Þjóðviljinn - 24.12.1973, Blaðsíða 43

Jólablað 1973 ÞJÖÐVILJINN — StÐA 43
LOGBERG
Snorra á norrænu og tókst það
heldur ófimlega, þvi að hann var
eigi vanur því starfi.” Þetta er
tekið úr Sturlungu. A þetta horfir
Sturla og ber enn að hinu sama.
Það þarf aö fara upp vellina til aö
komast að Lögréttu og það hand-
an yfir á. Liö Snorra er i brekk-
unni norðan viö völlin og allt vest-
ur um Dilkinn, sem er óþekkt
fyrirbæri á Alþ. en i vesturátt nær
liö Snorra. Þarna er völlurinn
orðinn eigi breiöur eins og neöar,
svo það var hyggilegt af Snorra
að vera á brekkunni. En þessi
frásögn af Snorra i brekkunni
útilokar það að Lögberg sé i
brekkunni norðan vallarins. Þar
er þess eigi aö leita, og Aust-
firöingabúð stendur eflaust við
hraunjaðarinn, sunnan við völl-
inn. Þarna er eflaust mikið bil á
milli, þvi Kolbeinn þarf rými til
að fylkja 650 manns, sem i liði
hans voru. Hér er það komið eins
skýrt i ljós og veröa má, að Lög-
rétta er upp við holtin, sem þarna
afmarka völlinn, og Lögberg er
að finna i þessum holtum, og
endurtek ég, að sunnan við völl-
inn i hrauninu er ekki Lögbergs
að leita, og lið Snorra i brekkunni
norðan vallarins útilokar að Lög-
berg sé þar að finna.
Sturlunga getur svo Lögbergs
allt fram undir það að íslendingar
ganga Noregskonungi á hönd,
enda nær Islendingasaga Sturlu
eigi lengra, og i III. bindi Sturl-
ungu, af Þórði kakala, Svinfell-
ingum og Þorgilsi Skarða, er Lög-
berg aldrei nefnt, og það virðist
undarleg þögn um það i bókum
Islendinga, sem reyndar eru fáar
eftir það. I Arna biskups-sögu
getur Lögbergs aldrei og er þó
trúlegt að Loðinn leppur hafi ver-
ið á Lögbergi, er hann talaði um
að búkarlar gerðu sig digra.
Lögréttunnar getur hinsvegai;
og 1331 skar lögmaður, Snorri
Narfason á Skarði, sundur vé-
böndin um Lögréttu. Þingið held-
ur áfram með sama svip, þött
segi færra af islensku þjóðlifi en
áður. Og bregður sjálfsagt til
forns vana um róstur, en um lið-
safnað getur ekki fyrr en þeir
biskupar, ögmundur og Jón Ara-
son, draga mannfjölda á Alþing
um 1526. Umskiptin 1262 voru
þau, að goðar hættu mannafor-
ráðum sinum, en i þeirra stað
koma á Alþingi lögréttumenn, og
þótt þeir væru um 80 að tölu, er
dómnefna lik i Lögréttu og var i
upphafi, þvi sumir lögréttumenn
eru utan vébanda. Getur Lögréttu
og vébandanna um alla sögu Al-
þingis>á Þingvöllum. Er þó vist,
aö á siðustu dögum Alþingis var
þingið háð i húsi og getur þess að
það er ónýtt orðið um það leyti,
sem Alþingi er lagt niður.
Gæti það nú verið, að Lögberg
hafi veriö lagt niður 1262 eða'71,
er siðast getur lögsögumanns, en
lögmanni búið forsæti i lögréttu,
en þar sem þeir voru tveir skilst
sú framkvæmd miklu siður. En
hvernig sem þessu hefur verið
varið, gleymist með öllu hvar
Lögberg og Lögrétta voru til
forna. Þess er nokkur von. Fram
að siðaskiptum hvildi helgi á
Þingvöllum, en litlu eftir siða-
skipti tók við Stóri-dómur. Eftir
hann voru menn brátt hengdir,
afhöfðaðir og konum drekkt i
öxará, og fljótlega var farið aö
brenna menn á báli. Alþingi gerð-
ist forhatað helviti þjóðarinnar,
sem bundið var Þingvöllum og
þaðan gerðist fátt að muna nema
illt. Samt mun það ekki aðalskýr-
ingin á þvi, að Lögberg týndist,
heldur hitt, aö það bar ekki neitt
yfir umhverfi sitt. Það var ekkert
Sinaifjall, heldur var það bara
gróinn hóll, en það stóð nakið
berg fram úr honum, i kringum
tveggja manna hæð, hátt yfir
vellina.
Hærra var þarflaust að það
væri. En slikir staðir, sem ekkert
bera af öðru.eru fljótir að gleym-
ast, og enda ruglast saman við
aðra staði. Almannagjárvegurinn
gamli, sem nú er aflagður, liggur
fast við Lögberg og beygir þar i
suðaustur.
Sjálfsagt er Lögberg einstakt
fyrirbrigði i heimi hér. Engar
þjóðir hafa helgað litinn nakinn
blett á landinu til þess að allt sem
þar væri talað snerti heill og heiö-
ur þjóðarinnar allrar. Þessi blett-
ur þurfum við að vita hvar er niö-
ur kominn á landinu og reisa þar
veglegt minnismerki. An þess að
þekkja Lögberg verður þingsag-
an næsta óglögg og utan garna,
sem við megum vel sanna, að er
nú á timum. A einum stað skiL
hún til hlýtar og þessi staður ei
Lögberg. Séum við staddir þar,
skiljum viö ekki einungis söguna
til fullnustu, heldur anda þess
máls að helga nakinn blett i land-
inu undir stórt hlutverk. Það er
hálf ónýtt mál að kanna söguhelgi
Þingvalla, án þess að þekkja Lög-
berg.og sannast á þvi, að okkur
veröur alltof litið úr Þingvöllum i
ljósi þessa mikla máls að stofna
þar og reka þjóðriki, sem lét okk-
ur eftir ódauðlegan arf, sem forn-
bókmenntirnar eru. Afbökun is-
lenskra fræða nú á timum er ekki
sist þvi að kenna, að við skiljum
ekki Þingvöll og njótum hans ekki
sem vera mætti. En þaö sannaöist
samt, aö sú þjóö, sem átti Þmg*-
öll, gat ekki verið nema sjálfstæð
þjóö, hvað mikiö sem hún var
kúguð á ytri grein.
Okkur ber aö reisa veglegt hús
á Þingvöllum, setja þar Alþingi,
sllta þar Alþingi og staðfesta öll
lög. Þá færum við þjóðlifið i náið
samband við söguna og hefur
hvort gagn af öðru.
Ég hef tekið saman þessa
punkta til að sýna það, að nokkuð
er ég búinn að liggja undir feldin-
um, og nú er ég risinn upp á Lög-
bergi og segi nú upp þau lög, að
allir skuli hafa það er satt reynist.
Lögberg er vænn hóll i holtum,
sem risa upp fyrir innan Þing-
völlinn. 011 rök hniga að þvi, og
gerð hólsins lætur það þegar á-
sannast fyrir öllum sem vita að
Lögberg var á, eða við Þingv.
Þeir sem ekki viðurkenna það,
verða að vera Lögbergs-lausir.
Kringum þennan hól og uppi i
honum, getur múgur manns verið
og heyrt hvert orð, sem snjall-
mæltir menn tala. Ráðlegg ég
hverjum sem orö min heyra, aö
risa með mér upp á Lögbergi og
skilja samstundis þjóðveldi Is-
lendinga — gullöldina, sem kölluð
er, og sjá samtimis að hér er einn
fegursti blettur, sem auga getur
að lita i afmörkuðu landssvæði.
Við rekum þjóðveldi á Islandi.
Svo hátt á legg hefðum við ekki
getaö risið nema i ljósi sögunnar
um hið forna þjóðveldi og af þvi
að i ljósi Þingvalla vorum viþ
alltaf þjóöveldi. Svo ódauðlegt er
þetta mál.
Að siöustu fáein orð um búðirn-
ar á Þingvöllum.
Þær hafa margar verið stór
hús, eins og getur um Vopn-
firðingabúð, að þar voru margir
menn inni.Samtsérekki örmöl til
þessara búða, og hef ég komið
fram með þá tilgátu, að þær muni
hafa allar verið úr timbri, þannig
gjörðar, að trén hafi reist hvort á
móti öðru og fest saman i toppinn.
Til að gera rúmgóð hús, þurfa
trén ekki að vera ýkja löng, 4 1/2-
5 álna.
Dr. Sigurður Þórarinsson hefur
upplýst fyrir mér, að þannig gjöri
Lappar hús enn i dag.
Það hefur veriö bannað að gera
stór hnausaflög á Þingvöllum eða
rista þar torf.
Og allra siðast er það, að nú
stendur fyrir dyrum að gera
mikla þjóðhátið og ekki sist með
tilliti til Þingvalla.
, Ég legg mitt af mörkum til þess
aö ekki þurfi að visa mönnum upp
á Almannagjár-barminn, sem
þingstað þjóðveldisins til forna!
Þegaj- það er komið i ljós svo
eigi verður á móti mælt, að Is-
lendingasögur eru ekki skáldsög-
ur eða þjóðlygi, sem mikið kapp
hefur verið lagt á i Háskóla Is-
lands að kenna þjóöinni að undan-
förnu, heldur heimildir um það
sem hefur gerst i landinu,þá eru
þaö heiöarleg vinnubrögð að
vitna bæði I Njálssögu og ölkofra-
þátt.
HINIR
VINSÆLU
FATASKÁPAR
/
Efni: Teak ★ Almur ★ Eik ★ (Sama verö)
Þessir nýju skápar eru ætlaðir til flutnings,
er þörf krefur. Þeir pakkast
vel/til lengri flutninga og eru mjög
auðveldir í samsetningu.
Biðjið um nánari upplýsingar.
e
HÆD
DyPT
BREIDD

240 cm
65 cm
110 cm
175 cm
200 cm
240 cm
Húsgagnaverzlun Axels Eyjólfssonar,
Skipholti 7, Reykjavík. — Sími 10117
jSg
i||l|| ffiíaujiJii í
ákveStnn litastofn
Nýju KÓPAL tónalitirnir er eina kerfió
tizkulita,-sem annarra Kópal tónalita,-
svo miklu meiri.
KÓRAL, ný og betri mátning i nýjum og