Dagblaðið Vísir - DV - 26.02.1994, Side 14

14
LAUGARDAGUR 26. FEBRÚAR 1994
Otgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjómarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjórkog útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KBISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla. áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK. SlMI (91)63 27 00
FAX: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Áskrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SlMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF., ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1400 kr. m/vsk.
Verð í lausasölu virka daga 140 kr. m/vsk. - Helgarblað 180 kr. m/vsk.
Úlfurinn er enn á ferð
„Úlfur, úlfur“ er hrópaö í annað sinn á skömmum tíma
á Vestflöröum. Fyrir þremur mánuöum sögöu nokkrir
framámenn VestQarða, aö ríkisstjómin og Landsbankinn
væru aö drepa Vestfiröi. Þeir létu Byggðastofnun heimta,
aö útvegaðar yröu 300 milljómr króna í sárabætur.
Þá kom þó í ljós viö skoðun, aö atvinnuástand var
betra á Vestfjörðum en í öörum landshlutum. Atvinnu-
tekjur á mann voru meiri þar en annars staöar og at-
vinnuleysi miklu minna. Sums staðar vestra var meira
aö segja notað erlent farandverkafólk til aö magna veltu.
Nú er aftur hrópað „Úlfur, úlfur“ á Vestfjörðum og
meira aö segja með auknum þunga. Innihaldiö að baki
neyðarópsins viröist aö þessu sinni vera þetta: „Við höf-
um farið svo óvarlega með þorskkvótann okkar, aö þaö
þarf aö verðlauna okkur meö auknum þorskkvóta.“
Enn þann dag í dag er atvinna meiri á Vestíjörðum
en annars staöar og tekjur fólks meiri. En á Vestflörðum
breiöist út ótti um, aö þessu góöæri fari að hnna, því aö
of mikil sókn á fyrri hluta kvótatímabilsins muni leiða
til, að leggja þurfi fiskiskipum á síðari hlutanum.
Krafan um aukinn kvóta á sér hljómgrunn í kenning-
um um, aö fiskifræði nútímans sé ónákvæm fræðigrein.
Bent hefur veriö á, aö hugsanlegt sé, aö ýmis ómæld atr-
iöi hafi jafn mikil eða meiri áhrif á viðgang fiskistofna
en þau atriði, sem Hafrannsóknastofnunin hefur mælt.
Ymsir aöilar og þar á meðal fræöimenn hafa bent á
samræmi milli viðgangs íslenzkra fiskistofna og ýmissa
atriða á borö við breytilegar vindáttir hér viö land eöa
þá aðstæður viö Jan Mayen eöa í Barentshafi. Aðrir
hafa bent á misræmi árgangsstærða og nýhöunar.
Skammt er frá slíkum efasemdum yfir í fuhyrðingar
um, að þaö, sem gæti staðizt, hljóti aö standast. Þannig
var einu sinni reiknað út samræmi milh vegalengda í
göngum píramídans mikla og veraldarsögunnar og búin
til fræðigrein, sem köhuö hefur veriö píramídafræði.
Reiknilíkön Hafrannsóknastofnunar gefa án efa tak-
markaða mynd, sem þarf aö víkka og bæta eftir því sem
rannsóknatækni eykst. Hitt er vafasamt aö hafna þessum
reiknilíkönum á grundvelh hugarfars píramídafræöinn-
ar, jafnvel þótt um rökstuddar getgátur sé að ræöa.
Alveg eins og skammt er frá rökstuddum getgátum
yfir í kenningakerfi, þá er skammt frá kenningakerfum
yfir í óskhyggju. Sérstaklega er þetta hættuleg braut,
þegar hagsmunaaðilar telja henta sér aö grípa til ósk-
hyggju, sem byggist á hinum rökstuddu getgátum.
Niðurstaðan er ahtaf sú sama. Því er haldið fram, aö
óhætt sé aö veiða meira en kvótanum nemur. Því er aldr-
ei haldiö fram, aö veiða eigi minna en kvótanum nemur.
Þetta byggist auövitaö á samtvinnun hagsmuna og ósk-
hyggju, sem hvhir á grunni rökstuddra getgátna.
Einn stór galh er við þá stefnu, að veiöa megi meira
en sem kvótanum nemur. Gahinn er, aö ekki verður aft-
ur snúiö. Ef hin gagnrýndu reiknilíkön reynast hafa ver-
iö betri en engin, er of seint aö byggja stofnana upp aö
nýju. Þeir eru horfnir eins og norsk-íslenzka síldin.
Viö höfum víti að varast á þessu sviði. Færeyingar
gátu ekki sætt sig við aflatakmörkun á borö viö kvóta-
kerfi. Þeir töldu, aö meiri fiskur væri í sjónum en fiski-
fræðingar héldu fram. Þeir leyföu óskhyggju aö ráöa ferð-
inni og glötuðu snögglega efnahagslegu sjálfstæði sínu.
Þótt tekiö. sé tilht til efasemda um ghdi fiskifræöa, er
á þessu stigi ekki nein ástæða th að taka þá áhættu að
leyfa meiri afla viö Vestfiröi en sem nemur kvótanum.
Jónas Kristjánsson
Gagnnjósnari
gengur í lið
með gagnaðila
Gagnnjósnadeildir eru viö-
kvæmustu angar leyniþjónusta.
Þar starfa menn aö því að koma í
veg fyrir að keppinautamir geti
laumað sínum útsendurum inn í
kerfið og afstýra að eigin útsendar-
ar ánetjist öðrum njósnahreiðrum.
Á þessu sviði gerast flækjur
njósnastarfseminnar einna þéttast
reyrðar.
Af þessu leiðir að einhver mesti
hvalreki á fjörur leyniþjónustu er
að fá á sitt band hátt settan starfs-
mann úr gagnnjósnadeild helsta
keppinautar. Þar meö er fenginn
besti hugsanlegi lykill að því að
afhjúpa þá. í eigin röðum sem
kunna að bera kápuna á báðum
öxlum og koma upp um njósnara á
öðrum stöðum.
Mál bandaríska leyniþjónustu-
mannsins Aldrich Ámes vekur
slíkt uppnám og raun ber vitni öðr-
um þræði vegna þess hvert starf
hann haíði á höndum fyrir leyni-
þjónustuna CIA í höfuðstöðviun
hennar í Langley skammt frá Was-
' hington. Frá 1984 var hann lengst
af yfirmaður þeirrar greinar
gagnnjósnadeildarinnar sem hafði
umsjón með njósnastarfseminni í
Sovétríkjunum og síðar Rússlandi
og vernd þess kerfis fyrir sovésku
leyniþjónustunni KGB og rúss-
neskum arftaka hennar.
Blaðafréttir herma að bandaríska
alríkislögreglan FBI telji að Ames
hafi komið upp um tug njósnara
CIA við KGB og hafi tveir þeirra
verið líflátnir, annar foringi í
gagnnjósnadeild sovésku leyni-
þjónustunnar sem gengið hafði í
þjónustu CIA. Þar að auki er tahð
að þessar handtökur í Moskvu hafi
orðið til að aörir njósnarar CIA þar
um slóðir hafi gert sér grein fyrir
hættunni og shtið sambandi við
bandarísku leyniþjónustuna af
sjálfsdáðum.
Alríkislögreglumenn leiða Aldrich Ames frá dómshúsinu i Alexandria, útborg Washington, þar sem þau hjón
voru úrskurðuð í varðhald. Simamynd Reuter
Erlend tídindi
Magnús Torfi Ólafsson
Hér má segja að orðið hafi kaup
kaups. Bandarískur gagnnjósnari
sem gengur á mála hjá KGB kemur
upp um sovéskan gagnnjósnara
sem hafði ráöið sig hjá CLA. Helsti
munurinn er að Ames á ekki á
hættu að verða leiddur fyrir af-
tökusveit, heldur má búast við
ævhangri fangavist.
En þá er komið að hinni ástæð-
unni fyrir fjaðrafokinu sem orðið
hefur vestan hafs út af handtöku
Ames og sakargiftum á hendur
honum. í sakleysislegum heims-
veldishugsunarhætti sínum sér
bandaríski meðalmaðurinn ekkert
athugavert viö að bandarískar
leyniþjónustur njósni um alla
heimsbyggðina en veröur óður og
uppvægur þegar uppvíst verður að
önnur ríki nota sínar leyniþjón-
ustur til að beita Bandaríkin sömu
brögðum.
Þetta er undirrótin að háværum
kröfum á þingi, í fjölmiðlum og
stjórnkerfi Bandaríkjanna um að
Rússlandsstjórn verði beitt refsiað-
gerðum, svo sem missi bandarískra
fjárframlaga sem heitið hefur ver-
ið, nema hún sýni iðrunarvott fyrir
það sem gerst hefur og lofi helst
bót og betrun.
Rússar láta sér fátt um finnast,
benda á að njósnir hafi viðgengist
frá því sögur hófust og fregnir af
afleiðingum uppljóstrana Ames í
Sovétrikjunum sýni best hvað CIA
hafi hafst þar aö. Fræöimenn um
leyniþjónustustarfsemi bæta svo
við að hlutverk hennar hafi breyst
verulega við lok kalda stríðsins.
Nú séu hernaðamjósnir ekki leng-
ur í fyrirrúmi, eftir aö bein tengsl
og skipti á upplýsingum em komin
á með yfirherráðum kjamaveld-
anna. Það sem sóst sé eftir öðm
fremur á líðandi stund sé tækni-
vitneskja og framleiðsluleyndar-
mál hátæknhönaðar í örri þróun.
Rétt áður en mál Ames varð upp-
skátt var skýrt frá því í fréttum í
Bandaríkjunum að nokkrum þing-
mönnum í Washington heíði enn
einu sinni mistekist að fá leynd
svipt af fiárveitingum til leyniþjón-
ustustarfsemi í fiárlagafmmvarp-
inu sem nú er fyrir Bandaríkja-
þingi. Þessar fiárveitingar eru enn
sem fyrr duldar á ólíklegustu stöö-
um.
Fréttinni fylgir að bandarísku
njósnaútgjöldin muni að því best
veröur vitað nema yfir 20 mihjörð-
um dohara. Og stærstur hluti
þeirrar fiárhæðar rennur ekki til
CIA. Mun dýrara í rekstri er hler-
unarkerfið NSA (National Security
Agency) sem hlerar og reynir að
ráða fiarskipti um ahan hnöttinn.
Lengi vel var reynt að leyna sjálfri
thveru NSA og vofði saksókn fyrir
brot gegn þjóðaröryggi yfir fiölm-
iðh sem nefndi það nafn.
Stöðin Rockville ofan við Sand-
gerði, sem nú mun eiga að leggja
niöur, virðist vera möskvi í neti
NSA.
Magnús Torfi Ólafsson
Skoðanir annarra
Óttinn við glundroðann
„Eitthvaö er bogið við rökhugsun grísku ríkis-
stjómarinnar. Hún segist óttast glundroða á Balkan-
skaga. Hún setur síðan viðskiptabann á litla ná-
grannann sinn í norðri, Makedóníu, og eykur þar
með hættuna á að glundroöinn á Balkanskaganum
breiðist út. Makedóníumenn hafa barist fyrir upp-
byggingu nýs efnahagskerfis frá því þeir sögðu skh-
ið við fyrrum Júgóslavíu og lagt ofurkapp á aö halda
friðinn milh slavneska meirihlutans og íslamska
minnihlutans. Þeim hefur orðið nokkuð ágengt en
aðgerðir Grikkja gætu kollvarpað öhu.“
Ur leiðara International Herald Tribune 23. febrúar.
Dýrkeyptur friður
„Ahar líkur em á að friður sé í sjónmáh, já, frið-
ur í Bosníu og fyrrum Júgóslavíu! En það verður
hthl friður, aht að því skammarlegur friður, mjög
dýrkeyptur friður, sannarlega ekki friöur þar sem
réttlætið sigrar. AlUr eru nú reiðubúnir að Uta fram-
hjá stærri grundvaharmálefnum fyrir þennan Utla
friö. En vonandiforða þeir okkur frá fagnaðarhróp-
um um diplómatiskan og hernaðarlegan sigur. Það
yrði einfaldlega óbærilegt."
Serge July, Libération, París.
Gömlu leikirnir
„Það er hugsanlegt að einhver hluti skrifræðisins
innan KGB sé enn fullur vhja og getu til að leika
gömlu leikina. Það er ekki síður hugsanlegt að Rúss-
ar stundi njósnir af sömu ástæðum og aðrar þjóðir,
þar á meöal Bandaríkjamenn: th þess að atburðir
sem varða hagsmuni þeirra komi þeim ekki á óvart.
Iðnaðarnjósnir koma einnig augljóslega að gagni
fyrir þjóð sem er jafn aftarlega á merinni tæknilega
séð og Rússar era.
Úr leiðara Washington Post 24. febrúar.
I