Dagblaðið Vísir - DV - 09.09.1995, Side 16

16
sögur af nýyrðum
Sylti
Fyrstu árin, sem Orðanefnd
byggingarverkfræðinga starfaði,
fjallaði hún aðailega um vegamál.
M.a. voru til umræðu nöfn á
nokkrum jarðvegstegundum. Ein
jarðvegstegundin nefndist á Norð-
urlandamálum og ensku silt.Eitt
einkenni þessarar jarðvegstegund-
ar var, að hún hafði meiri korna-
stærð en leir, en minni korna-
stærð en sandur. Við athugun
kom í ljós, að orðið silt hafði
borist í Norðurlandamál úr ensku.
Mér var sagt, að þeir, sem fjallaö
hefðu um þessa jarðvegstegund á
íslensku, notuðu hvorugkyns-
myndina silt eða karlkynsmynd-
ina siltur. Þó var talið, að hvorug-
kynsorðið væri algengara.
Nefndarmönnum leist ekki á
þetta erlenda orð og fólu mér að
gera tillögu um nýtt heiti á þess-
ari jarðvegstegund. Á þetta minn-
ist ég í dagbók minni 8. október
1983.
Ég athugaði í bestu heimildar-
ritum, sem ég hafði völ á, hvernig
enska orðið silt væri til komið.
Niðurstaðan varð sú, að enska
orðið væri tökuorð úr Norður-
landamáium, dönsku eða norsku
sylt. Elstu ensku dæmin reyndust
vera frál5. öld. í Norðurlandamál-
um er þetta nú mállýskuorð, en
kemur einnig fyrir í örnefnum. Þá
eru einnig kunnar fleiri orðmynd-
ir af sömu rót. Þess má geta, að í
Heimskringlu kemur fyrir norska
örnefnið Sult, bæði í texta Snorra
og einnig i vísu, eignaðri Jökli
Bárðarsyni.
Frekari athuganir leiddu í ljós,
að af rótinni sult virðist hafa ver-
ið til í norrænu máli fornu að
minnsta kosti þrjú orð: 1. sult,
kvk., í ef. sultar, 2. syltr, kvk., sem
í nútímamáli væri sylti (kvk.) og
myndi beygjast eins og heiöi (nf.,
þf., þgf. sylti, ef syltar), 3.
sylta, kvk., sem samsvarar d. sylte.
Þetta samsvarar orðinu sulta, sem
er danskt tökuorð frá 19. öld. Ekk-
ert þessara norrænu orða hefir lif-
að í íslensku nema orðið sult, sem
kemur fyrir í nokkrum ömefnum,
t.d. Sultartangi og Sultarfell.
Mér þykir líklegt, að norræna
Umsjón
Halldór Halldórsson
orðið, sem tekið var upp í ensku á
15. öld, hafi samsvarað orði, sem í
nútímaíslensku myndi heita
sylti.ef til væri. Af þessari ástæðu
m.a. lagði ég til við Orðanefndina,
að það orð yrði tekið upp sem þýð-
ing á silt. Ég bjóst engan veginn
við, að nefndin féllist á svo rót-
tæka tillögu. En það var öðru nær.
Orðið var samþykkt athugasemda-
laust. Formaður nefndarinnar
skrifaði meira að segja Orðabelg
um það í Fréttabréf Verkfræðinga-
félagsins frá 25. nóvember 1983.
Engu skal ég spá um, hvernig
þessu orði reiðir af. Hitt veit ég,
að innan Orðanefndarinnar er
orðið sylti daglegt mál og hefir
auk þess birst í Orðasafni um
jarðfræði fyrir verkfræðinga (í
Vegamálum). Þar er það einnig í
samsetta orðinu syltarkorn.
Eins og sylti beygjast fjölmörg
orö í íslensku, t.d.. ermi, meri,
mýriog veiöi. Það hefir því alla
burði til að ná rótfestu í íslensku
máli.
*
**
LAUGARDAGUR 9. SEPTEMBER 1995
Aðalfundur
Grensássafnaðar verður haldinn í Grensáskirkju miðviku-
daginn 13. september nk. og hefst kl. 20.30.
Dagskrá:
1. Aðalfundarstörf.
2. Önnur mál.
Sóknarnefndin
^SaumaAponiö
spor til sparnaðar
Bernina, New Home og Lew-
enstein heimilis-, lok- og iðn-
aðarsaumavélar. Ykk-fransk-
ir rennilásar og venjulegir
rennilásar í úrvali, frá 3 cm
upp í 200 m. Gutermann-
tvinni, saumaefniog smávör-
ur til sauma. Föndurvörur.
Saumavéla- og fataviðgerðir.
V
Símar 554 5632 og 554 3525 - fax 564 1116
KR-ÍBV
Laugardag 9. sept.
á KR-vellinum kl. 14.00
Vestmannaeyingar
- stuðningsmenn
Hittumst kl. 11 á Glaumbar. Fríar rútuferðir á leikinn
og til baka. Lagt verður af stað kl. 13.15.
Miðasala á staðnum.
Mætum á völlinn og spörum ekki köllin.
^ Tæknival Stuðningshópur ÍBV
| LS/r ■ uU6~ H D'om öJfíRNfí fl AB LfíBBfí. t ■ ^ , 6ELT / /ruÐfl V£RUf< 1
WiUj HU6 SVST/R
1 á / l
|5 UUD R’//< LokK- fíR 3
7BU6Í SPEW) t FlT~ RU&UN 'flFoP/i ,!Ð £/<P/ //S/tf/v /? Ll
l VEPJNfí -K £ R//V6L flDfl 5
fíuGiam VfúFfíR flrJ'D/ s flÉN/R VÆTU é
/9 TRjfl 6RÓ&UR /6 7
ð w A6IV/R FRfl/T) KVÆ/m p. FflL/nfí S
'/P/vfyg KRflP 9
Pjh//- flR HfliS HiUT/ SKoRfiÐ/
DROIL fl LOGRD/ HLj’ot) FÖL/. 10 jEFflR ÖR/V 10
/py/vr SK■ 5T. 7 BOfíSHtH flMTflt/N /ÐRfl OK/fluR 3 li
) 22 Tv/hl FoR fjtð/r /1
tVLjÓD PÆR/ Tpsyju T//PA /3/i-S 13
E/HK.ST. HflVfíD/ Vfl/V' P/EKSLfí
L/Tu 13 : ► Tk/ll 15
5/n'fi P/rvr/fi
KLU- V>SflP 2ÍF/PS '25 P’/LF) mtKKTfl STofPuri 15
N £LDS i£/FflR /5 /é
JL/ÍLfl EVL/
h Hfl/VD iHGÍNH DV/iJUÚ/ V/PÐ/P ~ 9 /7
/LrDua iElEfltíp. fí£//nfíR HElVOP I/ : 2/ n
Sfl/nHL. 3Ý/V/R 5Æ TJ 1 floS- /VAB/Ífl srpfíu/n KfíST/Z, FoR/ /9
SÆ DÝR 2? SKRlf/. VENJUR l 10
SVJFT/J þUPF/ TPflWfl VE/LUP
ý H£L5/ /£/VD. 12 2!
ZORT FlSKfíR ifímLT)
P/STfl RflPTfl S ll
PLÆ6 Jfl I RBKflLP öKflf/ SPPfl :■ \ n l Tolu 13
l %o STjFRKA VPRTt -5-G ■
URyufl bVOTr Spóz/fl /rjfír /H 25
5R£L. mflZ>/< 5KR/BK/ ó * r P1—^ Á
„g
oá
s
I
s
va - 2: □ U\ * K 4 K <c •
<n K P oí CL <i: • Uj X L. - 4 '4 o:
<$: <S) K £ •>4 • -4 \o <4. O cs: • Vv 4
4 - s: gí • o • o: O L4 tA
• 4 • k '44 N V * s . '4 • K '4
qí * oc o: K - <4: $ * K vn . <»: 0 Vl
4 • 2: V) VD ÍD • <£ "s e -s: VA • vO
» * K . q: • CL 0 o: • 'A q:
CCt u. o: -4 • o: 4 K 4 \a •
• • * 4 • Ví \o N vn '4 K 0
•4 4 • \A K <*:
-4 • \D n4 <*: N. fíl • vn K K • 3
vo • • • > • ’-u • \D • • • •o • • •
I
I
I
f