Dagblaðið Vísir - DV - 07.03.1990, Síða 14

14
MIÐVIKUDAGUR 7. MARS 1990.
Gtgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFÁNSSON og INGOLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVlK.SlMI (91J27022 - FAX: (91)27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1000 kr.
Verð I lausasölu virka daga 95 kr. - Helgarblað 115 kr.
Einokun er liðin tíð
Með reglugerð, sem sjávarútvegsráðherra hefur sett,
er allur útflutningur á unnum ferskum fiski bannaður.
Upplýst er að þetta bann er sett á að frumkvæði Sölu-
sambands íslenskra fiskframleiðenda, SÍF, sem einokar
saltfiskútflutninginn. Munu rökin vera þau að fersk-
fiskútflutningurinn skaði markaðinn fyrir saltfiskinn
og dragi úr fiskvinnslu hér heima. Þessu fyrirvaralausa
útflutningsbanni hefur að sjálfsögðu verið harðlega
mótmælt af fiskverkendum enda hefur verð pr. kíló af
ferskfiski verið mun hærra heldur en kílóverðið fyrir
saltfiskinn. Með þessu banni er verið að draga úr út-
flutningstekjum og skerða lífskjörin á íslandi.
Af þessu tilefni hafa fiskverkendur gengið á fund rík-
isstjórnarinnar og gert þá kröfu að einokun SÍF á salt-
fiskútflutningi verði afnumin. Þeir nafnarnir, Jón Bald-
vin utanríkisráðherrra og Jón Sigurðsson viðskiptaráð-
herra, hafa tekið vel í þá kröfu en viðbrögð annarra
ráðherra eru ennþá óljós.
í þessu máli takast á tvö grundvallarsjónarmið. Ann-
ars vegar langlíf tilhneiging okkar til að miðstýra út-
flutningsversluninni og svo hins vegar sú stefna, sem
óðum er að marka sín spor í öllum alþjóðaviðskiptum,
að auka frelsið og samkeppnina. Þess er skemmst að
minnast að það er stutt síðan útflutningur á frystum
fiski var leyfður öðrum en Sölumiðstöð hraðfrystihús-
anna. Þökk sé Jóni Sigurðssyni sem hafði kjark til þess
sem forverar hans höfðu heykst á. Frjáls útflutningur
á frystum fiski hefur gengið vel og síður en svo skaðað
hagsmuni íslendinga. Þvert á móti hefur þessi þróun
leitt til hærra verðs þegar á heildina er litið.
Meðan öll utanríkisviðskipti eru að þróast frá höftum,
tollum og tilskipunum sýnist það afturhvarf til fortíðar-
innar þegar íslensk stjórnvöld taka nú upp á því að
herða miðstýringuna og beinlínis banna útflutning á
ferskum fiski. Slíkar ákvarðanir hafa þau einu áhrif að
lífskjörin versna og máttur er dreginn úr þeirri atvinnu-
grein sem íslendingar verða mest af öllu að treysta á í
framtíðinni. Útflutningsverslun með fisk, leit að hag-
stæðum mörkuðum, heilbrigð samkeppni og Qölbreytni
í vinnslu sjávarafurða eru augljóslega forsendur fyrir
hagvexti og batnandi lífskjörum. Það er sömuleiðis full-
komlega ljóst að einokun sölusamtaka og pólitísk hags-
munagæsla á þessu sviði stríðir gegn þróuninni í kring-
um okkur og þeirri aðlögun sem er íslenskum atvinnu-
vegum óhjákvæmileg.
Boð og bönn eru á undanhaldi og enda þótt við teljum
okkur hafa einhvern skammtímaávinning af því að
vernda þrönga hgsmuni, er útflutningsbann spor aftur
á bak þegar til lengri tíma er htið.
Það verður að segja Alþýðuflokknum til hróss að
hann hefur haft skilning á markaðsfrelsinu og sam-
keppninni og rofið áralanga einokun í fiskútflutningi.
Bæði utanríkisráðherra og viðskiptaráðherra hafa verið
eindregnir talsmenn aukins viðskiptafrelsis og þess
vegna má búast við að orðið verði við óskum fiskverk-
enda um leyfi til saltfiskútflutnings. Það er líka eina
syarið við útflutningsbanninu á flatta fiskinn. Hvorki
SÍF né aðrir einokunaraðilar eiga eilifan rétt til frið-
helgi í heimi frjálsra viðskipta. Sá tími er liðinn, ef ís-
lendingar hafa á annað borð hugsað sér að njóta nútíma
velmegunar.
Ef við hörfum í skjól einokunarinnar erum við að
dæma okkur úr leik.
Ellert B. Schram
Umbúðir utan
um skoðanir!
Um mánaöamótin jan.-febr. birtust
tvær nýjar skoðanakannanir um
fylgi íslenskra stjórnmálaflokka.
Þrítugasta janúar birtist könnun
sem Skáís gerði fyrir Stöð tvö og
daginn eftir birti Dagblaðið/Vísir
aðra könnun. Báðar þessar kann-
anir eru einkum merkilegar fyrir
sama hlutinn: það hversu fáir
þeirra sem spurðir voru taka af-
stöðu. Með öðrum orðum: aðeins
helmingur manna veit hvaða flokki
þeir myndu veita atkvæði sitt ef
kosið væri til þings nú. Um það eru
báðar kannanirnar fullkomlega
sammála: i könnun Skáís tóku 46,2
prósent ekki afstöðu og í könnun
DV samtals 48,6 prósent!
Þetta er alvarleg niðurstaða fyrir
íslenskt flokkakerfi og íslensk
stjórnmál og hana er ekki hægt að
hundsa. Og þessi niðurstaða er
ekki neitt nýnæmi. í heilt ár hefur
hlutfall þeirra sem ekki taka af-
stöðu í skoðanakönnunum DV ver-
ið tæpur helmingur. Hvað segir
það? Um hvað vitnar það? Hvers
vegna getur hálf þjóðin ekki komiist
að neinni póhtískri niðurstöðu?
Eina skýra niðurstaða beggja
fyrrnefndra kannana er óákveðn-
in, óánægðir og óákveðnir eru hátt
í tvisvar sinnum fleiri en þeir sem
styðja stærsta stjórnmálaflokkinn,
Sjálfstæðisflokkinn. Niðurstaðan
gæti tæpast verið skýrari: fólk er
óánægt með þá kosti sem því er
boðið upp á, það vill nýjan kost.
Því getur það einungis talist spurn-
ing um tíma hvenær íslenskt
flokkakerfi gliðnar í sundur, leysist
upp, það samræmist ekki kröfum
kjósenda, þjóðfélagið kallar á nýtt
afl.
Samspil öndverðra segla
Að frátalinni þeirri sérstööu, sem
fámenni og dreifbýli valda, hefur
íslenskt þjóðfélag í grundvallarat-
riðum enga verulega sérstöðu um-
fram önnur vestur-evrópsk þjóð-
félög. Því hlýtur að stinga í augu
að íslensk stjórnmál skuh ganga
svo gjörsamlega á skjön við þá
meginstrauma sem ríkja annars
staðar í Vestur-Evrópu.
Þær breiðu kvíslar til hægri og
vinstri í íhaldsflokka og jafnaðar-
mannaflokka ríkja aðeins að helm-
ingi á íslandi; þar er enginn jafnað-
armannaflokkur í vestur-evrópsk-
um stíl en dæmigerður íhaldsflokk-
ur. Þetta veldur ójafnvægi í ís-
lenskum stjórnmálum, sem er stór-
hættulegt fyrir þjóðfélagið. Það er
þetta ójafnvægi, sá skortur á tveim-
ur álíka sterkum öflum, öndverð-
um seglum, sem takast á, sem skað-
ar íslenskt þjóðfélag mjög.
Vestur-Þýskaland er gott dæmi
um hið gagnstæða. í Vestur-Þýska-
landi eru meginöflin í stjórnmálum
tvö, hægriflokkur og vinstriflokk-
ur. Þessir flokkar, þessir öndverðu
seglar stjórnmálanna takast á og
hafa aðhald hvor af öðrum auk
þess sem þeir hafa aðhald af smá-
flokkum.
Umbúöir utan um skoðanir
Til hvers eru stjórnmálaflokkar?
Utan urn hvað myndast þeir? Hvað
speglar sú eining sem kallast flokk-
ur?
Stjórnmálaflokkar eru hreinar
umbúðir utan um skoðanir.
Flokkakerfi er umbúðir utan um
skoðanamun. í nútimasamfélagi
eru það ekki stéttaátökin heldur
miklu frekar skoðanamunurinn,
átökin milli stjórnar og stjórnar-
andstöðu, sem eru aflvaki stjórn-
málanna. Stjórnmálaflokkar nú-
tímans eru ekki stéttaflokkar held-
ur tekur fólk einfaldlega afstööu til
flokka eftir því hvernig því hugnast
þær leiðir sem þeir vilja fara hverju
sinni. Skoðanakannanir í nútíman-
um gefa yfirleitt enga afdráttar-
lausa vísbendingu um bein tengsl
KjaUarirtn
Einar Heimisson
háskólanemi, Freiburg,
Vestur-Þýskalandi
skoðana og þjóðfélagsstöðu. Þá
staðreynd er ekki hægt að leiða hjá
sér. Y
Samspil kjósenda
og stjórnenda
Sveitarstjórnarkosningar eru
framundan. í hverju sveitarfélag-
inu á fætur ööru verður ljós ó.
ánægja kjósenda með þá kosti sem
þeim er boðið upp á, þær umbúðir
sem skoðunum þeirra hefur verið
pakkað inn í. Sveitarstjórnir eru
hinar smærri einingar stjórnkerf-
isins; þar eru tengsl lýðræðislega
kjörinna stjórnenda og kjósenda
nánari en í landstjórn. Sveitar-
stjórnarmál hér í Vestur-Þýska-
landi og annars staðar í Vestur-
Evrópu einkennast af þessu: nánu
samspih kjósenda og stjórnmála-
manna.
Fyrsta dæmi: í ítalskri borg þarf
að lífga upp á miðbæinn. Hvað er
gert? Leitað er til borgarbúa sjálfra,
gerð skoðanakönnun um það sem
á að breyta og það sem ekki á að
breyta, yfirvöld og skipulagsarki-
tektar hafa beint samráð við borg-
arbúa um ásjónu borgarinnar.
Annað dæmi: í vestur-þýskri borg
ríkir óánægja með tiltekna ákvörð-
un yfirvalda um byggingarfram-
kvæmdir. Undirskriftum er safnað.
Kosning verður samkvæmt vest-
ur-þýskum lögum að fara fram ef
tíu prósent atkvæðisbærra manna
fara fram á það.
Undirritaður gerði nauðsyn laga
um rétt kjósenda til að fara fram á
kosningu um tiltekin málefni að
umræöuefni í DV í desember 1988.
Á ári sveitarstjórnarkosninga skal
aftur minnt á nauðsyn þess að slíku
ákvæöi sé bætt inn í íslensk sveit-
arstjórnarlög.
Hörmuleg dæmi um misbeitingu
valds hafa átt sér stað á yfirstand-
andi kjörtímabili, dæmi um mis-
beitingu þess umboðs sem kjósend-
ur hafa veitt stjórnmálamönnum,
dæmi um fullkomna hundsun á
vilja kjósenda í tilteknum málum.
Því þarf að afstýra að slíkt hendi
aftur, lagasetning þess efnis er
nauðsynleg til að tryggja heilbrigt
samspil kjósenda og stjórnmála-
manna.
Burt með umbúðirnar!
Ekki er ljóst hvernig framboðs-
málum verður háttað í einstökum
sveitarfélögum í næstu kosningum.
Sums staðar verða til ný framboð
sem samrýmast kröfum tímans,
annars staðar ekki. Vilji kjósenda
fyrir nýjungum er skýr en tíminn
naumur; þeir fjötrar, sem flokks-
hagsmunir, flokksbönd, persónu-
legir hagsmunir valda, eru þykkari
en svo að þeir verði leystir í einni
sviphendingu. Meö öðrum orðum:
umbúðirnar flækjast fyrir fólki.
En á það skal minnt að þaö eru
litlir hugsjónamenn sem meta
flokkinn, verkfærið, umbúðirnar
ofar árangrinum. íslenskir kjós-
endur eru leiðir á umbúðunum sem
búið er að pakka skoðunum þeirra
inn í, endurtekin skilaboð þeirra
vitna um það. Ljóst er að í þessum
kosningum munu umbúöir þvæl-
ast fyrir mörgum kjósendum, um-
búðir sem eru fráhrindandi, um-
búðir sem fæla fólk frá stjóm-
málum, umbúðir sem valda áhuga-
leysi gagnvart lýðræðinu. En þær
umbúðir eru ekki eilífar og því fyrr
sem þær hverfa og verða urðaðar
því betra.
Einar Heimisson
Niðurstöður skoðanakönnunarinnar urðu þessar;
til samanburðar eru niðurstöður fyrri OV-kannana:
_______________sept. nóv. jan. mars júní ágúst okt. des. nú
Fylgjandi 45.7%45,0%36.0%29,5%18.7%23,8%23.7%28.0%25,8%
Andvigir 24,5%33,0%44,2%50,0%60,5%56,0%60,0%50,0%53,3%
Óákveðnir 27,8%19,2%17,5%20,0%18,7%16,2%14,0%20,5%17,2%
Svaraekki 2,0% 2,8% 2,3% 0,5% 2,2% 4,0% 2,3% 1,5% 3,7%
Ef aðeins eru teknir þeir sem tóku afstöðu verða niðurstöðurnar þessar:
_____________________sept. nóv. jan. mars júni ágúst okt. des. nú
Fylgjandi 65,1 - 57,6- 44,9- 37,1 - 23,6- 30,0- 28,3- 35,9- 32,6-
% % % % % % % % %
Andvlgir 34,9- 42,3- 55,1 62,9- 76,4- 70,0- 71,7- 64,1 - 67,4-
% % % % % % % %
STJÓRN
I skoðanakönnunum hér á landi vekur athygli hve fáir þeirra sem spurð-
ir eru taka afstöðu. - Skoðanakannanir DV og fleiri sanna þetta.
„Því hlýtur að stinga 1 augu að íslensk
stjórnmál skuli ganga svo gjörsamlega
á skjön við þá meginstrauma sem ríkja
annars staðar 1 Vestur-Evrópu.“