Dagblaðið Vísir - DV - 19.05.1990, Blaðsíða 10

lór
.ORGf IAM et aUOAOHAOUA.
LAUGARDAGUR 19. MAI 1990.
Kvikmyndir
DV
Þegar litiö er yfir auglýsingar
kvikmyndahúsanna á sunnudög-
um og athugaö hvaö er í boöi fyrir
börnin kemur í Ijós forvitnilegur
hsti yfir kvikmyndir af ýmsu tagi.
Þarna má sjá teiknimyndir eins og
Leynilöggumúsin Basil og Heman
yfir í leiknar myndir eins og Lína
langsokkur, Bróöir minn Ljóns-
hjarta, Flatfótur í Egyptalandi eöa
Turner og Hooch. Fyrir kvik-
myndaáhugamenn, sem búnir eru
að slíta barnsskónum, er hins veg-
ar athyglisvert að sjá að allar
gömlu góöu teiknimyndasyrpurn-
ar eru horfnar. Þessar teikni-
myndasyrpur, sem voru saman-
Kalli kanína virðist einna vinsælastur i dag.
myndahúsum meðan á stríöinu
stóð og fyrst á eftir var lítill áhugi
á myndum Walt Disney. Þaö var
ekki fyrr en um 1950 að hjólin fóru
aö snúast aftur þegar myndin
Cinderella hlaut góðar viötökur hjá
áhorfendum. Á næstu árum gekk
framleiðsla kvikmyndaversins
mjög vel, ekki síst ef haft er í huga
að á þessum tíma kom sjónvarpið
fram á sjónarsviðið sem beinn
keppinautur við kvikmyndahúsin.
Og viti menn, nú snerist dæmið við
•hjá Walt Disney. Meðan aðrir kvik-
myndaframleiðendur sáu fram á
þverrandi aðsókn að myndum sín-
um fóru áhorfendur aftur að
Teiknimyndapersónan
Kalli kanína
Margt bendir til þess að styttri teiknimyndir séu aftur að ryðja sér til rúms sem skemmtiefni fyrir unga sem aldraða
settar af stuttum 5-10 mínútna
teiknimyndum, nutu mikilla vin-
sælda meðal yngstu kynslóðarinn-
ar, því flestir þekktu vel hetjur
þeirra eftir lestur teiknimynda-
blaða, eins og Andrés önd og Mikka
mús. Fyrir áhugamenn um teikni-
myndir var alltaf ánægiulegt þegar
þegar sú hefð var ríkjandi að kvik-
myndahúsin sýndu alltaf stutta
teiknimynd á undan sjálfri aðal-
myndinni til að koma áhorfendum
í gott skap. Þetta er nú aö mestu
liðin tíð enda er „sýnishorn úr
næstu mynd“ og auglýsingar bún-
ar að taka við hlutverki teikni-
myndanna.
Enn í fullu fjöri
Það er hins vegar ánægjulegt að
íslenska sjónvarpið virðist hafa
tekið upp á arma sína að miðla
landsmönnum stuttum teikni-
myndum, samanber teiknimynda-
þættina um Bleika pardusinn og
sprelligosana Tomma og Jenna
sem hafa verið sýndir á undan
fréttatíma sjónvarpsins.
En hver er ástæðan fyrir þvi að
stuttar teiknimyndir eru nær hætt-
ar að sjást í kvikmyndahúsunum?
Hún er sú að nær engar stuttar
teiknimyndir hafa verið framleidd-
ar undanfarin 25 ár. Hins vegar er
að verða bót á þessu því Walt Di-
sney kvikmyndaverið gerði nýlega
teiknimynd með hinum vinsæla
Kalla kanínu í aðaíhlutverki en
hann gerði garðinn frægan í hinni
stórvinsælu mynd, Hver skellti
skuldinni á Kalla kanínu? Teikni-
myndin heitir Tummy Trouble og
var sýnd á undan annarri Walt
Disney mynd sem frumsýnd var í
fyrra en það var Honey, I Shrunk
the Kids. Walt Disney hefur stórar
áætlanir á prjónunum og vonast til
að framleiða á næstu tveimur árum
2x7 mínútna myndir með Kalla
kanínu og 3x22 mínútna myndir
með þeim félögum Mikka mús og
Andrési önd. Með þessum stuttu
myndum er ætlunin aö vekja at-
hygli yngstu kynslóðarinnar á
teiknimyndum í fullri lengd með
sömu söguhetjum, þannig að það
má líta á þessar myndir sem
nýstárlega útgáfu af „sýnishomi
úr næstu mynd“.
Mikilvinna
Það er mikil vinna að gera eina
teiknimynd, jafnvel þótt sýningar-
timi hennar taki ekki nema sjö
mínútur. Hjá Walt Disney kvik-
myndaverinu starfa 70 manns við
gerð hverrar myndar og tekur
verkið níu mánuöi. Ef um er að
ræða kvikmynd í fullri lengd eru
tölurnar enn stórkostlegri því slíkt
verk tekur ein fjögur ár að gera og
400 manns koma þar við sögu. Þessi
langi tími setur mikinn þrýsting á
framleiðendur teiknimynda að
vera með nokkrar styttri myndir á
teikniborðinu sem þeir geta komið
með á markaðinn áður en áhorf-
endur eru búnir að gleyma sögu-
hetjunni. Vegna þess hve teikni-
myndin Hver skellti skuldinni á
Kalla kanínu? hlaut miklar vin-
sældir var ákveðið að gera fram-
haldsmynd en hún verður ekki til
fyrr en 1992 eða 1993. „Roger er
fyrsta teiknimyndahetjan í mörg
ár sem hefur öðlast líf sem persóna
utan hvíta tjaldsins," hefur verið
haft eftir einum af yfirmönnum
Walt Disney kvikmyndaversins.
„Þegar við áttuðum okkur á því að
hann var skærasta stjarnan í
myndinni settum við okkur það
markmið aö tryggja að áhorfendur
hefðu ekki gleymt honum er næsta
mynd yrði frumsýnd."
Gamall grunnur
En þaö eru fleiri leiðir en teikni-
myndir til að halda athygli almenn-
ings að teiknimyndapersónum.
Aðeins mánuði eftir frumsýningu
var Walt Disney samsteypan búin
að koma Kalla kanínu fyrir í einutn
af skemmtigörðum sínum. Einnig
var á hennar vegum hafin fjölda-
framleiðsla á bolum, bollum og
allskyns minjagripum sem báru
mynd af Kalla kanínu. Því ættu
allir að vera andlega vel undirbún-
ir þegar framhaldsmyndin kemur.
Walt Disney kvikmyndaverið er
byggt á gömlum grunni og þaö er
engin tilviljun að það skuli enn í
dag vera í fremstu röð í framleiðslu
teiknimynda. Það ber nafn stofn-
anda þess, Walt Disney, sem hóf
framleiðslu teiknimynda upp úr
1920. í fyrstu gerði hann eingöngu
stuttar teiknimyndir eins og Alice
in Cartoonland og Oswald the Rab-
bit. Á þessum tíma skóp Disney
teiknimyndapersónuna Mikka
mús ásamt þeim Plútó og Andrési
önd. Þegar þessar persónur fóru
að birtast á hvíta tjaldinu í formi
stuttra teiknimynda urðu þær fljót-
lega mjög vinsælar. Um 1926 var
jafnvel farið að líkja Walt Disney
við frumkvöðla kvikmyndagerðar
eins og Charles Chaplin og Eisen-
stein.
Saga teiknimynda
Það var þó ekki fyrr en 1937 að
mynd frá Walt Disney sló verulega
í gegn. Var það teiknimyndin Snow
Kvikmyndir
Baldur Hjaltason
White sem er fyrsta teiknimyndin
sem Walt Disney gerði í fullri
lengd. í kjölfarið var kvikmyndave-
rið stækkað og fleiri ráðnir og
þannig hófst raunverulegt veldi
Walt Disney. Árangurinn lét ekki
á sér standa og á árunum 1940-1942
sendi Disney frá sér margar af sín-
um þekktustu myndun, eins og
Pinocchio, Fantasia og Bambi. Þótt
aðsókn ykist almennt að kvik-
streyma inn í kvikmyndahúsin til
að sjá Walt Disney myndir.
Erfiðir tímar
En það var líka dýrt og erfitt að
framleiða teiknimyndir þá sem nú.
Eftir að hafa tapaö stórfé á mynd-
inni The Sleeping Beauty ákvað
kvikmyndaverið að fara einnig að
framleiða leiknar myndir sem það
hefur gert síðan. Því miður hefur
fariö lítið fyrir teiknimyndafram-
leiöslunni, en samkvæmt áður-
greindum upplýsingum virðist vel-
gengni myndarinnar Hver skellti
skuldinni á Kalla kanínu? hafa
virkað sem vítamínsprauta á
teiknimyndastarfsemi fyrirtækis-
ins. Að vísu hefur hlutverk styttri
teiknimynda breyst að hluta til
miðað við eldri teiknimyndir vegna
þess að ungir og óþjálfaðir teiknar-
ar voru látnir fá eldskírn sína og
reynslu við gerð þessara mynda. í
dag fá menn að spreyta sig í upp-
hafi jafnt á myndum í fullri lengd
sem styttri enda er orðið jafnflókið
að gera þær báðar.
Framtíðin
Walt Disney fyrirtækið hefur nýtt
sér til hins ýtrasta skemmtigarða
þá sem eru í eigu þess. Ungir sem
aldnir koma þangað og hitta m.a.
flestar teiknimyndapersónurnár
sem eru í brúðugervi. í nýja
skemmtigarðinum í Orlando, sem
Walt Disney opnaði nýlega, má sjá
um 70 teiknara að störfum fyrir
innan plexigler til að gefa forvitn-
um gestum innsýn í gerð teikni-
mynda. Einnig má benda á að Walt
Disney fyrirtækiö er líka með
skemmtigarð í Tokýo og hafin er
bygging annars í París. Þá hefur
framboð teiknimynda á mynd-
böndum breytt stöðunni. Börn og
unglingar eiga mun greiðari að-
gang nú en áður að teiknimyndum
á myndbandaleigum ásamt fjöl-
breyttara úrvali. Á þennan boð-
máta fá margir sín fyrstu kynni af
mörgum þekktum persónum
teiknimyndanna. Raunar er staðan
oröin sú á sumum heimilum að
teiknimyndin á myndbandsspólu
er búin að taka við hlutverki móð-
urinnar að hluta til sem barnapía.
B.H.
Hér sjást nokkrar af þekktustu myndum Walt Disney.