórnmála-
manna á gervirjómakökunum sín-
um hefur heldur betur valdið því
að efnahagskerfinu er ekki bara
bumbult heldur er það oröið alvar-
lega veikt eftir sjúklega óreiðu í
ríkisfiármálum. Það er ekki við
nokkum meira að sakast en stjóm-
málamenn hvemig komið er.
Þannig var góðærið misnotað og
ríkisútgjöld spennt úr hófi og ríkis-
sjóður þar að auki rekinn með
umtalsverðum haha í mesta góðæri
sem þessi þjóð hefur hlotið. Eftir
góðærið stendur ríkissjóður uppi
með tugi mihjarða í óreiðuskuldum
og þegar kreppir aö á að draga sam-
an.
Að borða kökuna strax
Einhvern tíma heyrði ég þá spak-
legu viömiðun um efnahagsstjóm
að eðlhegt væri að ríkið drægi sam-
an seglin í góðæri og safnaði til
mögra áraiina en yki frekar útgjöld
sín þegar harðnaöi í ári. Þetta era
skynsamleg viðhorf. Hvers vegna
er þetta þá ekki gert og það í landi
sem reglubundið fær sveiflur í afla
og aflaverðmæti?
Vegna þess að stjómmálamenn-
imir geta þetta ekki. Ef þeir sjá
einhvers staðar matarörðu vhja
þeir strax að hún sé borðuð. Þess
vegna era ekki th neinir varasjóðir
þegar hahar undan fæti. Þess
vegna verður peningakreppan al-
varlegri en hún hefði þurft að vera
ef skynsamlega hefði verið haldiö
á málum.
Hvað á að gera?
Stjómmálamenn hér á landi (en
þó ekki bara hér) hafa sýnt að þeim
er um megn að raða verkefnum í
eðlhega forgangsröð og takmarka
sig við það sem tekjur og eðhlegt
álag á efnahagskerfið leyfir. Þeir
þurfa ahtaf að gera meira og meira.
- Og aðeins meira. Þess vegna er
framtíðin skattlögð hér á landi og
víðar.
Skattlagning ómálga bama er því
ætiö sú þrautalending sem hug-
myndasnauðir stjómmálamenn
grípa th. -í nokkrum löndum hefur
þessi þróun, ásamt vaxandi skatt-
heimtu, leitt til þess að stofnaðir
hafa verið sérstakir stjómmála-
flokkar sem hafa það helst á stefnu-
skrá sinni að draga úr ríkisútgjöld-
um og draga úr sköttum. Ég ætla
að betur væri komið í þjóðmálum
hér á landi ef við hefðum átt shkan
flokk á þessum áratug.
Höft á stjórnmálamenn
í stjórnarskrá lýðveldisins er
ákvæði sem segir að ekki megi
leggja á neinn skatt nema með lög-
um. Upphaflega var hugsunin sú
að þjóðkjömir fuhtrúar ættu með
þessu að gæta þeirra hagsmuna
gagnvart ríkisvaldinu að borgar-
amir yrðu ekki skattlagðir um of.
Nú þurfa borgaramir aðra trygg-
ingu sem er miklu mikhvægari th
að tryggja það að ekki sé hægt að
steypa efnahagskerfinu í glötun
með óráðsíu og eyðslu.
Sú trygging þarf að vera í formi
sfiómarskrárákvæðis sem bannar
að ríkissjóður sé rekinn með haha
og að samþykkt séu fiárlög með
haha nema í neyðarthvikum eins
og t.d. ef um náttúruhamfarir og
styrjaldir er að ræða. Jafnframt
þarf að setja þak á heimild th skatt-
lagningar þannig að skattheimta
megi aldrei nema meiru en ákveðn-
um hundraðshluta þjóðartekna
næsta árs á undan. Þá þarf einnig
að takmarka mögrheika stjóm-
valda með stjómarskrárákvæðum
th aö skattleggja framtíðina.
Stjórnarskrárákvæði sem þessi
eru tvímælalaust nauðsynlegustu
breytingar sem gera þarf á sfióm-
arskrá lýðveldisins, auk þess að
tryggja lýðræði í landinu með því
að veita öhum borguram sama
kosningarétt.
Jón Magnússon
„ .. .en þá gleymast þeir sem mikilvirk-
astir eru í því aö þenja út ríkiskerfiö
en það eru velviljaðir stjórnmálamenn
sem vilja láta gott af sér leiða...