Dagblaðið Vísir - DV - 08.07.1989, Blaðsíða 15

. -MÁMIDAGUB ÍD-Caútí 1989.
Hs
Eg vil vera kóngur
Stundum þegar maður vaknar
upp fyrir allar aldir og drattast í
vinnuna; stundum þegar rigningin
bylur á bílrúðunni og ekki er hundi
út sigandi; stundum þegar hvers-
dagsleikinn er mann liíandi að
drepa, þá spyr ég sjálfan mig: Hvað
er ég eiginlega að gera hér? Af
hveiju er ég bara óbreyttur þegn í
þessu þjóðfélagi? Af hveiju er ég
ekki milljónamæringur eða stór-
stimi þar sem lífið er dans á rós-
um? Af hveiju er ég til dæmis ekki
kóngur? Já, ég vil vera kóngur.
Ykkur fiimst kannski asnalegt af
mér að eiga þennan dagdraum að
vera kóngur og eignast drottningu
og búa í höll og hafa það gott. En
hver er það sem ákveður að þessi
verði kóngur en ekki hinn? Ekki
eru þeir kosnir, kóngamir í Evr-
ópu. Ekki hafa þeir unnið sig upp
í hásætin, ekki veit ég til þess að
þeir hafi neitt til brunns að bera,
Jóhann Karl Spánarkonungur,
Karl Gústaf Svíakonungur eða
Karl prins í Bretlandi, fram yfir
okkur hina sem ekki erum kóngar.
Ekki nema þá að þeir eigi nafnið
sameiginlegt. Það er minnsta mál
í heimi að heita Karl og ég veit
ekki betur en að Karlsnafnið sé í
ættinni hjá mér og í rauninni
hreinasta tilvfijun að ég var ekki
einmitt skírður Karl. Foreldrar
mínir hefðu áreiðanlega kallað mig
Kalla ef þeir hefðu vitað að það
mundi duga mér til konungstignar.
Nei, allir þessir konungar og hin-
ir sem á undan þeim vom em bæði
í útliti og skapgerð rétt eins og aðr-
ir. Það er meira að segja talið þeim
til tekna. „Ja, héma,“ segir fólkið
á götunni þegar það kemst í færi
við kóngana. „Hann er svei mér þá
eins og fólk er flest, þessi kóngur
frá Spáni.“ Rétt eins og það hafi
búist við einhveiju ofurmenni frá
öðrum hnetti. Kóngafólkið er auð-
vitað af holdi og blóði eins og al-
múginn, með hendur og höfuð og
hefur satt að segja aldrei mælst
með hærri greindarvísitölu heldur
en ég og þú.
Soffía
í Kringlunni
Soffia drottning kom við í Kringl-
unni í fyrradag og fólk var alveg
undrandi yfir því að hún skyldi
vera eðlileg í framan. Hún beit eng-
an og hún var ekki með geislabaug
um höfuðið og gekk þama um búð-
imar eins og húsmóðir úr vestur-
bænum og enginn hefði sagt neitt
eða tekið eftir neinu nema vegna
þess að lífverðimir spígspomðu í
kringum hana. Blessuð konan lét
sig meira að segja hafa það aö
kaupa gæruskinn í Rammagerð-
inni, án þess að hafa hugmynd um
að gæruskinnið væri af sauðkind-
inni sem nú er helsta umræðuefiiið
í íslenskum stjómmálum.
Þær em raunar báðar jafiiblá-
eygðar, Sofiía og sauðkindin, um
þá athygli sem þær vekja um þess-
ar mundir. Soffia fyrir að láta svo
lítið að ganga um í Kringlunni og
sauðkindin fyrir að setja efiiahag-
inn á hausinn. Soffia býður upp á
þetta sjálf. Hún lét sig hafa það að
giftast Spánarkonungi og það var
hún sjálf sem tók upp á því að fara
í Kringluna. Sem er eigjnlega alveg
dæmalaust því venjulega er ekki
ætlast til að konimgborið fólk taki
upp á einhveiju á eigin spýtur þeg-
ar það sést á almannafæri. Henni
var nær að fara að hugsa sjálf-
stætt. Það er einmitt það besta við
að vera í konungsfj ölskyldunni og
vera kóngur að maður þarf aldrei
að hugsa sjálfur. Það em alltaf ein-
hveijir aðrir, hirðmeistarar og
kammerráð, sem hafa vit fyrir
manni og gefa merki ef maður á
að brosa eða snúa sér til hægri eða
vinstri eða bara að vera til. Þetta
er þægilegt líf og áreynslulaust og
út úr kortinu að ráfa inni í Kringlu
öllum á óvart þegar búið er að pró-
grammera mann í allt aðra átt. Hún
hlýtur að hafa dottið út úr rull-
unni, hún Sofifia, þegar hún rakst
inn í Rammagerðina. Hún ber
ábyrgð á þessu frumhlaupi sjálf.
Óvinir
sauðkindarinnar
En hvers eiga rollumar að
gjalda? Ekki hafa þær beðið um að
vera settar á og ekki hafa þær hug-
mynd um þau örlög að vera keyrð-
ar á haugana þegar engiim hefur
efiii á því að éta þær. Ef íslending-
ar výja endilega niðurgreiða
lambakjötið og greiða útflutnings-
bætur fyrir útlendinga þá er það
ekki sök sauðfjárstofnsins. Það er
glópska þeirra ráðamanna sem
setjast á Alþingi og halda uppi mis-
skildum vömum fyrir riðuveikar
rollur og saklaus lömb í haga sem
ekki hafa einu sinni kosningarétt.
Sauðkindin má hins vegar vera
stolt af því að spænska drottningjn
keypti bæði gæruna í Rammagerð-
inni og snæddi síðan lambahrygg á
konunglega vísu síðar um kvöldið.
Hvemig fer íslenska þjóðin að því
að taka á móti tignum géstum þeg-
ar búið verður að leggja sauðfjár-
búskaphm niður? Hvað ætla óvinir
sauðkindarinnar aö gera þegar
innflutningur á landbúnaöarafurð-
um er fijáls og lömbin em friðhelg
í dýragörðum svo þau deyi ekki út?
Ætla þeir kannski að bjóða erlend-
um tignargestum upp á argentínskt
nautakjöt eða lambalæri á lág-
marksverði, alið í skosku hálönd-
unum? Mér er bara spum. Þessir
menn skilja ekki þjóðlegan metnað
og þá stóm stund í lífi lambsins
þegar það er borið fram á konung-
lega vísu. Það er ekki út í bláinn
að sauðkindin er tengd þjóðinni
órofa ættjarðarböndum.
Mestirmenn
á íslandi
Mér þykir lambakjöt gott og teldi
það ekki eftir mér að leggja mér
það til munns ef ég væri kóngur
eins og Jóhann Karl. Ég lít á það
sem meiri háttar forréttindi að sitja
veislur kvölds og morgna með
borðalögðum embættismönnum og
snæða með þeim þjóðlegan mat.
ímyndið ykkur ánægjuna sem
spænski kóngurinn hlýtur að hafa
af þessu. Fyrst borðar hann með
forseta íslands, svo með borgar-
stjóranum og svo aftur með forset-
anum og aldrei lát á konunglegum
lambahryggjum og rabarbarakök-
um með skyr- og sveskjukuli. Enda
þykja þessar veislur svo fínar að
færri komast að en vfija og listi
yfir veislugesti er birtur í blöðun-
um i réttri röð mannvirðinganna.
Ekki fer þar á milli mála að upp-
talningin á boðsgestunum er fram-
tíðarheimild um það hveijir hafi
verið mestir menn á íslandi frá
einni veislunni til annarrar og svo
eru þeir famir að birta nöfnin á
eiginkonunum sem lýsir jafnrétti
kynjanna í þessu stéttlausa þjóð-
félagi. Það hefur enn sannast að
upphefðin kemur að utan því hver
hefði gert sér grein fyrir mismun-
andi tign í hinu stéttlausa landi ef
ekki nyti boðslistanna við? Opin-
berar heimsóknir eriendra þjóð-
höfðingja eru bráðnauðsynlegar
fyrir þá sem vilja fylgjast með virð-
ingarstiganum, sér í lagi fyrir þá
sem eru í honum sjálfir.
Það eina sem mér mundi leiðast
við að vera kóngur undir þessum
kringumstæðum er kannski sú
staðreynd að ég væri sífellt að
snæða hádegisveröi og kvöldverði
með sama fólkinu, enda er ljóst af
boðslistanum að það er ekki nema
fint fólk sem situr til borðs og þetta
fina fólk er af skomum skammti,
svo skomum að því er boðið aftur
og aftiu- og kóngsi verður að láta
sér það lynda að endurtaka sam-
ræður sínar frá því kvöldinu áður,
ef einhveijar samræður fara fram
á annað borð. Það kann að vera
leiöigjamt tD lengdar.
Kóngar
eru kurteisir
En hvað gera menn ekki fyrir þau
forréttindi að fá að mæta í kjól og
hvítu og hvað leggja menn ekki á
sig í þágu skyldunnar og mann-
virðingarinnar? Annað hvort væri
nú að kvarta síðan undan því að
hafa ekkert að segja við kommg,
annað en það sem maður sagði við
hann í gærkvöldi. Alltaf er jú hægt
að tala um veðrið því það breytist
á hveijum sólarhring og svo er
hægt að segja konungi frá jöklun-
um og hverunum og því hvað ís-
lendingar séu sjálfstæðir og stétt-
lausir.
Sumir geispa og gleypa vind þeg-
ar þeir lenda í svona sitúasjónum
en það er þá vegna þess að þeir em
ekki kóngar sjálfir. Aldrei mundi
ég geispa ef ég væri kóngur og ætti
það í vændum að hitta bæði Stein-
grím og Jón Baldvin og alla emb-
ættismennina í fiórum eða fimm
kvöldverðarveislum innan um
aðra embættismenn og eiginkonur
þeirra. Ég mundi geisla af gleði og
lífsnautn yfir þessum forréttindum
og teyga vínið og éta lambahrygg-
inn af jafngóðri lyst í fyrstu veisl-
unni sem þeirri síðustu.
Ég veit að kóngar þurfa að vera
kurteisir og þeir mega ekki lenda
í milliríkjadeilum með því að hafa
sjálfstæðar skoðanir. Þeir þurfa að
vera andlit þjóðar sinnar og þeir
hafa ekki efni á því að rífast og
vera leiðinlegir eða detta í það.
Heiður þjóðarinnar er í veði og það
flokkast undir skandal að hlæja að
öðm en opinberum bröndurum,
hvað þá að gera hosur sínar græn-
ar fyrir óbreyttum almúganum eða
kaupa sér geisur'eins og höfðingj-
amir í Japan. Ástin utan hjóna-
bandsins leyfðist á dögum Napó-
leons og Péturs mikla, sem báðir
vom keisarar, en nútímakóngar
komast ekki upp með framhjáhald
og þeir komast ekki upp með það
að vera eðlilegir, öðmvísi en fólk
reki upp stór augu og segi: Mikið
er hann alþýðlegur, þessi kóngur.
Kóngur
í ríki sínu
Helsta vandamál konunganna
em lífverðimir og ég tek eftir því
að lífverðir era sífellt sveimandi í
kringum konungshjónin og sagt er
að þeir séu að gæta þess að fólkið
komist ekki of nálægt þeim. Stund-
um gæti maður haldið að þessu
væri öfugt farið, sumsé þannig að
kóngafólkið komist ekki of nærri
fólkinu. Enda gætu kóngar og
drottningar misst andlitið ef al-
múginn færi mannavillt á kónga-
fólki og öðm fólki af því engir væm
lífverðimir til að skilja það að. Þess
vegna er það hlutverk lífvarða aö
pakka konungum inn í framlengd-
an Volvo og stugga við ókunnugum
sem ekki em á boðslistunum.
Ég hef margt í þetta. Er bæði al-
þýðlegur og eðlilegur þegar ég
nenni, ek um á Volvo, sem auðvelt
er að lengja, og mundi njóta mín
vel að hafa lífverði sem stugga við
þeim sem hæfa mér ekki. Eg yrði
upplagður kóngur.
Næst þegar ég arka um á galla-
buxunum niðri í bæ eða fæ mér
íshristing í sjoppunni eða leggst
upp í með henni Gústu án þess að
nokkrum komi það við þá ætla ég
aö hugsa til kóngsa sem þarf aö
biðja um leyfi hjá lífvörðunum til
að leggjast til sængur hjá drottn-
ingunni sinni. Ég ætla að klípa mig
í handlegginn og segja við sjálfan
mig: Skyld’ánn vilja skipta um
hlutverk? Skyld’ann vilja kynnast
högum þeirra hinna sem mega allt-
af að vera eins og þeir eiga að sér?
Skyld’ann vfija vera kóngur í ríki
sínu?
Ellert B. Schram