Dagblaðið Vísir - DV - 11.03.1989, Blaðsíða 23

LAUGARDAGUR 11. MARS 1989.
23
dv___________________________________Vísnaþáttur
Hulda á Marbakka - Jón á Bægisá
Þáttastjóri eyðir nú um stundir
tíma sínum mest í að lesa dagblöð
og ævisögur. Upp úr hinu síðar-
nefnda hefiu- hann, auk ánægjunnar,
eina og eina vísu, sem hann getur
ekki alltaf stillt sig um að hnupla.
Ein af síðustu kauptíðarbókum er
„Við byggðum nýjan bæ“, minningar
Huldu Jakobsdóttur er Gylfi Gröndal
hefur skráð. Bær hennar er, eins og
allir vita, Kópavogur, en hún er dótt-
ir Reykjavíkur. Þetta er hin læsileg-
asta bók, líklegast hvorki sagt of né
van. Þó er slíkt alltaf álitamál þegar
íjallað er Um viðburðaríka tíma og
skapríkt fólk á í hlut er sjálft hefur
staðið í stríðinu. Bókin er þakkar-
verð heimild um sjónarmið þeirra
sem vel þekkja til. Aðrir reyndir
menn og fræðagarpar telja sitt fram
síðar og hafa vonandi við gögn úr
blöðum og skjalasöfnum að styðjast.
Hulda á Marbakka er sjómanns-
dóttir úr Reykjavík, f. 1911, missti
föður sinn ung, en tókst þó að ganga
menntaveginn, varð stúdent og hélt
síöan áfram eftir því sem efni og
ástæður leyfðu, enda kom snemma í
ljós að mikið bjó í þessari stúlku.
Maður hennar er, eins og flestir vita,
Finnbogi Rútur Valdimarsson, al-
þingismaður og brautryðjandi í
Kópavogi. Hún á, eins og flestir ís-
lendingar, til skálda og hagyrðinga
að telja, móðurafl hennar var Ár-
mann Jónsson, f. 1853 að Hólahólum
á Snæfellsnesi, eignaður Jóni bónda
Hallssyni en frekar talinn sonur séra
Jóns skálds á Bægisá. Hulda birtir
þessa vísu meðal annarra eftir Ár-
mann, afa sinn:
Ekki finnst mér lífið létt,
langar þó að stríða,
þar mig hefur sjálfur sett
sjóli allra lýða.
Og:
Fljóðs á blíðu finn ég stans,
fagna hlíðir einu:
Óðum líður ævin manns
ekki er að kvíða neinu.
Og um dóttur sína orti hann:
Hvert sem fer um lönd og lá
liljan hvera sunnu,
brjóstum sér og örmum á
auðnan beri Gunnu.
„Liljan hvera sunnu“ á auðvitað að
vera kvenkenning, en hvernig hún
er hugsuð veit ég ekki. Ætli miðrím-
ið ráði hér ekki ferðinni eins og svo
oft fyrr og síðar.
Móðir Huldu
Dóttir Ármanns og móðir Huldu
hét Guðrún Sesselja, albróðir hennar
var Kristinn, menntaskólakennari í
Reykjavík. Guðrúnu er lýst sem hlé-
drægri dugnaðar- og gáfukonu. Hag-
mælt hefur hún verið og birtir Hulda
tvær vísur eftir móður sína:
Væn er hún Esja vorin á
vafin sólarljóma,
nú er hún öll af ísi grá
orpin vetrardróma.
Hún orti og til dótturdóttur sinnar:
Þó að eitthvað mótdrægt mæti
máttu þola,
því hvað stoðar að kjökra
og vola?
Eins og áður er nefnt lætur Hulda
að því liggja í framhjáhlaupi á einum
stað að langafi hennar, Jón á Hóla-
hólum, hafi gengist við einum af svo-
kölluðum hálfrefum Jóns prests og
skálds sem oftast er kenndur við
Bægisá. Gaman hefði verið að vita
meira um það því ef það væri rétt
væri eitt af góðskáldum okkar lang-
afi fyrrverandi bæjarstjóra okkar
Kópavogsbúa, sem óneitanlega verö-
ur að teljast einn af kvenskörungum
okkar tíma. Ekki flíkar Hulda nein-
um skáldskap eftir sjálfa sig, en ljóð-
elsk er hún og gáfuð.
Vísur Tryggva Magnússonar
í bók Huldu á Marbakka eru stökur
eftir henni óskylda enda kveðst hún
lengi hafa haldið vísum til haga og
skrifað í sérstaka bók. Hér gríp ég
nokkrar er hún tilgreinir eftir
Tryggva Magnússon, teiknara, hst-
málara og leikara. Einni þeirra
sleppi ég og rugla röð hinna. Tryggvi
var fæddur um aldamótin og lést sex-
tugur. Hann var mikill hæfileika-
maður, en auk listagyðjanna var
hann um of handgenginn Bakkusi,
og naut sín því ekki alltaf sem skyldi.
Kunnastur mun hann vera fyrir
teikningar í barnabækur og farsælt
samstarf við Pál Skúlason sem gaf
lengi út grínblaðið Spegilinn en þar
var Tryggvi lengst af hugkvæmur og
snjall teiknari:
HUSGAGNAVERSLUN
Sófasett
hornsófar
stakir sófar
hægindastólar
Glæsilegt litaúrval
NUTIÐ
Faxafeni 14
Sími 680755
HÚSGÖGN
Allar vísur Tryggva í bók Huldu
eru um alþingismenn.
Völd og óðöl veiðandi,
virðing þjóðar deyðandi,
rangan gróða reiðandi,
ríkissjóðinn eyðandi.
Veslingana veikjandi,
vindlingana reykjandi,
fornum vana feykjandi,
fætur Kana sleikjandi.
Framhjá sannleik fljúgandi,
fjárhlut manna sjúgandi,
kvöð og banni kúgandi,
hver á annan ljúgandi.
Lifa í ölvi og óhófi,
öllum hvölva manndómi,
sundur mölva siðgæði,
svona bölvuð kvikindi.
Hér mun eins og oftar rímgleðin
meiru hafa ráðið um einkunnir og
efni en sannfæring, því misjafnir
hafa mennimir jafnan verið á Al-
þingi sem annars staðar, og margir
þeirra reynst höfundi vísnanna
öðruvísi en hann lýsir þeim, kannski
flestir góðkunningjar hans, sumir
vinir.
Vísnaþáttur
Þessi vísa er og eftir Tryggva, tekin
úr annarri bók:
Á rótum hangi rotið þang
þó ríði í fang þess alda.
Hýðir vanga á hamradrang
hríðin stranga og kalda.
Til er mikill fjöldi vísna eftir Tryggva
Magnússon, t.d. á ég einhvers staöar
fjölritaða Kristsrímu, útgefna í pésa,
líklega í óleyfi að honum látnum.
Lokavísur
Ljúkum þættinum með tveimur
vísum eftir Jón skáld á Bægisá.
„Hamingja heimsins var honum
stundum hverful", segir Andrés
Björnsson í formála sínum við úr-
valskver hans, sem Menningarsjóð-
ur gaf út 1956. Vísurnar hér teknar
af handahófi. Jón var fæddur í Sel-
árdal í Arnarfirði 1744.
Heillaósk til barns, Magnús hinn
mikli, og síðari vísan, ort löngu síð-
ar, minnst látins vinar.
Ungi Magnús ár og síð
eins og blómstur dafni,
laðist að honum lukkan fríð,
lánið fylgi nafni.
Við svo stóran missi manns
mínir þankar vakna.
Lifandi drottinn, lát mig hans
lengi ekki sakna.
Jón úr Vör
Fannborg 7, Kópavogi
Stmkt
síhkdjbiöbfflð
OG HEÍTAR SIEKUR
FYRIR1190 KR.
Nú hefur hin þekkta sænska síldarmatselja
KERSTIN HANSSON útbúiö fyrir okkur glæsilegt
síldarhlaöborð.
Sildarævintýriö stenduryfir hvern dag frá kl. 12 til 14.
Aukþess veröa m.a.á boöstólum heitar steikur og
súpur. Allt þetta fyrir 1.190 kr.
18-22: Glæsilegir heitir og kaldir réttir.
Kaffiveitingar allan daginn.
SKRUÐUR
fiöte/Sö^u