Þjóðviljinn - 24.12.1965, Blaðsíða 35

ljómandi strönd" En Seneca
getur staðarins sem ..lastabæl-
is‘‘ og orðrómurinn var víst
ekki mjög frábrugðinn því fyr-
ir hundrað árum, þegar Sainte-
Beuve kallaði Baia ,,sódómuna
veð Napólíflóann".
Frá Mísenó, vestar á nesinu
að innsiglingunni, þar sem
rómverski flotinn hafði lagi,
hélt Pliníus skipum sínum í
hinn misheppnaða björgunar-
leiðangur sinn til Pompeii og
Hercúlaneum og fórst sjálfur
árið 79 e. Kr. Undan sama nes-
inu hittust þeir Agústus, Antón-
íus og Pompeius til þess að
deila með sér heimsríkinu eftir
dauða Cæsars. Syðra nesið að
innsiglingunni. sem nú heitir
Punta della Campanella, hét
áður Mínervuhöfði og stóð þar
mikið hof. Þar er svo mikið
af skrautgripum í jörðu, að
hver sá sem fer að grafa oar,
getur hitt á að finna þar helgi-
myndir, myndastyttubrot og
skrautleg leirker, sem eru meir
en tvö þúsund ára gömul. En í
sjálfri Napólí eru litlar meniar
um Grikki eða Rómverja, lema
hluti úr veggjum Díoskúra-
hofsins, sem fyllir upp í fram-
hlið kirkjunnar San Paolo di
Maggiore. Napólí er regluleg
næst miðju, en utar taka við
mjóar götur sem ganga sitt á
hvað og að útjaðri þeirra náði
gamla borgin. Via Tribunaii var
aðalgatan og Via San Biagio
neðri aðalgatan. Nú er býsna
NAPOLI
mikil breyting á orðin, en hver
sem séð hefur hofin í Paestum
hér fyrir sunnan getur gert sér
nokkra hugmynd um glæsibrag
hinnar fomu Napólíborgar.
Meðan miðaldamyrkrið var
sem svartast, frá 5. öld til
þeirrar 11. eða þangað til Nor-
mannar ruddu sér þarna til
rúms og urðu aðall landsins.
varð Napóli að þola sífelldan
ófrið og árásir, drepsóttir og
eyðileggingu. Hohenstáfarnir
þýzku bættu ástandið og með
Friðriki keisara öðrum sem
gerði Napólí að höfuðborg sinni
hófst blómatími. Hann Ingði
mikið kapp á að endurreisa
borgina og gera veg henn-
sem mestan. Hann stofnaði há-
skólann þar árið 1224, lét gera
Ovo kastala og Capiano kast-
ala, endurreisti og færði út
borgarveggina og á hans dög-
um fékk Baia aftur þá frægð
af lækningum sem hún hafði
náð á dögum Grikkja.
Eftir að valdi Hohenstáfa
lauk, komst Anjouættin
þarna til valda. Þeir voru
grimmir stjórnendur, en þó
varð uppgangur borgarinnar
allmikill á þeirra tímum. Karl
fyrsti efldi háskólann, bælti
höfnina svo að verzluninni fór
fram, og lét gera hina frægu
San Lorenzo kirkju og lagði
grunninn aö tveimur merknim
stórhvsum Nýia Kastala eða
Castel Nuovo og dómkirkju
borgarinnar. En borgin stækk-
aði ekki ört, og þeir sem völd-
in höfðu brutu mörg mannvirkl
niður jafnframt því sem þeir
gerðu önnur ný, sjálfum sér til
dýrðar. Húsagerðarlistin var sí-
fellt að breytast, en skuggaleg-
ar og óþriflegar götur fbúðar-
hverfanna breyttust ekki. Og
mannlíf það sem þar þróaðist
var hið sama og Boccacíó hef-
ur lýst þegar hann naut hér
gistivináttu Hróðbjarts vitra ár-
ið 1331. Það var í San Lorenzo-
kirkjunni sem hann sá fyrst bá
konu sem honum hafa mest
fundizt orð um: Maríu dóttur
konungs. Og á þeim tíma þegar
Boccacíó var að reika um gisti-
húsin í Napólí miðaldanna. var
Giotto að mála freskómyndir i
Ovo-kastala og í Santa Chiara
en það var kirkjan mikla sem
Hrjóðbjartur konungur lét gera.
Og Simone Martini var um
þetta leyti að ljúka við hina
frábæru altaristöflu sem nú er
í Capodimonte safninu. Það var
Hróðbjartur sem einnig lagði
grunninn að nýja kastalanum
sem enn horfir yfir borgina af
hæðinni sem hann stendur á.
Þetta er Sant Elmo og varð
hann upphafið að þeim borgar-
hluta sem nú heitir Vomero.
Aeinum stað í Napólí var sí-
fellt verið að breyta um.
Það var í Posillipo vestanvert
við aðalborgina. Þar risu hallir
og herragarðar á hverri hæð og
þar þótti ríka fólkinu gott að
búa til þess að vera í hæfilegrí
fjarlægð frá hinum óþrifalegu
fátækrahverfum. En innan
borgargarða bjuggu sjómenn,
kaupmenn, hafnarverkamenn
og verzlunarmenn atorkusamir
til hvers sem gera þurfti) en
viðsjálir og létu sér ekkl allt
fyrir brjósti brenna. Margt
líktu þeir eftir Grikkjum fornu
og bezt kunnu þeir við sig úti
undir berum himni. A 15. öld
innleiddu hinir spænsku Arag*
óníumenn mikið óhóf og mun*
að í Napóli, svo að skáldið
Sannazaro lét sér koma i munn
að borgin væri ..stigin niður af
himni“. Alfons hinn mikillátt
hafði þá nýlega látið reisa slg-
urbogann mikla í Nýja Kastala
eða Castel Nuovo, og dýrar
veizlur voru haldnar á nætum*
ar i Barónahöllinni. En almúg-
inn bjó við sult og seyru með-
an þessir Spánverjar sábu að
allsnægtum og fþyngdu lands-
búum með óbærilegum skött-
um. Að veita mótspymu var
með öllu vonlaust, og Aragón-
íumenn héldu landinu í iám-
greipum og drápu niður inn-
lenda aðalinn.
egar Aragónía hvarf undir
hið vaxandi Spánarveldi
árið 1502 fylgdi Napólírikið
með. Yfir landið voru settir
undirkóngar og var markmið
þeirra tviþætt, að hefta ófrið
innanlands, og að svæla undir
sig fjármuni. Spánverjar höfðu
góð tök á hvnmtveggia. Þetta
J ÓLABLAÐ - 35