Dagblaðið Vísir - DV - 16.02.1991, Blaðsíða 21

LAÚGARDAGUR 16. FEBRÚAR 1991.
21
Á vísundaveiðum með indíánum.
Regnboginn - Úlfadansar ★★★
Óður til
hinna óspilltu
Regnboginn hefur tekið til sýningar stórmyndina
Dances With Wolves sem er frumraun Kevins Costner
sem leikstjóra. Jafnframt því að sitja við stjórnvölinn
leikur Costner aðalhlutverkið, John Dunbar liðþjálfa.
Hvað sem segja má um Costner þá skortir hann ekki
hugrekki því hér er um talsvert flókna kvikmynd að
ræða. Við töku myndarinnar þurfti fjölda indíana sem
þurftu að geta leikið og þeyst berbakt á hesti, rösklega
3.000 vísundar voru á óskalistanum auk annarra tan>
inna dýra eins og Tvísokka, úlfsins sem fer með stórt
hlutverk.
Allt þurfti að vera ekta og fjöldi sérfræðinga um
menningu indíána, búninga þeirra og lifnaðarhætti
lagði hönd á plóginn svo þetta mætti allt takast. Ofan
á allt saman heimtaði Costner að indíánarnir í mynd-
inni töluðu sitt eigið tungumál sem síðan yrði textað.
Þegar þetta bættist við þá staðreynd að myndin yrði
tæplega þrír tímar á lengd kipptu flest kvikmyndaver
í Hollywood að sér hendinni hvað varðaði fjármögnun
og á endanum lagði Costner sjálfur fram háar upphæö-
ir til þess að draumur hans gæti ræst.
Sjálfsagt naga einhverjir peningamenn sig í budduna
því myndin hefur hlotið góða dóma vestanhafs og þyk-
ir líkleg til þess að hreppa einhver af hinum eftirsóttu
óskarsverðlaunum.
Sagan, sem hér er sögð, gerist 1863 og fjallar um
ungan liðþjálfa í her Norðurríkjanna. Hann liggur
særður í subbulegu sjúkraskýli og gegnum þokuna
heyrir hann lækna ræða um aflimun. Honum tekst
að komast út og með fifldjarfri reið þvert gegnum skot-
hríð óvinanna tekst honum að btjóta upp pattstöðu
sem komin var upp í bardaganum. Að launum hlýtur
hann bestu meðferð sem bjargar fæti hans og að auki
má hann velja sér stöðu. Hann biður um að verða
sendur til framlínunnar þar sem yfirráðasvæði hvíta
mannsins nær lengst í vestur inn á ókannaðar sléttur
þar sem indíánar ráða ríkjum.
Eftir langt og strangt ferðalag kemur Dunbar á leið-
arenda í Fort Sedgewick. Það reynist autt og yfirgefið
og engan hermann þar að finna. Dunbar sest samt að
og reynir að koma sköpulagi á virkið sem er reyndar
aðeins moldarkofi í niðurníðslu. Hann verður ekki var
við neitt líf utan stakan úlf sem læðupokast í kringum
hann og reynist furðu gæfur þegar til á að taka.
En hæðimar hafa augu og fljótlega hafa Sioux indí-
ánar, sem búa í grenndinni, samband við Dunbar.
Báðir eru afar varkárir í fyrstu en smátt og smátt tekst
með þeim góð vinátta og Dunbar lifir með indiánum,
lærir mál þeirra og siði og kynnist ástinni sem birtist
honum í ekkju í hópi indíánanna. Sú er reyndar hvít
á hörund en var ungri rænt af indíánum. Hann berst
ennfremur við hlið þeirra í stríði við hina grimmu
Pawnee stríðsmenn.
Manndómsvígsla Dunbars meðal fmmbyggjanna er
þegar hann fer með þeim á vísundaveiðar sem em
eitt stórkostlegasta atriði myndarinnar og ekki möpg
í amerískum kvikmyndum seinni tíma sem jafnast á
við það í glæsileik. Við tökuna voru notaðir 3.500 vís-
undar, 150 aukaleikarar, 24 reiðmenn, 25 gervivísund-
ar og sjö myndavélar.
En Adam var ekki lengi í paradís og Dunbar ekki
heldur. í síðustu ferðinni til virkisins rekst hann á
hermenn sem halda hann vera Uðhlaupa og svikara.
Hann er settur í járn, úlfur hans og hestur skotnir og
hann sjálfur fluttur nauðungarflutningi áleiðis til
næsta virkis þar sem gálginn bíður hans án efa. Á
leiðinni gera Siouxar hermönnunum fyrirsát og bjarga
Dunbar úr tröllahöndum. Þó hann sé þeim þakklátur
gerir hann sér jafnframt ljóst að hefnda sé að vænta
og ennfremur að nú dragi fljótlega til tíðinda í sam-
skiptum hvítra manna og indíána.
Skemmst er frá að segja að Costner kemst frá þess-
ari frumraun sinni með nokkrum glæsibrag. Þó mynd-
in um úlfavininn sé tveir tímar og fimmtíu mínútur
Kvikmyndir
Páll Ásgeirsson
að lengd er vandséð hvar hún hefði átt að styttast og
víst að að fáum getur leiðst undir þessari áhrifamiklu
sögu. Hugtakið stórmynd kemur hvað eftir annað upp
í hugann. Hér er sögusviðið stórfenglegt, hátt til lofts
og vítt til veggja á sléttunum endalausum og mikil
örlög manna og þjóða sem sagt er frá.
Styrkur myndarinnar felst fyrst og fremst í agaðri
en hægfara frásögn og vandvirkri beitingu myndavél-
arinnar. Sú mikla vinna, sem lagt var í til þess að
gera allt í samræmi við rétta sagnfræði, gefur mynd-
inni aukinn þunga og eykur gildi hennar talsvert.
Costner leikur býsna vel og Mary McDonnell mjög vel
í hlutverki unnustu hans úr hópi indíána. Af einstök-
um indíánum er þó minnisstæðastur Sparkandi fugl,
töfralæknir og andans maður sem er frábærlega vel
leikinn af Graham Greene. Sá er reyndar kynhreinn
indíáni og þrautreyndur leikari.
Þó fogur náttúran leiki stórt hlutverk þá logar undir
réttlát reiði vegna þess þjóðarmorðs sem hvítir menn
frömdu á indíánum þegar þeir voru að leggja undir
sig guðs eigið land. Sú smán er aflið sem knýr söguna
áfram. Óspilltri náttúru og óspilltu fólki er vottuð virð-
ing á þann hátt sem höfundar mega vera stoltir af.
A köflum er tónlistin ef til vill yfirdrifin og á stund-
um jaðrar frásögnin við væmni. Nokkur atriði eru
samt án allrar væmni svo sorgleg að heyra mátti hálf-
an salinn snökta yfir sorglegum örlögum úlfsins Tví-
sokka svo dæmi sé nefnt.
Fari svo að sagan um Dunbar liðþjálfa, sem steig
dans með úlfum, fái einhver margnefndra óskarsverö-
launa, sem hún hefur hlotið 12 tilnefningar til, verður
það kannski til þess að endurreisa eitthvað af trú
manna á gildi verðlaunanna. Víst er að myndin verð-
skuldar verðlaunin fyllilega.
Amerisk - Dances With Wolves
Leikstjórn: Kevin Costner
Handrit: Michael Blake eftir sinni eigin sögu
Aðalhlutverk: Kevin Costner, Mary McDonnell, Graham
Greene, Rodney A. Grant, Floyd Red Crow Westerman,
Tantoo Cardinal, Jimmy Herman, Charles Rocket og Tony
Pierce
STRÆTISVAGNAR REYKJAVIKUR
in JL U

' M