Dagblaðið Vísir - DV - 11.02.1993, Qupperneq 15

FIMMTUDAGUR 11. FEBRÚAR 1993.
15
Er nóg nýsköpun
á íslandi?
Undanfama daga hafa Stöö 2 og
Bylgjan staöið fyrir gagnmerku og
brýnu átaki til eflingar atvinnulífi
sem nefnt er „íslenskir dagar“.
Einn hluti þessa átaks er sjón-
varpsþátturinn „Framlag til fram-
fara“ undir stjóm þeirra Kristjáns
Más Unnarssonar og Karls Garö-
arssonar. í þætti þessum þann 4.
feb. síðastliðinn vora sýnd fjölmörg
jákvæö dæmi um framsækna þró-
un í iðnaði. Um hluti sem ganga
vel núna mitt í kreppunni. Þessi
þáttur var til fyrirmyndar og væri
óskandi að miklu meira væri gert
að því í fjölmiðlum að sýna efni af
þessu tagi. Ekki veitir af til að
draga úr barlómnum og volæðinu
sem heltekur þjóðina um þessar
mundir.
Þrefalt meiri afköst
í þætti þessum kom fram sú at-
hugasemd hjá einum viðmæland-
anum að í íslenskum iðnaði væri
„buliandi nýsköpun". Kynni mín
af hundruðum framsækinna ís-
lenskra fyrirtækja færa mér heim
sanninn um að líta má á þessi
ummæh sem rétt og sönn. MikiU
fjöldi einstakUnga í íslensku at-
vinnulífi er sívakandi yfir öUu sem
betur má fara og hrindir því í fram-
kvæmd sem vit er í.
Kjallaiinn
Jón Erlendsson
yfirverkfræðingur Upplýsinga-
þjónustu Háskólans
GaUinn er bara sá að þessir ein-
stakUngar em aUtof fáir og þeir
sem eru sofandi eru aUtof margir.
Lítum á tölur sem til em til að
varpa örUtlu ljósi á staðreyndir
málsins. Hjá japanska fyrirtækinu
Toyota kemur hver starfsmaður
með um 50 formlegar tiUögur tfi
betrumbóta ár hvert að meðaltali.
Flestar þessara tiUagna em fram-
kvæmdar.
Hjá íslensku fyrirtæki, sem ég
þekki til, er svipuð tala um 0,2 hug-
myndir fyrir hvem starfsmann.
Nýleg bandarísk könnun, sem gerð
var hjá aUstórum hópi fyrirtækja,
gaf niðurstöðu sem var um 0,14.
Munurinn, sem hér um ræðir, er
250-350 faldur! Tölur um einka-
leyfi, sem veitt hafa verið japönsk-
um hugvitsmönnum, sýna um þre-
falt meiri afköst en náðst hafa í
Evrópu og Bandaríkjunum.
Vandalítið er að véfengja á aUa
kanta niðurstöður af þessu tagi.
Sjaldan er unnt að tryggja algeran
sambærileika eða ítarleika. Hygg-
inn maður leggst þó tæpast í að
draga í efa slíkar vísbendingar.
Þess í stað spyr hann sig hvort
unnt sé að bæta eigin árangur. Sjái
hann nokkum mögiúeika á því þá
hefst hann handa af fullum krafti.
Sleppir því algerlega að búa tíl
svefnmeðul handa sjálfum sér og
öðmm með því að mikla um of fyr-
ir sér það sem vel er gert.
Sofnuðu á verðinum
Meðan Japaiúr unnu hörðum
höndum að því að byggja upp hið
efnahagslega stórveldi sitt eftir
stríðslok þá gerðu forráðamenn
stórfyrirtækja í Bandaríkjunum
lítið úr þeirri hættu sem af þeim
stafaði. Þeir sofnuðu kirfilega á
verðinum. Afleiðingamar þekkja
alUr.
Hætt er við að þær tugþúsundir
starfsmanna í bandarískum bUa-
iðnaði, sem misstu vinnuna sakir
værakærðar og sofandaháttar
stjómendanna, hefðu fremur kosið
meiri fyrirhyggju og vöku og minni
sjálfumgleði og værukærð hefðu
þeir mátt kjósa. Hætt er einnig við
að þær þúsundir íslendinga, sem
mega þola böl atvinnuleysis um
þessar mundir, óski þess að meiri
árangur hefði náðst í nýsköpun hér
á landi á undanfómum áram.
FuUyrðingar um „buUandi ný-
sköpun" hljóta að verka undarlega
á þennan hóp. Hætt er við að þeim
finnist hin „bufiandi nýsköpun"
vera aUsendis ónóg svo lengi sem
hún tryggir þeim engin störf. Hætt
er einnig við með þeim „buUandi"
afköstum sem við höfum náð í ný-
sköpun á undanfornum árum
reynist erfitt að skapa þau 20.000
störf sem VSÍ telur að skapa þurfi
til aldamóta. Við þurfum einfald-
lega að standa okkur miklu betur
en við höfum gert.
Jón Erlendsson
„Hætt er einnig við með þeim „bull-
andi“ afköstum sem við höfum náð í
nýsköpun á undanfornum árum reyn-
ist erfitt að skapa þau 20.000 störf sem
VSI telur að skapa þurfi til aldamóta.“
Hvað er til ráða?
í gegnum aldirnar hefur mann-
kynið lifað í þeirri trú að gæði jarð-
arinnar séu endalaus. Að hægt sé
að sækja endalaust í auðlindir
hennar. En vegna þeirrar fjölgunar
sem orðið hefur í heiminum frá
byrjun iðnbyltingarinnar höfum
við þurft að endurskoða þá afstöðu
frá grunni. Við höfum staðið and-
spænis þeirri staðreynd að þær
ganga til þurrðar hversu mikiö sem
til er af því sem við sækjumst eftir.
Jafnvel loftið, sem alhr héldu vera
óþijótandi, getur spfilst.
Úr sameiginlegum stofni
Alhr héldu að hér við land væri
endalaust hægt að sækja í hafið. í
gegnum aldimar komu hingað
fiskiskip frá hinum ýmsu þjóðum
og stunduðu veiðar. Eiginlega ætti
frekar að flokka þessar veiðar und-
ir rányrkju þvi frá því okkur loks-
ins tókst að reka þessi skip burt
og koma landhelginni í núverandi
horf hefur saga fiskveiða hér við
land verið sorgleg. Ár frá ári höfum
við þurft að skera niður aflann með
KjaUarinn
Guðmundur Oddsson
nemandi í félagsfræði
tilheyrandi þrengingum. Þær efna-
hagslegu skerðingar, sem ríkis-
stjómin hefur svo „alúölega" út-
hlutað okkur, era afleiðingar afla-
skerðingar sem var óumflýjanleg.
Og svona er ástandið ekki aðeins
á íslandi. Hver einasta þjóð við
Noröur-Atlantshaf hefur þurft að
horfast í augu við aflabrest. Fær-
eyjar eru því sem næst komnar á
hausinn. Norskur sjávarútvegur er
á heljarþröm. Grænlenskt efna-
hagslíf er illa statt og hér lepjum
við dauðann úr skel. Af hveiju?
Þann tíma sem þessi lönd hafa
selt fisk til annarra landa hafa þau
verið í samkeppni hvert viö annað.
Hver þjóð hefur reynt að veiða sem
mest úr þessum sameiginlega
stofni til að geta grætt sem mest.
Hver þjóð hefur pukrað í sínu homi
og afleiðingarnar ekki látið á sér
standa: Fiskistofnarnir eru þvi sem
næst horfnir.
Samvinna - betri stjórnun
Á þessu svæði eru mikið til sömu
fiskistofnamir. Þegar ein þjóð veið-
ir of mikið kemur það niður á hin-
um. Eins og málum er háttað í dag
getur komið upp sú staða að þegar
ein þjóðin er að reyna að byggja
upp sinn stofn veiði aðrar þjóðir
upp aUan afrakstur þeirra aðgerða.
En fiskistofnar lúta ekki sömu lög-
málum og mörkun efnahagslög-
sagna, þá er ekki hægt að afmarka
með einhverjum línum heldur
ferðast þeir að vild. Því ætti að
miða allar aðgerðir, í átt til að við-
halda og jafnvel stækka stofnana,
við stofninn og hafsvæðið í heild.
En það er ekld hægt án sam-
vinnu. Ég tel aö íslendingar, Norð-
menn, Grænlendingar og Færey-
ingar ættu að auka samvinnu til
muna. Þó svo að samkeppni sé yfir-
leitt af hinu góða þá hefur hún sín-
ar slæmu hliðar. Meira er lagt upp-
úr því að selja vörana og fá sem
best verð fyrir hana en minna
hugsaö um hvaða afleiðingar
gengdarlaus austur úr auðlindun-
um getur haft. Nú er svo komið að
engin þessara þjóða ber nóg úr
býtum. Því er nauðsynlegt að end-
urskoða fiskveiðistefnuna.
Ef samvinnan mundi aukast
væra miklir möguleikar fyrir
hendi. Samræmdar aðgerðir um
fiskveiðistjómun mundu fljótt
skila sér. Hægt væri að auka stærð
stofna miklu fyrr en ella. Ef þjóð-
imar hefðu líka samvinnu við
markaðssetningu hefðum við
miklu betri stjórnun á verðmynd-
un. Ég vildi helst ganga svo langt
að gera Norður-Atlantshafssvæðið
að einu fiskveiðisvæði þannig að
þessar þjóðir stjómuðu sameigin-
lega veiðum á öllu svæðinu. Ef ein
þjóðin þarf að minnka kvóta sinn
umtalsvert fengi hún að veiða í lög-
sögu annarra þjóða. Veitt yrði þar
sem fiskurinn væri fyrir hendi.
Vissulega er það meira en að
segja það að koma svona samvinnu
á. Alltaf eru einhveijir sem græða
meira á núverandi ástandi og telja
sig tapa á samvinnu. Til lengri tíma
litið er þetta blátt áfram nauðsyn-
legt ef við hyggjumst stunda fisk-
veiðar áfram. En eitt er víst: Að-
gerða er þörf.
Guðmundur Oddsson
„Ég vildi helst ganga svo langt að gera
Norður-Atlantshafssvæðið að einu
fiskveiðisvæði þannig að þessar þjóðir
stjórnuðu sameiginlega veiðum á öllu
svæðinu.“
Sólveig Pétursdóttir,
frá
„Stjórn-
skipunar- og
réttarfars-
nefnd Sjálf-
stæðisflokks-
inshefurrætt
þau stefnu-
mið fiokksins, :
sem fram
komu í stjórn-
málaályktun _ ... „
síðasta lands- Reykia',ík-
fundar, þess efhis að þingmönn-
um verði fækkað og kosnínga-
löggjöf tryggi jafnræði kjósenda.
Nefndin taldi nauðsynlegt aö
skýra betur leiðir að ; þessu
markmiði og ræddi ýmsar tillög-
ur í þvl samhandi, meðal annars
þá sem DV hefur greint frá.
Ég tel að tillaga nefndarinnar
sé um margt mjög athyglisverð
og er álveg saxnmála þvi mark-
rniði, sem þarf að ná, aö þing-
styrkur flokka sé í samræmi við
atkvæðamagn og að kjósendum
verði tryggö sem mest áhrif á það
hveijir veljist til þingsetu. Vafa-
laust þarf að skoða hetur tækni-
lega útfærslu þessarar tillögu og
húná eftir að fá nánari umfjöllun
en rökin fyrir breyttri kosninga-
löggjöf virðast næsta augljós.
Það er stefna ríkisstjórnarinnar
að þessi löggjöf veröi gerð ein-
faldari og að tryggja verði sem
mestan jöfnuð á atkvæöisrétti
landsmanna. Slík breyting á auð-
vitað ekki að hafa í fór með sér
að þingmenn hugi ekki jafnt að
hagsmunum allra landsmanna,
það er frekar að núgildandi kerfi
bjóði upp á misbrest af því tagi.
Það getur lieldur ekki talíst eðli-
legt að fólk hafi mismunandi
áhrif á stjóm landsmála eftir því
hvar það býr á landinu."
Algerjöfnun
næst aldrei
„Breytt
kjördæma-
skipan hefur
vcrið mikiö
rædd án þess
að samkomu-
lag hafi náðst
um verulegar
breytingai- á
núverandi
skipan.Sútil- .
laga, sem nú Vestfiorðurn-
er til umræðu í Sjálfstæðis-
fiokknum, gerir ráö fyrir að hlut-
fall þingmanna frá strjálbýli og
þéttbýli gjörbreytist, höfuðborg-
arsvæðinu í hag, og fækkim þing-
manna. Út af fyrir sig get ég fall-
ist á fækkmt þingmanna. Eina og
sér get ég hins vegar ekki sam-
þykkt þessa tillögu.
Jöfnmi atkvaaöisréttar veröur
ekki ftamkvæmd nema fleira
komi til. Til staðar er mikill að-
stöðumunur milli þegna þjóðfé-
lagsins og þann mun þyrfti að
jafna samhliöa breytingum á
skipan mála. í raun og voru tæ
ég ekki séð að það verði nokkurn
tíma hægt að jafna þetta alveg.
Kjördæmispot er ekki einskorö-
aö við landsbyggðina heldur fyr-
Irfinnst það í öllum kjördæmum.
Til að draga úr þessu og auka
, . fyrirkomulag að allt að 50
prósent þmgmanna séu kosin af
lista í landskjöri. Hér er hins veg-
ar um að ræða mál sem þarf að
leysa með víðtæku samstarfi
milli flokka. Við erum litil og fá-
menn þjóð í einu landi. Þvi verö-
um við að viðurkenna rétt allra
til þess að njóta þess sem sarnfé-
lagiðbýðuruppá.“ -kaa