Dagblaðið Vísir - DV - 26.04.1993, Qupperneq 26

38
MÁNUDAGUR 26. APRÍL 1993
POLA
RAFGEYMAR
618401
Wi
mm
]P. EYFELD
Laugavegi 65
S. 19928
pallhús
Vorum að fá nýja sendingu af
SHADOW CRUISER
pallhúsum.
PALLHÚS SF
Borgartún 22 - S: 61 0450
Ármúla 34 -fS: 37730
Vp^T>«i COMPRISSORS
I
LOFTPRESSUR
200-1200 minútulítra
G0TT VERÐ
AÐRIR HELSTU ÚTSÖLUSTAÐIR
Húsasmiöjan - Reykjavik
S. G. Búðin - Selfossi
Varahlutav. Vík - Neskaupstað
T. F. Búðin - Egilsstöðum
Ljósgjatinn - Akureyri
Hegri - Sauðárkróki
Kaupt. Húnv. - Blönduósi
Kaupf. V-Hún. - Hvammstanga
Kaupf. Borgf. - Borgarnesi
Skeifunni 11 D, sími 686466
Menning
Regnboginn - Siðleysi: ★★
Þingmaður gengur
af göf lunum
Þingmaðurinn og tilvonandi tengdadóttir í ástarleik.
Hvað gerist þegar pinnstífur íhaldsþingmaður
á leið inn í ríkisstjómina hittir tiivonandi
tengdadóttur sína, dularfulla og fallega seiðandi
unga konu? Jú, hann fer að halda við hana,
enda sögusviðið Bretland nútímans þar sem
fréttir af kynlífsævintýrum þingmanna og ráð-
herra hafa tröllriðið fréttum undanfarin miss-
eri.
Gott og blessað að lesa um þetta í fréttum en
ekki liggur í augum uppi hvers vegna franski
Kvikmyndir
Guðlaugur Bergmundsson
leikstjórinn Louis Malle tók að sér aö gera kvik-
mynd um þetta efni, myndina Siðleysi sem ku
hafa hneykslað fólk um víða veröld. Að minnsta
kosti hefur hann ekki lagt sál sína í verkið. Svo
mikið er víst. Fyrri myndir hans, eins og Bless
krakkar, eru staðfesting þess.
Siöleysi segir frá þingmanninum Stephen
Fleming (Jeremy Irons) sem er á hraðri uppleið
í íhaldsflokknum. Hann á fallega og gáfaða eig-
inkonu (Miranda Richardson), tvö böm og eyðir
helgunum uppi í sveit í stígvélum og vaxjakka,
eins og sannur Englendingur af betri sortinni.
Dag nokkum hittir hann tilvonandi tengdadótt-
ur sína (Juliette Binoche) í sendiráðspartíi og
eftir miklar stömr skilur leiðir. Sonur þing-
mannsins (Rupert Graves) kemur hins vegar
heim meö dömuna skömmu síðar og þá er ekki
að sökum að spyrja. Ungan konan er vart kom-
in heim til sín aftur þegar þingmaðurinn kemur
og þau vinda sér í það, orðalaust.
Óhætt er að segja að þingmaðurinn sturlist
við þessa óvæntu uppákomu og uppáferð, eins
og títt er um menn sem hafa skipulagt líf sitt í
þaula. Og hann vill meira og fær meira. Þar
með er komin hin mesta óreiða á þá röð og reglu
sem maðurinn talar um oftar en einu sinni.
Skemmst er svo frá því að segja að síðgredda
þessi á eftir að hafa hinar hörmulegustu afleið-
ingar. Tengdadóttirin tilvonandi haíði líka nán-
ast varað þingmanninn við sjálfri sér. Og geta
menn nú spáð í hvem siðaboðskap höfundamir
em að flytja okkur.
Siðleysi er jafn fáguð mynd og þir.gmaðurinn
sem hún fjallar um en því miður verður að segj-
ast eins og er að hún er allt að því jafn leiðinleg
og lítt áhugavekjandi. Allt er eins flott og vel
gert og hugsast getur. Leikarar standa sig vel,
handritið er mjög snyrtilega skrifað af rithöf-
undinum David Hare og annað er eftir því. En
eins og áður segir vantar sálina í herlegheitin.
Manni er nokk sama um þingmanninn, enda
maðurinn svo forpokaður að hörmungamar ná
ekki að breyta hans innri manni. Það kemur
glögglega fram í hálfkjánalegu lokaatriði þar
sem röð og regla blíva, jafnvel þegar maður
sker ostinn sinn, og gildir einu þótt maður gangi
í hippasandölum, sé með hár niður á herðar og
hafi flúiö suður í álfu.
SIDLEYSI (DAMAGE).
Handrit: David Hare, eftir skáldsögu Josephine Hart.
Leikstjóri: Louis Malle.
Leikendur: Jeremy Irons, Juliette Binoche, Miranda
Richardson, Rupert Graves.
A rangri hillu
Þessi bók inniheldur nær tvö hundmð ljóð.
Hún er úrval úr fimm ljóðabókum höfundar,
auk áður óbirtra ljóða hans og stuttrar smá-
sögu. Þetta er minningarútgáfa, höfundur lést í
janúar 1992. Því fylgir bókinni formáli Pjeturs
H. Lámssonar, sem sá um útgáfuna, og eftir-
máli bókarútgefanda, Þorsteins Thorarensens.
Þar birtist sígild píslarvættissag:a (bls. 139):
í tuttugu ár hlaut hann engin viðbrögð. Hið fína
upphafna samfélag háskólamenntaðra bók-
menntafræðinga, sem risið hefur hér á síðustu
árum sem hagsmunaklíka, fór ekki að taka ein-
hvem róna inn í hanastélssamkvæmi sín. Honum
var kastað á dyr sem utangarðsmanni, þagaður
í hel. Þaö kom auðvitað aldrei til greina að hann
fengi grænan eyri í styrki eöa starfslaun frá rit-
höfundasjóðum. Þar sátu aðrir að kötlunum.
Og loks kemur sjálf krossfestingin, síðasta
ljóðabók hans var send Ríkisútvarpinu til um-
fjöflunar, en „hrokafullur bókmenntaeinvaldur
Ríkisútvarpsins þeytti henni út í hom“.
Bókmenntagildi
Goðsögur ráða mikið hugsanagangi fólks. En
þær mætti gjarnan tempra með athugun. Og
hún leiðir skjótlega í ljós að í þessari bók örlar
ekki á skáldskap. Hún er alger flatneskja, mest
er um tómlegar hugleiðingar um lífið og tilver-
una. Höfundur hefur verið vel hagmæltur, en
útkoman er jafn ómerkileg hvort sem hún er í
hefðbundnu formi eða fríljóðum. Höfundur hef-
ur verið töluvert lesinn í ijóðum, hér em stæl-
ingar á ljóðum Tómasar Guðmundssonar,
Steins Steinarr og Jóns Helgasonar m.a. En
stælingin er alltaf niður á við, aldrei þannig að
þessir kunnu textar birtist í nýju Ijósi, eða að
textinn færi eitthvað nýtt. Hann hjaðnar bara
enn meira niður við samanburðinn. Gagnvart
þessu vaknar spumingin hvort höfundur hefði
ekki getað þroskað ljóðgáfu sína með því að
þýða góð ljóð á íslensku. Ekkert veit ég um
málakunnáttu hans, en þetta er þó ólíkleg til-
gáta því hér vaða afls staðar uppi slitnustu klisj-
ur tungunnar. í skásta lagi gæti útkoman orðið
brúklegur dægurlagátexti. En er það ekki viðun-
anlegur árangur? Það er varla verri atvinna að
semja slíkt en flytja, betra að hagyrðingar fáist
við það en bögubósar. Fjöldi manns sækist eftir
slíkum textum, en ég held bara að það fólk kaupi
ekki ljóðabækur heldur sæki fremur í þætti eins
Bókmenntir
örn Ólafsson
og lög unga fólksins, óskalög sjúklinga og fleira
af því tagi. Og þar á þetta heima, en ekki í bók-
menntaþætti útvarpsins. Sjá hér dæmi (bls. 119):
Sumarást
Enn er mér í minni
mjög svo fogur sýn
Er við áttum samleið
æskuástin mín.
Við mér blasti veröld ný
ég viidi veröa þin
og sólin brosti sæt og hlý
sumarástin min
- sumarástin mín
- sumarástin mín
Oft er gott að eiga
einhvem sér við hlið,
góðan vin sem gefur
gleði, von og frið.
Oft ég til þín hugsa hlýtt
er halla degi fer.
Ó, að ég mætti upp á nýtt
eiga nótt með þér
- eiga nótt með þér
- eiga nótt með þér
o.s.frv., textinn er sex erindi, en þetta ætti að
duga sem dæmi.
Útgáfan
Þegar skáld breytir textum sínum getur verið
úr vöndu að ráða við endurútgáfu að höfundi
látnum. Yfirleitt er síðasta gerð látin standa,
endanlegur vilji höfundar virtur. í vönduðum
útgáfum er gjaman greint frá mismunandi gerð-
um í athugasemdum. Þar nægir að telja upp
einstök orö, nema breytingarnar séu svo mikl-
ar, að allt ljóðið þurfi að prenta í báðum gerð-
um, það em þá hin mikilvægustu ljóð. Hér er
öðruvísi aö farið. Á eftir úrvah úr áður prentuð-
um ljóðabókum kemur kaflinn „Tilbrigði" - við
áður birt ljóð, loks „Áður óbirt íjóð“. En þar er
Ijóðið „Þar og þá“, sem var áður komið (bls.
92), næstum alveg eins. Frávikin í „Tilbrigði"
eru stundum sáralítil, t.d. aðeins „þig“ í stað
„þér“ (bls. 86 og 104), og alls engin í a.m.k. þrem-
ur tilvikum, ljóðin eru prentuð upp aftur sta-
frétt eins! (bls. 88&98, 80&109, 89&111). Svona
handarbakavinnubrögð benda helst til þess að
sjálfir útgefendur hafi ekki nennt að lesa text-
ana, og hversu lítilfjörlegir sem þeir eru, þá eru
svona útgáfuhættir til skammar.
Kápumynd bókarinnar er hörmuleg með af-
brigðum og gefur því miöur góða hugmynd um
innihald hennar.
Jónas Friögeir:
Flaskað á lífinu.
Fjölvi 1992, 143 bls.