Dagblaðið Vísir - DV - 10.07.1993, Blaðsíða 10

10
LAUGARDAGUR 10. JÚLÍ 1993
Bræður hafa haldið dagbók í 60 ár:
DV-myndir Brynjar Gauti
Dreymir fyrir
veðri og tíðindum
- segja þeir Þorgils og Hermann Þorgilssynir á Neðri-Hrísum í Ólafsvíkurhreppi
„Ég skal segja þér það að ég er
búinn að sjá fyrir flesta vetur síðan
sjötíu og níu,“ segir Þorgils Þorgils-
son við blaðamann DV. „Mig
dreymdi eina nóttina í janúar það ár
að ég sæi þijá menn koma ríðandi
úr vestri og ríða hér fyrir neðan
bæinn. Þetta voru ungir menn og
allir á stálgráum hestum. Mér finnst
þeir stoppa hér fyrir neðan og fara
eitthvað að tala saman. Þá kemur
fjóröi maðurinn og hann er einnig á
gráum hesti. Þennan draum réð ég
þannig að nú kæmu fjórir kaldir
mánuðir í röð og það gekk allt eftir!“
Fæddur fullveldisárið
Þorgils hefur búið á Efri-Hrísum
síðan 1946 með bróður sínum, Her-
manni. Þeir eru fæddir i þessum
hreppi og hafa aiið sinn aldur þar.
Þorgils er fæddur á fullveldisárinu
1918 en bróðir hans er átta árum
yngri. Þegar blaðamenn DV taka hús
á þeim bræðrum er Hermann úti við
að sinna skepnum en Þorgils býður
okkur í eldhúsið og helhr upp á kaffi.
„Við erum fæddir á Hausthúsum,
Utlum bæ hér fyrir ofan, sem löngu
er kominn í eyði, en þegar við vorum
ungir flutti fjölskyldan á Þorgils-
staði,“ segir Þorgús okkur. „Þetta
var Util jörð og eftir nokkur ár var
ljóst að við yrðum að stækka viö
okkur því heyfengurinn dugði ekki
fyrir skepnurnar. Og þá var ekki um
annað að ræða en að fara á vertíð
og ná sér í aura til aö kaupa jörð.“
Á vertíö í Hafnarfirði
Árið 1946 fóru þeir bræður til Hafn-
Efri-Hrísar í Ólafsvíkurhreppi.
arfjarðar á vertíð. Það var þó ekki í
fyrsta sinn sem þeir kynntust sjó-
sókn þvf þeir höfðu báðir róið frá
Ólafsvik og Grundarfirði. Hafnar-
fjörður var mikið útgerðarpláss á
þessum árum og þar var mikið um
að vera þegar vertíðin stóð yfir.
„Við vorum beitningamenn fyrir
línubátana og bjuggum í verbúð sem
bærinn skaffaði okkur. Það var byij-
að snemma á morgnana að beita og
við vorum sex beitningamenn fyrir
hvern bát. Hver bátur fór út aö
kvöldi með rúmlega 30 stampa af línu
og þá þurfti að vera búið að beita
alla stampana. Það þótti góður gang-
ur í beitningu að vera um klukku-
tíma með hvem stamp; skera beituna
og setja á krókana sem voru þá 300
á hverri línu.
Þorgils hlær að endurminningunni
og heldur áfram. „Það var nú oft
galsi í mannskapnum og keppt um
hver væri fljótastur að beita. Sumir
voru nú ansi fljqtir en sá sem var
Þorgils meö dagbækurnar sinar.
bestur var ekki nema rúman hálf-
tíma með stampinn; mikið lifandis
skelfmg var sá maður fljótur!"
Eftir vertíðina ’46 komum viö heim
með tíu þúsund krónur hvor og fyrir
þá peninga gátum viö keypt meira
jarðnæði. Við keyptum jörðina Efri-
Hrísa og það kom undir okkur fótun-
um skal ég segja þér.“
Vilja ekki skulda
Þorgils og Hermann voru næstu
vetur áfram á vertíð í Hafnarfirði og
söfnuðu fé til að leggja í búið með
foreldrum sínum. Næsta vor keyptu
þeir eina af fyrstu dráttarvélunum
sem komu í hreppinn og hófust
handa yið að slétta túnin. Þeir fjölg-
uðu skepnum á búinu og endumýj-
uðu útihúsin. En allt var þetta gert
í rólegheitum enda eru skuldir eitur
í beinum bræðranna. „í mínum aug-
um pr sá maöur ekki sjálfstæður sem
skuldar," segir Hermann, sem nú er
Hermann Þorgilsson.
sestur inn í eldhús til okkar. „Þegar
við byggðum fjárhúsið og hlöðuna
1959 fengum við 32 þúsund króna lán
í banka og það þótti nú ekki mikið.
Þetta lán dugði hvergi nærri fyrir
kostnaði þannig að við þurftum sjálf-
ir að leggja fram helmingi hærri upp-
hæð til að brúa mismuninn. Og þá
peninga áttum við til reiðu,“ segir
Hermann.
Dagbók í sextíu ár
Þeir bræður hafa ekki aðeins sinnt
búi og skepnum því hjá þeim er að
fmna gríðarlegt segulbandasafn með
upptökum úr útvarpi og sjónvarpi.
Þorgils leiðir okkur inn í herbergi
sem er bókstaflega fullt af spólum. Á
öðrum veggnum eru segulbönd með
útvarpsupptökum og í skáp hinum
megin má sjá kirfilega merktar
myndbandsspólur. Öllu þessu er rað-
að nákvæmlega upp og fyrstu út-
varpsupptökurnar eru áratuga gaml-
ar. En þetta er ekki það eina því nú
dregur Þorgils fram þykkar dagbæk-
ur þar sem hann hefur fært inn veö-
urfar og tíðindi. „Ég byrjaði á þessu
fyrir sextíu árum,“ segir Þorgils, „og
ég held að það hafi aldrei fallið úr
dagur hjá mér. Mér fannst nefnilega
miklu tryggara að skrá það niður
sem ég vildi vita því minnið er ekki
óbrigðult. Ég vildi alltaf fræðast
meira og meira og með því að skrá
það niður sem ég heyrði gat ég tryggt
að upplýsingarnar týndust ekki.
Skrifað orð stendur, eins og þú
veist,“ segir hann og leggur áherslu
á orð sín.
Berdreymnir bræöur
Þeir Þorgils og Hermann eru báðir
berdreymnir rpjög eins og þeir lýsa
fyrir okkur. Þorgils dreymir fyrir
veðri og Hermann dreymir fyrir
daglátum. „Mig dreymir fyrir gesta-
komum og viðburðum í sveitinni og
ég vissi hvemig útihúsin okkar litu
út áður en þau voru byggð,“ segir
Hermann. „Það er erfitt að útskýra
þetta, það er eitthvað hulið sem aðrir
sjá ekki,“ segir hann og lítur á mig
með augum þess sem viss er í sinni
sök.
Við kveöjum bræðurna og búumst
til ferðar, þegar Þorgils hnippir í
okkur. „Ég ætla að segja þér eina
stöku sem ég setti saman um dagbók-
arfærslurnar," segir hann og ræskir
sig:
Hér að lokum dregur senn
síðsta nálgast kallið.
Aldrei dagur hefur enn
hjá mér niður falliö.
-bm