Dagblaðið Vísir - DV - 05.11.1994, Side 16
16
LAUGARDAGUR 5. NÓVEMBER 1994
dv Sögur af nýrðum
Þota og þyrla
Að þessu sinni ræði ég um ný-
yrði, sem ég hefi ekki myndað sjálf-
ur. Ég hefi i fyrri þáttum nokkrum
sinnum minnst á nýyrðastarf
Orðabókamefndar Háskólans.
Þegar undirbúið var heftiö um
flugmál á árunum 1955 og 1956,
kom auðvitað til umræðu, hvernig
skyldi þýða orðið jet plane á ís-
lensku. Orðið, sem á þessum tíma
var notaö, var þrýstiloftsflugvél, en
þótti klunnalegt, ekki síst í sam-
setningum eins og þrýstiloftsorr-
ustuflugvél. Þótti því öllum, sem
fundina sátu, nauðsynlegt að
mynda stutt orð um þetta fyrir-
bæri. Alexander Jóhannesson lagði
til, að tekið yrði upp oröiö þura,
sem hann myndaði af sögninni
þyija (í þátíð þurði) „þjóta“. Mönn-
um leist vel á þetta, en óttuðust þó,
að mönnum þætti þetta nokkuð
forneskjuiegt. En nokkru eftir að
þessi tiliaga kom fram, hringdi í
mig gamall nemandi minn, Högni
Torfason fréttamaður, og lagöi til,
að tekið yrði upp orðið þota yfir jet
plane. Mér leist vel á þetta og kom
tillögunni á framfæri á fundi
nefndarinnar. Niðurstaöan varð
sú, að orðin þrýstiloftsflugvél, þota
og þura voru tekin upp í nýyrða-
heftið og mönnum látið eftir að
velja úr. Á blaðamannafundi, sem
haldinn var, þegar heftið kom út,
kynntum við sérstaklega oröiö
þota. Og orðið þota þaut inn i málið.
Ég sá auðvitað þegar í stað, að
orðiö þota var rétt myndað, eins
og t.d. hrota af hrjóta og roka af
rjúka. Hitt vissi ég ekki, þegar
Högni hringdi í mig, að orðið var
til í máhnu. Blöndal tilgreinir það
í þremur merkingum, m.a. „vind-
hviða“. Ég spurði Högna, hvort
hann hefði þekkt orðiö, en hann
kvað nei við. Þetta kemur oft fyrir,
að menn mynda orð, sem til eru í
máhnu. Það sýnir aðeins, að orða-
smiöurinn hefir næma málkennd.
Ég hefi heyrt þá mótbáru gegn
þessu orði, að það sé ekki gott íð-
orö, þ.e. það skýri ekki náttúru
þess hlutar, sem það sé nafn á. En
athuga ber, að þota er ekki aðeins
íðorð, heldur mælt mál allrar þjóð-
arinnar. Sem slíkt er það mjög gott.
Orðið þyrla kom fyrst í Tækni-
orðasafni Sigurðar Guðmundsson-
ar 1959. Áður voru notuð orðin
þyrilvængja eða kopti, sem einhver
sagði mér, að Magnús Ásgeirsson
Umsjón
Halldór Halldórsson
hefði stytt úr helicopter. Högni
Torfason sagði mér, að hann hefði
einnig myndað orðið þyrla. Ég efa
ekki, að Högni hefir sagt það satt.
Hins vegar er ég viss um, að fleiri
en einn hafa myndað þetta orð. Ég
minnist þess, aö tillaga um það kom
fram á fundum Orðabókamefndar
Háskólans, þegar Tækniorðasafnið
var í smíðum. En hver það var, sem
kom með tillöguna, man ég ekki
örugglega, en minnir þaö vera Ein-
ar Olafur Sveinsson prófessor.
Orðið þyrla er myndað af þyrill.
Myndanir af þessu tæi eru fremur
sjaldgæfar, en þó ekki ókunnar.
Þannig má benda á skutla (t.d.
geimskutla) af skutili (í nútíma-
máh skutull). Orðinu þyrla vegnaði
vel og komst fljótlega inn í mælt
mál, eftir að það var myndað.
Lausafjáruppboð
Eftir kröfu tollstjórans í Reykjavík, Gjaldheimtunnar í Reykjavík, ýmissa lög-
manna, banka og sparisjóða, fer fram nauðungarsala á ýmsu lausafé, bifreið-
um o.fl., laugardaginn 12. nóvember nk. kl. 13.30 í uppboðssal í tollhúsinu
við Tryggvagötu (hafnarmegin).
Eftir kröfu tollstjórans ótollaðar vörur, m.a. plastvörur, myndir, lampar, raf-
magnsvörur, 2 dunkar Gori viðarvörn, 2 ks. gardínur og stangir, baststólar,
auglýsingar, bílavarahlutir, háþrýstitæki, handáburðardreifarar, bátur notaður
500 kg, fatnaður, auglýsingavörur, lyftingalóð 150 kg og fleira, 1 cl. vél
670 kg, verkfæri, vefnaðarvara, pappaöskjur, höfuðföt og fatnaður, filmur,
rammi, Vhamaha mótorhjól, utanborðsvél, silagrip, 1 ks. saumur 40 kg,
bárujárn-þakklæðning, stálkeðjur, suðuvír, myndbandsspólur, 1 pl. Convey-
or Belting 1400 kg, 3 pl. Display Sweden 674 kg, 1 gm. Plasters 21799
kg„ Opel Kadett 1980, Cadilac óskráður árg. 1981, fylgihlutar fyrir mynda-
vélar, rammar og umgerðir úr plasti, sólgleraugu, Ijóssíur, myndbönd, film-
ur, tæki og áhöld til lækninga, myndavélar fyrir filmur í rúllum sem eru 35
mm að breidd, fylgihlutar fyrir myndvörpur, slides rammar, hlutlinsur, mynda-
vélataksa og prentvara, leifturtæki með úrhleðslulampa, hlutlinsur í mynda-
vélar, myndvörp, Ijósm.st. eða Ijósm.minnkara.
Eftir kröfu ýmissa lögmanna, Gjaldheimtunnar í Reykjavík, banka, spari-
sjóða o.fl. bifreiðin JB-512 Lada Samara árg. 1988, og JH-695 Lada
Samara árg. 1990, plastefni Courtaulds Films 12 stk., 2 dúnkar SWEPCD-
Caution, eldvarnarefni, leður ýmsar gerðir og litir, ruslapressa (Orwak), sjóðs-
vélar, Sony videoupptökuvélar DXC-M3 2 stk., fatnaður, tannbustar, Dan-
tax hátalarar, áteknar videospólur, Pitney Bowes 1861 pökkkrifborð skrif-
borðsstólar, hillusamstæða, prentarar, farsími, upptökutæki, búðarkassi
Zweta, telefaxtæki af gerð Sharp F0200 raðnr. 70100918, Ijósritunarvél
af gerð Konica Ubix 120 raðnr. 8404255, peningaskápur EIKO, leðurskrif-
stofustóll, skrifborð, vélritunarborð, skjalaskápar, húsmunir, Edvards vélklipp-
ur, loftpressa, setningartölva, Alpha Cosmic 1000 tölvuvog serialnr.
0030436, farseðlaprentari ásamt tölvu fyrir bókunarkerfi, sjónvarpstæki,
bekkpressubekkur, dragvél, kálfpressa, útskorinn járnprófíll 15 cm x 15 cm
heildarstærð 150 cm x 80 cm x 15 cm, Coral spónasog, kæliskápar, pen-
ingaskápur, háþrýstiþvottatæki og rafsuðutæki, flökunarvél Baader 197, Ijós-
ritunarvélar, Philipp Loos Gmbh Monarc Bn 18481/04 gufuketill serisnr.
26560, Pizzaofn, rennibekkir, hljómflutningstæki, hitaborð, JVC VHS klippi-
sett og 2 stk. sony monitorum, CR-tronic 150 setningartölva og Multilit
prentvél, saumavélar 2 stk. Juuke overlock, bækur, frystiskápur, trésmíða-
vél Robland, kælir og frystivélar, tvær einingar af geðinni V-Block, Tumac
sandsparslvélar og 2 stk. FF loftpressur, MPF 2000 multiflex myndeffecta-
tæki og Sony Betacam 40 myndbandstæki, myndvinnslutæki Multiflex
2000, hljóðmixer Soundcraft Series 2400 28/24 Serial nr. mx 2428-0135,
flygill, sófasett, borð, stólar, samstæður af bekkjum með áföstum borðum,
Coffee Queen kaffivélar, Fogma kaffivél og kvörn, Whipper rjómaþeytari,
Franke ofn og Hefskápur, Pakkaskone 9066 kæliborð og afgreiðsluborð,
Wexiödisk uppþvottalína og Orion 008756 skafískista, seglskútan Svalan
16 feta, Ideal Kitchen eldhúsinnréttingar án tækja, 20 feta gámur innréttað-
ur sem vinnuskúr, krrtarmynd, Radional gufusteikingarpottur CD-201, sjál-
virk vefnaðarniðurlagningarvél af gerðinni Campion u.þ.b. 10 ára gömul,
sjálvirk Safetystich automat af gerðinni Rimaldi u.þ.b. 5 ára gömul, frysti-
vélasamstæða Frigopol þreföld u.þ.b. 3 ára gömul, Eimsvali af gerðinni
Frogobon u.þ.b. 3 ára gömul, frystiblásari af gerðinni Frogobon tegund-
arnr. KB3460, frystiblásari af gerðinni Frigobon tegundarnr. KB3460 E1,
kælimiðilsgeymir Frigobon tegundanr. BSV90, hljómborð Roland JV80
árg. 1993, Cararino armstólar Bishop 180 stk., Bararino stólar Bishop,
Cararino borð, 2 stk. Cararomp skápar Library, Siemens bakarofn, frystiskáp-
ur frá Frostverk hf„ grill frá Zanussi, djúpsteikingarpottur frá sama og gas-
hellur, trésmíðavélar, þykktarhefil SCM mod s.35 N.AV 550380, borðsög
SCM mod s. 112 B N.V 1070381 og bútsög De Walt DW 1751 ser-
ialnr. 1000274, pappírsskurðarhnífur, Ijósmyndavél, Kvikk 205 hausaskurð-
arvél framl. nr. 120531505, 25 spilakassar BAS gerð, Harteck afgreiðslu-
tæki, rafstöðvar, Hoger reiðhjól, járnpallar, málningarvinnustóll, þvottavél,
JVC klippisett sem er 2 stk. myndbandstæki teg. nr. BR 8600 og klippi-
tölva, teg. nr. RSV.86, ásamt búnaði, þrjú skrifborð, skjalaskápur, tölva Vikt-
or og prentari, tveir stólar, myndir o.fl., skófatnaður á fjórum brettum.
Avísanir ekki teknar gildar sem greiðsla nema með samþykki uppboðshald-
ara eða gjaldkera.
Greiðsla við hamarshögg. SYSLUMAÐURINN I REYKJAVIK
Krossgáta
A PfíOGflö tfífíDÐ 60Ðfl HÆR- IST rvöKTU LESKfíR PENM6R VKF n MfíTfíR BÆKUR E/VD. — /
I0 flmp 1-E/r/S
HLj'oÐ F/TP/ bÖT>- UK 5 %
\ HV'/LV/ JfíRÐ VRKJfí 3
5 YFJ- fíVUR 'OH/EG F)R LÖN6UN PL-fírv
i %o tE/V/ flUMT Ll
5 IGfíR. TTÐfíR FfíR EFST/R 'ÍQr SYKfíUÐ /9 5
l • n ‘fíTT VHR6UR Ib 6
m 'fíLm Uíl GfíG/V- S/ER LfírVD ' 3 fUGE KELDfí Fjpll 7
fíUKfí PER_5 'or/fí % M/5 - tekst fíULfl 8
/) E/ZD HVfíR- VET/Vfí E/rv/y. ST fíf-' TuNI 3
Gfí F~ fíR. ELD- STÆÐ/ 10
BRfíSK fífífífí 'fíTT fíHD/ BfíT/Vfí S/VÆ f£ r-L. IfJáfíR n li
L'/T'L HEV ST/TÐ/ ÍE/HS lEfT T>OLl u VlRt/fí 7 11
KVfíRD! FoRi
) /3 MYNN! ÖLT/U . t rn íiJu
[ HÖLSK/ HfíLfí RÓFfí/Y /5 EKK/ V/RK- UR /3 !■
SJÓ Svll< rvfíTT HfíGfíR rv/R JURT 2 /7
f (o Tómfí FRorY Búfí /7 15
/fí’fíLK) rny/rT SK-ST. 6L'ORflN N’/SKU PÚKINNI Sfl/OHL. 5 Öu6 HbpuR /6
PHESTjR 'OtfíG PP'OP n Hfírv\ UR KfíuP FELfíG KÖLDUR / /7
) VfíUF UIZ UPPHR. t 23 hjb t 18
f) V HENDfl tVfíBTS/ G'oifí 10 19
KEYRIP UP.P- Ljo/m/H LE/KUR. 2 o
BRY/VNfí GFLTfí
fíT- V/NKfí /ll- kvittin UfíKTfíL T fíúG/V HfíR UML ii
l 'fíLÚT*- 3 iflmHL. "2. E/fVS 2l
^r/Fr BOR /VlfíL-R 2H 13
SJR u/n SKVTfTvH SPÝJfít/ /V 27
l 1% Ty/Vfí sr 9 L*í
3
tr>
o
B
í2
in
cö
►-4
u. X cz cc - LJ Qí > O pt LJ * > L1 3 oc
O o: 4 <0 q: > q: CC q: . £ V- N q:
4 CfJ . N 4 U o: V- o: 4 0:
• u. •5: L. . '4 & CQ X q: L: k L4 4 <4: vs
•4 -4 '•4 o: 4 Q: q: 4 -4
>4 > Pi -•5: *N 0) 4 4 ■4 4 N N 4
C!C 4 L. 4 •4 Q: VA q: VD
'-L V) K 4 X vn 4 4 q: 4 <«: S
X > VTt > Qc Uj 4) 4 íi q: s N»
X -4 -4 ö: N VD 4 4 4
. q: • 's '4 <4 4 L
VD 'aj N • f* VD 4 <0 . Ví)
• co • • -4 • > • -