Dagblaðið Vísir - DV - 13.05.1993, Blaðsíða 4

4
FIMMTUDAGUR 13. MAÍ 1993
Fréttir
Ólafur Þ. Harðarson lektor:
Hvalveiðibann ódýrt umhverf is-
mál fyrir Bandaríkjamenn
- íslenskir þingmenn lásu um hótanimar í blöðunum
Líta bandarísk yfirvöld á okkur sem flugvöll frekar en sjálfstæöa þjóð?
Staða íslendinga gagnvart Banda-
ríkjunum er breytt. Það þykir ekki
fara á milli mála í kjölfar boðaðs
samdráttar á Keflavíkurflugvelli og
hótana bandarískra yfirvalda gagn-
vart íslendingum vegna hvalveiði-
mála.
Ummæli Þorsteins Pálssonar sjáv-
arútvegsráðherra í vikunni að svo
virtist sem Bandaríkjamenn hefðu
fram til þessa frekar htið á okkur
sem flugvöll en sjálfstaeða þjóð vöktu
athygli. Það gerðu einnig ummæli
Friðriks Sophussonar fjármálaráö-
herra þegar hann sagði okkur ekki
hafa það kverkatak á Bandaríkja-
mönnum sem oft hefur verið gripið
til vegna hernaðarlegu íslands.
Hótanir bandarískra yfirvalda
gagnvart íslendingum eru hins vegar
ekki nýjar af nálinni. Þeim hefur aft-
ur á móti ekki verið framfylgt hingað
til. En vegna breytinga í alþjóðamál-
um hefur bandaríska utanríkisráðu-
neytið ekki lengur ástæðu til að
reyna að halda aftur af umhverfis-
vemdarsinnum sem vilja banna
hvalveiðar.
Ódýrt umhverfismál
fyrir Bandaríkjamenn
„í þessari nýju stjórn demókrata
er auk þess meiri áhersla á urphverf-
isvemd en var áður,“ bendir Ólafur
Þ. Harðarson, lektor í stjómmála-
fræði, á.
„Clintonstjórnin hefur einnig sýnt
það að hún er klók í almannatengsl-
um. Þetta er auðvitað mjög ódýrt mál
fyrir bandaríska stjórnmálamenn.
Sjálfir eru þeir í bullandi vandræð-
um með alls konar umhverfismál
sem dýrt er að taka á. Þetta er hins
vegar fínt mál fyrir þá til að blása
út og kostar þá ekki neitt. Hvalveiðar
hafa ekkert póhtískt fylgi í Banda-
ríkjunum og það er kjarni málsins.
Þetta er auðvitað mikið áhyggjuefni
fyrir íslendinga og stjórnvöld verða
að leita allra leiða th aö taka á þessu.
Það þarf að kanna það mjög vel hvort
hægt sé að leita samráðs við aðrar
hvalveiðiþjóðir um einhverja víg-
stöðu í þessu máh.“
Þingmenn lásu um
hótanir í blöðunum
Þorsteinn Pálsson sjávarútvegs-
ráðherra hefur lýst því yfir að sam-
staða íslensku þjóðarinnar og ann-
arra hvalveiðiþjóða sé eina svarið
sem hægt sé að gefa. Stjómarand-
stöðunni þykir hins vegar hafa skort
á samráð nú í upphafi málsins hér
heima.
„Þetta er alvarlegur atburður í
samskiptum ríkjanna og þar með
hneyksli að ríkisstjómin skyldi ekki
samstundis hafa samráð við utanrík-
ismálanefnd og þar með stjómmála-
flokkana. Það ber stjórninni að gera
samkvæmt lögum þegar um meiri-
háttar málefni á sviði utanríkismála
er að ræða,“ segir Steingrímur J.
Sigfússon, þingmaður Alþýðubanda-
lagsins. „Ljótast er þó það að síðustu
daga þinghalds voru tíl umræðu í
sjávarútvegsnefnd drög að tihögu
um ályktun um hvalveiði. Á sama
Fréttaljós
Ingibjörg B. Sveinsdóttir
tíma og sjávarútvegsnefnd og þing-
menn voru að ræða þetta vandasama
mál leynir ríkisstjórnin því að hún
hafi fengið bréf með hótunum. Menn
lesa um þetta í fjölmiðlum. Ég er
gjörsamlega orðinn gáttaður á því
með hvaða hætti þessi ríkisstjóm
umgengst svona stór mál á sviði ut-
anríkismála," bætir Steingrímur viö.
Hjörleifur Guttormsson, þingmað-
ur Alþýðubandalagsins, sem sæti á í
utanríkismálanefnd, hefur óskað eft-
ir fundi í utanríkismálanefnd vegna
málsins.
Eins og vælandi aumingjar
Steingrímur segir ekkert koma á
óvart í sambandi við samdrátt
Bandaríkjahers á Keflavíkurflug-
velh. „Við höfum undanfarin misseri
hvatt th þess að menn byggju sig
undir slíkar breytingar og tækju á
móti þeim standandi en yrðu ekki
eins og vælandi amningjar þegar
þetta færi að gerast. Því miður er þaö
eiginlega staðan," leggur Steingrím-
ur áherslu á.
Hann segir boðaðan samdrátt jafn-
framt sanna það sem hann og hans
skoðanasystkini hafi lengi tahð sig
vita „Bandaríkjamenn hafa aldrei
verið hér fyrst og fremst okkar vegna
heldur sjálfs sín. Það voru vamar-
hagsmunir Bandaríkjanna sem ahtaf
réðu ferðinni. Að því leyti th hefur
ekkert breyst. Við vorum á vissan
hátt í sterkari stöðu þar sem Banda-
ríkjamenn töldu sig þurfa á þessari
aðstöðu hér að halda. Sú þörf er síö5
ur fyrir hendi nú að þeirra mati. Ég
hef það á thfinningunni að þó Kaninn
dragi hér úr umsvifum sínum og
jafnvel hverfi héðan muni hann
áfram ætlast til þess að við verðum
á þeirra áhrifasvæði. Þeir hafa ekki
ástæðu th að óttast annað núna.“
Varnarsamningurinn
hornsteinn
í kjölfar fregna af væntanlegum
niðurskurði Bandaríkjamanna á
Keflavíkurflugvehi kvaðst Björn
Bjamason, þingmaður Sjálfstæðis-
flokks og formaður utanríkismála-
nefndar, vera þeirrar skoðunar að
varnarsamningurinn við Bandaríkih
og aöhdin að Atlantshafsbandalag-
inu yröu áfram hornsteinar íslend-
inga í öryggismálum. Sagði Björn
nauösynlegt að hefia viðræður viö
Bandaríkjamenn um hvernig staðið
yrði að vömum íslands í ljósi
breyttra aðstæðna á alþjóðavett-
vangi.
Niðurlægjandi staða
„Við eigum að hafa frumkvæði að
því að ákveða okkar stöðu. Það tel
ég eðhlegast að gera með því að segja
upp vamarsamningnum og aðhdinni
að Atlantshafsbandalaginu," segir
Steingiímur J. Sigfússon. Það er álit
hans að það eina sem samrýmist
stöðu íslendinga sem fuhvalda þjóð-
ar sé að sætta sig ekki við þaö hlut-
skipti að fá tilkynningar um hvað
Bandaríkjamenn æth að gera hér eða
ekki gera án þess að ræða það fyrst
við íslendinga. „Þessi aðferð þeirra
og hótanir undirstrika þá niðurlægj-
andi stöðu sem við erum í.“
I dag mælir Dagfari
Þrátt fyrir aht svartagahsrausið og
atvinnuleysið í þjóðfélaginu er
ástandið ekki eins dökkt og sýnist.
Það hefur nefnhega komið í ljós að
atvinnuleysi hér á landi er alls ekki
eins mikið og í öðmm og nálægum
löndum. íslendingar geta þess
vegna vel unað við sitt atvinnu-
leysi, vegna þess að í rauninni er
ekkert sem bendir til að atvinnu-
leysi eigi að vera minna hér á landi
heldur en annars staðar.
Þessi markverðu tíðindi komu
fram í ræðu forsætisráðherra ný-
lega og hafa verið endurtekin af
ýmsum málsmetandi áhrifamönn-
um í þjóðlífinu. íslendingar mega
þakka fyrir að atvinnuleysið er
ekki meira. Enda stendur aJlls ekki
th hjá ríkisstjóminni að draga úr
þessu atvinnuleysi. Vöm sfiórn-
valda miðast við aö atvinnuleysið
haldist óbreytt. Það stefnumark
ríkissfiómarinnar er skiljanlegt í
Ijósi þeirra staðreynda að atvinnu-
leysi er með minnsta móti og í sam-
ræmi við atvinnustefnu að at-
vinnuleysi er óumflýjanlegt.
Atvinnuleysi hefur ekki þekkst á
íslandi í áratugi. Það ástand hefur
verið óeðhlegt miöaö við atvinnu-
ástandið í nágrannalöndunum þar
sem atvinnuleysi hefur verið ríkj-
Gott atvinnuleysi
andi. Þetta óeðhlega atvinnuástand
hér á landi gat auðvitað ekki varað
að ehífu, enda efnahagsástandið
bágborið á fyrri árum, með verð-
bólguna á fleygiferð og eyðslu rík-
isins langt fram úr efnum.
Núverandi ríkisstjórn kom
skikki á efnahagsmálin og verð-
bólguna og skapaði eðlilegt at-
vinnuleysi, sem hefur hjálpað til í
atvinnumálunum að því leyti að
nú er verðlag stööugt og samningar
í rauninni engir og verkalýðurinn
þakkar fyrir meðan laun em ekki
hækkuð. Allt er þetta eðlilegu at-
vinnuleysi aö þakka og það ber og
að þakka ríkisstjóminni að at-
vinnuleysið skuh ekki vera meira.
Það er ekkert sjálfgefið í því dæmi
og ríkissfiómin hefur unnið krafta-
verk með því að halda atvinnuleysi
í því marki sem þaö er. Ef litið er
til útlanda sést að þar er atvinnu-
leysi miklum mun meira og seðla-
bankasfióri hefur jafnvel sagt að
það sé ekkert sem segi að atvinnu-
leysi hér á landi skuh vera minna
en í útlöndum.
Þetta sannar þá kenningu að at-
vinnuleysiö hér á landi er afar við-
unandi og eðlhegt og sfiórnarand-
stæðingar og aðilar vinnumarkað-
arins mega vera fegnir að það skuh
ekki vera meira. Þeir sem em at-
vinnulausir mega líka þakka fyrir
aö taka þátt í þessari efnahagsaðs-
gerð og leggja þannig sinn skerf til
eðhlegs atvinnuástands. Ef þeir
væm ekki atvinnulausir væri ann-
aðhvort enginn atvinnulaus eða
einhverjir aðrir atvinnulausir og
það væri spor aftur á bak og skáp-
aði óeðhlegt atvinnuástand. Spum-
ing er sú hvort þeir sem hafa at-
vinnu eigi ekki að hafa samvisku-
bit yfir því að hafa vinnu vegna
þess að þeir stuöla aö óeðhlegu at-
vinnuástandi með því að hafa
vinnu, þegar það er ekkert sem
bendir til að það sé sjálfgefið að
þeir hafi vinnu.
Á nýafstöðnu þingi var lögum um
atvinnuleysisbætur breytt sem
heimhar aö fleiri fái atvinnuleysis-
bætur og nú er Ríkisútvarpið kom-
ið með fasta þætti á dagskrá sína
fyrir atvirmuleysingja og þjóðfélag-
ið er sem sagt aht að gíra sig inn á
að skapa lífsviðurværi og afþrey-
ingu fyrir atvinnuleysingja sem
búa við þá lífshætti aö vera at-
vinnulausir það sem eftir er. Það
er í samræmi við stjómarstefnuna
að viðhalda hér hóflegu og eðhlegu
atvinnuástandi og beita sér fyrir
því að atvinnuleysi aukist ekki á
næstu árum án þess að draga úr
því atvinnuleysi sem skapar eðh-
legt efnahagsástand.
Það eina sem getur komiö í veg
fyrir stabht atvinnuleysi eins og að
er stefnt er að fólk flytji úr landi
og þar með fækkar hugsanlega at-
vinnulausum og th að koma í veg
fyrir það þarf ríkissfiórnin að halda
áfram á þeirri braut að fækka fyrir-
tækjum. Eða að minnsta kosti að
sjá til þess að ný fyrirtæki hafi
aðhald í mannaráðningum. Það er
til að mynda hættuleg stefna sem
borið hefur á að undanfömu að
fyrirtækin séu að bjóða fólki launa-
lækkun gegn því að segja því ekki
upp. Þetta getur dregið úr eðhlegu
atvinnuleysi og valdið þenslu í
þjóðfélaginu sem kemur hlu th
leiðar.
Við búum við gott atvinnuleysi
og verðum að varðveita það.
Dagfari