Dagblaðið Vísir - DV - 04.07.1992, Blaðsíða 16

16
LAUGARDAGUR 4. JÚLÍ 1992.
Skák
DV
Ekki kann ég að nefna alla þá sjúk-
dóma sem hijáðu Mikhail Tal um
ævina en aldrei var hann heilsu-
hraustur. Annað nýraö var fjar-
lægt með langþráðum uppskurði
1969; of hár blóðþrýstingur þjakaði
hann síðari ár, hjartsláttartruflan-
ir og fótaveiki. Að lokum var það
lifrin sem gaf sig.
Tal var skráður með Lettum á
ólympíuskákmótið sem nýlokið er
í Manila. Rétt áður en mótið átti
að hefjast var hann fluttur í skynd-
ingu á sjúkrahús í Moskvu þar sem
hann gekkst undir erfiðan upp-
skurð. Líkumar voru ekki honum
í hag og svo fór að meistarinn mikli
varð að játa sig sigraðan.
Mikahil Tal var aðeins 55 ára
gamall er hann féll frá. Löng veik-
indasaga og óreglusamt lífemi
höfðu þó tekið sinn toll og hann
leit út fyrir að vera mun eldri. Tal
tiiheyrði þeirri kynslóð skák-
manna sem þótti tilhlýðilegt að
sitja við taflborðið með logandi síg-
arettu. Þvi er heldur ekki að neita
að honum þótti sopinn góður. Eins
var farið með hann og hermenn
Óðins forðum: Borinn í rúm aö
kveldi og sprottinn upp að morgni,
tiibúinn til bardaga. Tal hafði þann
eiginleika að geta skilið að anda og
efni. Höfuðið var alltaf skýrt og til-
búið í slaginn, eins og þaö hefði
ekkert með þennan veikburða lík-
ama að gera.
íslandsvinur
Tal var þekktur fyrir leiftrandi
Mikhail Tal lést í Moskvu sl. sunnudag eftir erfið veikindi. Hann fæddist í Riga 9. nóvember 1936 og var því á 56. aldursári er hann lést. Með honum
er fallinn frá ástsælasti skákmeistari okkar daga. DV-mynd EJ
Mikhail Tal fallinn frá:
„Við munum
sakna töfranna"
og skemmtilega taflmennsku eins
og viðumefnin „fléttukóngurinn"
og „töframaðurinn frá Riga“ bera
með sér. Hann var eldsnöggur að
reikna út langar og flóknar leikja-
raðir og hugmyndaauðgin átti sér
engin takmörk ef leikfléttur vom
annars vegar. Á þennan hátt end-
urspeglaðist persónuleiki hans í
taflmennskunni. Tal var feikivin-
sæll og hrókur alls fagnaðar, hvar
sem hann kom - hafði leiftrandi
kímnigáfu og var sérlega hnyttinn
í tilsvörum. Öllum þótti vænt um
Tal og með honum er fallinn frá
ástsælasti skákmeistari okkar
daga.
Tal tefldi fimm sinnum hér á
landi og líklega hefur enginn er-
lendur stórmeistari átt jafn mikl-
um vinsældum að fagna. Hann var
íslandsvinur og talaði ævinlega vel
um land og þjóð. Fyrst tefldi hann
hér á heimsmeistaramóti stúdenta
1957, þá tæplega tvitugur og upp^
rennandi stjama. Næst tefldi hann
á Reykjavíkurskákmótinu 1964 er
hann sigraði glæsilega. Þeir sem
þá fylgdust með honum að tafli em
enn að tala um hann; hvemig hann
fór fram milli leikja og tefldi hrað-
skákir og geislaði af lífi og fjöri.
Tuttugu og tvö ár liðu þar til hann
heimsótti okkur aftur, nú til að
tefla á opna Reykjavíkurskákmót-
inu 1986. Tal deildi þar 2. sæti en
Predrag Nikolic sigraði. Á IBM-
mótinu 1987 varð hann einnig í 2.
sæti á eftir Short og síðast er hann
tefldi hér - á heimsbikarmóti
Stöðvar 2 1988 varð Tal í 3. sæti -
á eftir Kasparov og Beljavskí. Þá
var orðið Ijóst að hverju stefndi.
Tal þurfti að leggjast inn á spítala
meðan á mótinu stóð en lét það
ekki aftra sér frá því aö Ijúka skák-
um sinum.
Tvöfaldur
heimsmeistari
Tal var yngsti heimsmeistari
skáksögunnar, allt þar til Kasparov
kom fram á sjónarsviðiö. Tal vann
sér rétt til að skora á heimsmeistar-
ann Botvinnik er hann sigraði á
áskorendamótinu í Júgóslavíu 1959
- þar sem Friðrik Olafsson var
meðal keppenda. Heimsmeistara-
einvíginu 1960 lauk með 12,5 v.
Tals gegn 8,5 v. Botvinniks. Tal var
þá 23 ára gamall en hann hélt titlin-
um aðeins í eitt ár og fimm daga.
Botvinnik hafði komið því svo fyrir
að hann hafði rétt á að tefla aftur
um titilinn og svo fór að hann hafði
betur.
Tal sigraði á fjölda skákmóta um
allan heim og er of langt mál upp
að telja - slík er afrekaskrá hans.
Eftir frábæran árangur á tveimur
sterkum mótum 1979 - í Montreal
og á millisvæðamótinu í Riga, varð
Elo-stigatala hans 2705 stig. Þá
settu veikindi enn strik í reikning-
inn og ári síðar hafði honum tekist
að hrapa niður í 2.555 stig!
Þá er rétt að nefna sigur Tals á
fyrsta opinbera heimsmeistara-
mótinu í hraðskák, sem haldið var
í Saint John í Kanada 1988. Tal
hafði alla tíð gaman af því að tefla
hraðskák og flestum var hann
fremri á því sviði. Þó kom sigur
hans í Saint John á óvart, enda
mun hann þá ekki hafa verið sér-
lega vel fyrir kallaður.
Margar
glæsilegar skákir
Margoft var Tal spurður að því
hver væri besta skák hans um dag-
ana og gjaman svaraði hann: „Eg
á enn eftir að tefla hana!“ Þannig
vildi Tal ekki gera upp á milli
„barnanna sinna“ en fáir hafa teflt
jafnmargar glæsilegar skákir og
hann. í Reykjavík átti hann margar
perlur, eins og skákina við Jóhann
Hjartarson á IBM-mótinu 1987, sem
var snilldarlega tefld, eða skákina
við Speelman á heimsbikarmótinu
Umsjón:
Jón L. Árnason
ári síðar, sem hlaut fegurðarverð-
laun á mótinu. „Við munum sakna
töfranna" sagði Nigel Short í skák-
dálki sínum í The Daily Telegraph
fyrir skemmstu þar sem hann birti
skák Tals við Jóhann og sýnt þótti
að hverju stefndi.
Ég verð að viðurkenna aö ég á í
vandræðum með að velja einhverja
eina skáka Tals til birtingar. Er ég
fletti safni hans staðnæmist ég þó
hvað eftir annað við skák hans við
Letelier frá minningarmóti Capa-
blanca á Kúbu 1963. Þetta er áreið-
anlega ekki með bestu skákum
meistarans en hún er á margan
hátt dæmigerð. Andstæðingurinn
gerir sig sekan um mistök í byijun
tafls, Tal er fljótari að koma mönn-
um sínum á framfæri og tvínónar
ekki við að fóma til að halda mót-
herjanum við efnið.
Hvítt: Mikhail Tal
Svart: Letelier
Spænskur leikur
1. e4 e5 2. Rf3 Rc6 3. Bb5 a6 4. Ba4
d6 5. c3 Bd7 6. d4 Rge7 7. Bb3 h6 8.
Rh4!? g5?
Svartur bregst ekki rétt við
óvenjulegum 8. leik hvíts. Bera er
8. - Ra5 9. Bc2 g5 eða 8. - exd4 9.
cxd4 Rxd4!? 10. Dxd4 Rc6 11. Dd5
Dxh4 12. Dxf7+ Kd8 með flókinni
stöðu.
9. Dh5 Hh7 10. Bxg5 exd4
Svartur hefur komist hjá því að
tapa liði og hótar nú 11. - Re5 ásamt
- Bg4. Tal setur fyrir lekann og
býst um leið til sóknar.
11. f4! Dc8 12. f5 dxc3 13. Rxc3 Re5
Valdar f7 og hótar því 14. - hxg5
15. Dxh7 gxh4 o.s.frv.
14. BfB Rg8 15. Bxe5 dxe5 16. Rg6!
Á því er enginn vafi aö hvítur á
yfirburðastöðu en hann getur teflt
áfram á marga vegu. Tal velur
beittustu leiðina. Taflmennska
hans frá og með þessum leik er
bráðskemmtileg.
16. - Bd6
17. Bxf7+! Kxf7
Augljóst er að 17. - Hxf718. Rh8!
gengur ekki.
18. Rd5!
„Gamla reglan - hótunin er sterk-
ari en leikurinn. Riddarinn á g6 er
svo sterkur að meira að segja tví-
skák (án sýnilegs ávinnings) nægir
ekki til að fá hann til að hreyfa
sig.“ - Tal.
18. - Kg7 19. 0-0 Rf6 20. RxfB KxfB
21. Rxe5!
Enn fómar Tal en svartur má
ekki þiggja riddarann. Ef 21. - Bxe5
22. Dg6+ eða 21. - Kxe5 22. f6+ og
vinnur.
21. - De8 22. Rxd7+ Hxd7
Ef 22. - Dxd7 er 23. e5+! einfald-
ast.
23. e5+!
„Ekki spillir að opna e-línuna, því
að ekki má gleyma því að hvítur á
einnig drottningarhrók."
23. - Bxe5 24. Dxh6+ Kf7 25. Hael
Hd5 26. Dh7+ Kf6
Ef 26. - KÍ8 27. Í6 Bd4+ 28. Khl
Df7 29. Dh8+ Dg8 30. Dh6+ og
mátar.
27. He4!
Hótar 28. Hg4 með mátsókn.
Svartur getur hvorki varist með 28.
- Hd4 29. Dh4+ né 28. - Df7 29.
Dh4+ Kg7 30. f6+! Kf8 30. Dh6+
Ke8 31. Dh8+ og vinnur. En gefum
Tal orðið:
„Ég átti von á 27. - Bxh2+ sem
felur 1 sér forvitnilega gildm - 28.
Kxh2? Dxe4 29. Dg6 + Ke5 30. De6 +
Kd4 31. Hdl+ Ke3! 32. Hel+ Kf2!
og skyndilega er það svartur sem
hótar máti. Hugmyndin með síð-
ustu leikjum hvíts var hins vegar
að leika 28. Khl! en þá gengur ofan-
greint aíbrigði ekki fyrir svartan -
hann tapar einfaldlega drottning-
unni. Leikurinn sem Letelier velur
tapar strax."
27. - Bd4+ 28. Khl!
Og Letelier gafst upp. Ef 28. -
Dxe4 29. Dg6+ Ke5 30. De6 mát.
-JLÁ