Dagblaðið Vísir - DV - 09.04.1990, Blaðsíða 20

20
MÁNUDAGUR 9. APRÍL 1990.
Meiming
Myndverk í bönkum
DV kannar:
Úr afgreiðslusal Landsbankans við Austurstræti. Veggmyndin er eftir Jón Stefánsson.
DV-mynd Brynjar Gauti
Vinsœlustu
Ustamennirnir
íbönkunum
1.
2.
3.
4.
5.
6
7
7-8. Einar Hákonarson
Snorri Arinbjarnar
Þorvalcfur Skúlasön
9-10« Karl Kvaran
55 verk
33 -
29 -
27 -
24 -
22 -
21 -
21 -
20 -
20 -
Vísast eram við íslendingar orðnir
svo vanir því að sjá listaverk í banka-
stofnunum að okkur kemur ekki til
hugar að spyrja um ástæður þess að
þau eru þarna uppihangandi.
Bankamönnum með öðrum þjóð-
um þykir hins vegar ekki alveg eins
sjálfsagt að gleðja augu viöskipta-
vina sinna með frummýndum helstu
listamanna, eins og íslenskir feröa-
menn hafa eflaust orðið varir við.
Ekki er brennt fyrir að gamlir
meistarar hangi á veggjum útlendra
bankastjóra en í afgreiðslusölum og-
útibúum erlendra banka er yfirleitt
látið nægja að hengja eftirprentanir
eða graííkmyndir.
Nokkuð langt er síðan 'íslenskir
bankar hófu að kaupa listaverk og
þá fyrst og fremst til skreytingar og
styrktar listamönnum fremur en til
fjárfestingar. Enda ekki mikil gróða-
von í íslenskri list framan af. Gekk
Landsbankinn á undan meö góðu
fordæmi er hann fékk Kjarval til að
gera veggmynd af konum við salt-
fiskverkun árið 1924 og stuttu síðar
málaði Jón Stefánsson sveitalífs-
mynd sína í afgreiðslusal bankans
við Austurstræti.
Um skeið voru menntamálaráð og
Landsbankinn nær einu aðilamir
sem keyptu eða pöntuðu verk af ís-
lenskum listamönnum, þannig að
óhætt er að segja að bankarnir leiki
ekki ómerkt hlutverk í íslenskri
myndlistarsögu.
Varðveisla menningar-
verðmæta
Seinna fylgdu aðrir bankar í kjöl-
farið en þó af nokkurri varfæmi og
í samræmi við efnahagsástand
hverju sinni. Síðustu tvo áratugina
hafa íslenskir bankar, ekki síst ríkis-
bankarnir, verið mjög stórtækir
kaupendur Ustaverka og er margar
lykilmyndir i íslenskri myndlistar-
sögu að finna innan veggja þeirra.
Hvort sem þeim líkar betur eða
verr hafa bankarnir þar með tekist
á hendur varðveisla menningarverð-
mæta með tilhlýðilegri ábyrgð.
í þessari ábyrgð felst meðal annars
upplýsingaskylda og almenn fyrir-
greiösla við þá sem stunda rannsókn-
ir á íslenskri myndlistarsögu en til
þessa hafa bankamir verið fremur
tregir að upplýsa almenning um
listaverkakaup sín og eignir.
Því ber að fagna ítarlegu svari for-
sætisráðherra við fyrirspurn sem
Finnur Ingólfsson alþingismaöur
lagði fram á Alþingi um Ustaverk í
eigu ríkisbanka og opinberra sjóða
fyrir skömmu.
Bað Finnur um lista yfir öll lista-
verk í eigu þessara aðila, áætlað
markaðsverð þeirra, vinnureglur
sem stuðst er við þegar Ustaverk eru
keypt, skrásetningu þeirra og ýmis-
legt fleira sem of langt mál væri að
rekja hér.
í svari forsætisráðherra ér tíunduð
listaverkaeign Iðnþróunarsjóðs,
Fiskveiðasjóðs, Stofnlánadeildar
Landbúnaðarins, Framkvæmdasjóðs
íslands, Seðlabankans, Búnaðar-
bankans, Landsbankans og Útvegs-
bankans (fyrir sameiningu).
Mest í Landsbankanum
AUs eiga þessar stofnanir 992
myndverk eftir rúmlega 100 Usta-
menn, íslenska og erlenda. Af þeim
eru aðeins 34 í fóram sjóðanna. ,
AthygUsvert er að enginn bank-
anna telur sig eiga ýmis „nagUost“
verk innan veggja sinna, t.d. sveita-
lífsmynd Jóns Stefánssonar sem áð-
ur er nefnd eða vírmyndir Sigurjóns
Ólafssonar í afgreiðslu Búnaðar-
bankans við sömu götu. Að minnsta
kosti er engin þessara veggmynda á
skránni.
Eins og vænta mátti á Landsbank-
inn flest myndverkin eöa 418. Þar
næst kemur Búnaðarbankinn með
351 verk
og í þriðja sæti er Seðlabankinn með
140 listaverk. Útvegsbankinn rekur
síðan lestina með 83 verk sem hann
lagði í púkkiö við sameiningu bank-
anna.
í fyrirspurn sinni óskar Finnur
Ingólfsson einnig eftir því að kannað
sé hvort hlutafélagsbankarnir séu
tilbúnir að veita upplýsingar um
listaverkaeign sína „til að veita betri
yfirsýn yfir hvar ýmsar bestu perlur
íslenskrar listsköpunar eru niður-
komnar.“
Slíkar upplýsingar mundu óneitan-
lega fyUa upp í þá mynd af lista-
verkaeign íslenskra banka sem nú
er lagður grundvöllur að. Er hér með
skorað á hlutafélagsbankana að
veröa við ósk alþingismannsins.
180 milljónir
Af bönkunum fjórum gefa aðeins
Seðlabanki og Útvegsbanki upplýs-
ingar um tryggingamatsverð lista-
verka sinna. Samkvæmt því á Seðla-
bankinn verk upp á 35,1 imlljón en
Útvegsbankinn 9,4 miUjónir eða sam-
tals 223 Ustaverk á 44,5 miUjónir.
Með því að margfalda þessa tölu
með fjórum og áætla verðgfidi Usta-
verka 1 eigu sjóðanna væri niður-
staðan um 180 miUjónir, sem gæti þá
verið heUdarmatsverð Ustaverka í
eigu ríkisbanka og sjóða á íslandi um
áramótin 1989-90.
Ýmislegt merkUegt kemur í ljós
þegar listaverkakaup bankanna era
skoðuð ofan í kjöUnn. í Seðlabankan-
um ákveður bankastjórnin kaup
Ustaverka „og er þá iðulega leitað
álits sérfróðra aðila, bæði að því er
varðar listfræðilegt gUdi verka og
kaupverð," eins og segir í skýrslunni.
í Búnaðarbankanum ákvaröar
bankastjórinn einn kaup Ustaverka
en í Landsbankanum hafa tveir
menn þann starfa að „annast um
myndverkaeign hans“ og „gera til-
lögu til bankastjóra um kaup á lista-
verkum". Útvegsbankinn lætur ekk-
ert uppi um það hvernig menn báru
sig að þar við listaverkakaupin.
Skýrslur bankanna bera ekki vott
um að menn hafi mótað sér sérstaka
stefnu eða markmið í sjálfum Usta-
verkakaupunum, enda þurfa þeir
sjálfsagt að koma til móts við mörg
sjónarmið.
Ægir saman
Á stundum virðast þeir kaupa til
aö íjárfesta, önnur verk þurfa þeir
aö taka upp í skuldir og úti á landi
telja þeir sér líkast til skylt að styðja
við bakið á þeim listamönnum sem
þar búa.
Því ægir öllu saman á veggjum
bankanna, atvinnulistamönnum og
leikmönnum, snifiingum og klaufa-
bárðum.
En þótt þeim séu mislagðar hendur
við kaupin virðast bankamenn sam-
mála um að það sé gott fyrir banka
að kaupa og eiga listaverk.
Listaverk gefa bönkum jákvæða og
menningarlega ímynd, þau treysta
tengslin bæði við almenning og lista-
menn (PR) og síðast en ekki síst eru
þau augnayndi.
Öðruvísi er tæplega hægt að skilja
upplýsingar Búnaðarbankans og
Landsbankans um mynddreifmgu og
myndlistarkynningar þær sem þar
eiga sér stað með reglulegu milhbili.
Þótt ríkisbankarnir virðist ekki
beita sérstökum reglum við val á
listaverkum leiðir skýrslan samt í
ljós ákveðnar áherslur í kaupunum,
bæði hvað varðar bankana í samein-
ingu og hvern banka út af fyrir sig.
Því verður til dæmis ekki á móti
mælt að í safni Útvegsbankans voru
hlutfallslega íleiri sjávar- og fiski-
mannamyndir en í hinum bönkun-
um.
Eiríkur vinsælastur núlifenda
Þaö er einnegin fróðlegt að komast
að því hvaða tíu málarar eru í mestu
uppáhaldi hjá íslenskum banka-
mönnum, sjá meðfylgjandi töflu.
Kjarval er þar á toppnum og skal
engan undra en aðrir frumherjar ís-
lenskrar myndlistar eru ekki á meðal
tuttugu efstu. Einnig hlýtur að koma
á óvart hve mörg verk eftir Snorra
Arinbjarnar og Þorvald Skúlason
eru í eigu bankanna.
Eiríkur Smith er vinsælastur núlif-
andi málara en Einar Hákonarson
er yngsti maðurinn á þessum Usta.
Ef htið er til yngri kynslóðar mynd-
hstarmanna eiga bankarnir mest eft-
ir Tolla eða 5verk.
Bankarnir eiga síöan tvö verk eftir
Erró og ekkert eftir Helga Þorgils
Friðjónsson eða aðra unga málara
sem notið hafa velgengni úti í lönd-
um.
Þótt Landsbankinn eigi stærsta
safniö af Ustaverkum á hann ekki
endilega það besta. Sjálfum þykir
mér meira til safna Búnaðarbankans
og Seðlabankans koma.
Seðlabankinn getur til dæmis stát-
að af mörgum úrvalsverkum eftir
Scheving og fleiri nútímaskúlptúr-
um en nokkur annar banki en Bún-
aöarbankinn hefur komið sér upp
vönduðu safni verka eftir Snorra
Arinbjarnar, Þorvald Skúlason og
Kristján Davíðsson.
Landsbankinn sker sig aðallega úr
fyrir mikið safn Kjarvalsteikninga
og svo auðvitað fyrir áðurnefndar
„helstu perlur íslenskrar Ustsköpun-
ar“, veggmálverk Jóns Stefánssonar
og Kjarvals og steinfellumynd Nínu
Tryggvadóttur.
-ai.
Afríkuhátíð
Áfram um Listahátíð. Salif
Keita, hljómsveitarstjóri, söngv-
ari og tónskáld frá MaU í Afríku,
kemur hingað með 17 manna hóp
hljóðfæraleikara og dansara.
Keita þessi er af maUskum höíð-
ingjaættum og vora forfeður
hans um aldaraðir hirðtónhstar-
menn konunga í Malí.
En Keita verður ekki eini full-
trúi Afríku á Listahátíð því að
nígeríski nóbelsverðlaunahafinn
Wole Soyinka hefur goldið jáyrði
við að koma á hátíðina til að lesa
upp.
Á blaðamannafundi sagðist
Valgarður Egilsson, formaður
Listahátíðar, nokkurn veginn
viss um að hafa talað við Soy-
inka, en hins vegar væri síma-
samband við Nigeríu mjög vont,
svo þaö er aldrei að vita...
Valgarður Egilsson með dagskrá
Listahátíðar
Afríkublús
Áfram með Afríku. Ási í
Gramminu hefur ákveðið að taka
út forskot á Afríkudagskrá Lista-
hátíðar með því að fá hingað ann-
an þekktan tónlistarmann úr
þvísa álfu, Ali Farke Toure, til
að spila í Reykjavík nú um pásk-
ana.
Ási segir að Toure muni verða
hér viö annan mann og syngja
nokkurs konar Afríkublús.
„Þetta eru síðustu forvöð að sjá
manninn á tónleikum áður en
hann verður heimsfrægur og
óaðgengilegur," segir Ási. Þá vit-
um við það.
Haystack-styrkj-
um úthlutað
Nýlega var gengið frá úthlutun
svokallaðra Haystack-styrkja en
þeir eru veittir íslensku listiðnað-
arfólki til námsdvalar við lista-
skóla í Maine-fylki í Bandaríkj-
unum.
Styrkirnir eru veittir úr sjóði
sem kenndur er við Pamelu Bre-
ment, fyrrverandi sendiherrafrú
Bandaríkjanna, og hafa tíu ís-
lendingar þegar orðið þeirra að-
njótandi.
í þetta sinn sóttu 45 manns um
þá tvo styrki sem um var að ræða
og ákvað dómnefnd að veita þá
Hilmari Einarssyni gullsmið,
sem hyggst kynna sér málm-
steypu, og Sigurborgu Stefáns-
dóttur bókahönnuði, sem sækja
mun námskeið í gerð bóklista-
verka.
íslensk menning
í Vínarborg
í síðustu viku var sagt frá þátt-
töku Ingibjargar Styrgerðar Har-
aldsdóttur í samsýningu í Vínar-
borg. Gleymdist að geta þess að
með henni á sýningunni era
Kristján „allsstaðar" Guðmunds-
son, Svava Björnsdóttir, Helgi
Þorgils Friðjónsson og Brynhild-
ur Þorgeirsdóttir.
Sýningin er haldin í Kultur-
haus Favoriten en það er ein
stærsta menningarmiðstöð Vín-
arbúa.
í tengslum við sýninguna var
boðið upp á íslenskan mat, tón-
leika og kynningu á íslandsferð-
um.